خاطرات زهرا آقانژاد از خلق کتاب «اهالی اینجا»/در پیاده‌روی اربعین آوارگی کاروان اسرای کربلا را درک می‌کنیم
- در طی سالهای اخیر پیاده‌روی اربعین از شکوه خاصی برخوردار شده است شیفتگان و دلدادگان مکتب «حسین (ع)» با شعار «حب الحسین یجمعنا» مسیر پیاده‌روی را طی می‌کنند و هر کدام با باور‌ها و از دید خود به حرکت عظیم پیاده‌روی اربعین نگاه می‌کند.
به باور زاوران پیاده‌روی اربعین، این حرکت نماد شور و شعور حسینی و پاسخ به ندای «هل مِن ناصر یَنصُرُنی، آیا یاوری هست که مرا یاری کند» جمله مشهور «امام حسین (ع)» است، بیش از ۲۰ میلیون زائر با پای پیاده، کوچک و بزرگ، مسلمان و غیر مسلمان، زرتشتی و مسیحی در کنار هم با عشق در مسیر پیاده‌روی اربعین قدم برمی‌دارند تا در اربعین حسینی، «بین الحرمین» باشند.
پیاده‌روی اربعین ریشه تاریخی دارد و در طول تاریخ شیعیان به زیارت اربعین رفته و بر آن بسیار سفارش کردهاند، «جابر ابن عبدالله انصاری» اولین زائر پیاده‌روی اربعین است، وی به همراه چند تن دیگر اولین گروهی بودند که پس از شنیدن خبر شهادت «امام حسین (ع)» برای زیارت آن حضرت از مدینه به سوی کربلا حرکت کردند، اما در روزهایی که باز هم زائران عاشق نتوانستند به دلیل شیوع ویروس کرونا پا در این مسیر بگذارند شنیدن جذابیت‌های پیاده‌روی اربعین آن هم از زبان یک نویسنده جذاب‌تر است، لذا میزان به گفت‌وگویی با زهرا آقانژاد نویسنده کتاب «اهالی اینجا» نشست و آخرین حضور وی در پیاده اربعین سالهای گذشته خاطراتش را جویا شد که در خواهید خواند:
میزان: با کدام موکب عازم پیاده‌روی اربعین شدید و نقش شما در خدمات‌رسانی به زائران چه بود؟
آقانژاد: موکبی که من با آن همراه شدم موکبی با عنوان حضرت «فاطمه معصومه (س)» از قم بود، در این موکب من به عنوان مستند نگار ۱۲ روز حضور داشتم این موکب از جمله معدود موکب‌هایی بود که خدمات بسیار وسیعی را به بانوان ارائه می‌کرد و به همین جهت بسیار خاص محسوب می‌شد، بانوان زائر می‌توانستند در این موکب حدود ۳ روز حضور داشته باشند و خدمات مشاوره و حتی سر گرم کردن کودکان نیز در این موکب ارائه می‌شد.
موکب‌های فراوانی برای ارائه خدمات در مسیر کربلا حضور داشتند و همه تلاش داشتند تا بهترین خدمات را ارائه دهند اگر چه شرایط و گرما بسیار سخت بود، اما هرگز در ارائه خدمات و اشتیاق افراد خللی را ایجاد نمی‌کرد البته موکب دیگری نیز با عنوان موکب حضرت «فاطمه معصومه (س)» بود که از حرم این بانوی بزرگوار اسلام اعزام شده بودند، اما موکب حضرت «فاطمه معصومه (ع)» اهالی قم، چون یک موکب خصوصی و بر خواسته از بطن مردم بود ویژگی خاصی داشت این موکب با کمک هیئت امنای برخی از متمولین و کمک‌های مردمی تامین می‌شد.
خاطرات و نکات ارزنده و جذابی را که در طول مدت زمان حضور در موکب دیده و تجربه کرده بودم فراوان است اما هر روز در آنجا روز جدید و رویدادهای جالب رخ می‌داد، نکته قابل توجه برای من در این سفر حضور افراد از همه نوع طبقه و طیفی بود افرادی که با اعتقادات مختلف دینی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی قدم در مسیر پیاده‌روی اربعین گذاشته بودند و همه در یک مسیر مشخص به سوی «سیدالشهداء (ع)» حرکت می‌کردند.
میزان - پیاده‌روی اربعین را چگوه توصیف می‌کنید؟
آقانژاد - من معتقدم تمام کسانی که به پیاده‌روی اربعین برای رسیدن به کربلا و زیارت «امام حسین(ع)» می‌آیند تعلق به کربلا دارند و اصل و ریشه آنان به این سرزمین بسته شده اگر چه در سرزمین‌های دیگر زندگی می‌کنند، اما هنگامی که به جمعیت خروشانی که به سوی «سیدالشهداء (ع)» روان است نگاه می‌کنی آنان را متعلق به این سرزمین می‌بینی از سوی دیگر موکبی که من در آن حضور داشتم نیز از شهر قم بود من از این دیدگاه حتی برای نامگذاری کتابم استفاده کردم؛ نام «اهالی» را از این مهم برداشت کردم و منظور از «اینجا» را هم از هدف اصلی زائران برای تجدید بیعت با «امام حسین (ع)» دریافتم به همین دلیل نام کتاب را «اهالی اینجا» گذاشتم.
میزان - جالب‌ترین نکات در زمان حضورتان در موکب حضرت «فاطمه معصومه (س)» چه بود؟
آقا نژاد - در پیاده‌روی اربعین حضور پر شور کودکان برایم جالب بود در موکبی که حضور داشتم با توجه به بخش بانوان بخشی را مختص کودکان قرار داده بودند و یک مربی نیز وجود داشت که به کودکان زائر خدمات رسانی می‌کرد شادی و خوشحالی کودکان علی‌رغم سختی راه و گرما برایم جذابیت فراوانی داشت. حضور این کودکان عمق اعتقاد مادران را نسبت به «امام حسین (ع)» و ارادت آنان به خاندان «اهل بیت (ع)» را نشان می‌داد پرورش سربازان «امام زمان (ع)» در همین اعتقادات جای داشت، مسافت زیاد و اعتقاد به حضور این کودکان بسیار جذاب بود.
در بین کودکانی که می‌آمدند حضور یک پسر بچه کودک برایم جذاب‌تر بود او احساس درونی خود را از حضور در این پیاده روی اربعین بیان می‌کرد و تاکید داشت که هر سال دوست دارد بیاید این امر با توجه به دشواری مسافت و کمبود امکانات قابل توجه بود. خوشحالی و شادی کودکانی که همراه با مادران خود در این موکب حضور پیدا می کردند برایم بسیار جذاب بود و در عین حال مرا به یاد فرزندانم می انداخت.
میزان - چه جذابیت‌ها و اهمیتی در پیاده روی اربعین وجود دارد؟
آقا نژاد - پیاده‌روی اربعین جذابیت‌هایی دارد که فقط حاضران در آن می‌توانند ابعاد آن را درک کنند هر اعتقادی با هر نوع نگاه در این جمع حضور داشت حتی افرادی بودند که نماز نمی‌خوانند، اما جذب «سیدالشهداء (ع)» شده بودند و در این مسیر گام بر می‌داشتند حضور پر تعداد مردم با این ابعاد برایم بسیار جذاب بود لذا عمق اعتقادات آنان را بیان می‌کرد در اینجا بود که با خودم فکر می‌کردم افرادی که مرتکب گناهی می‌شوند از خدا خجالت می‌کشند و به واسطه همین حس گناه حتی برای مدتی در پیشگاه خدا حضور نمی‌یابند، اما اینجا انگار همه بندهگان خدا بدون احساس گناه در مقابل مولای خود حضور می‌یابند؛ حاضر شدن در خانه صاحب خانه برای آنان مزه‌ای متفاوت دارد.
گاهی در نقش یک ثبت کننده وقایع در بخش مشاوره به بانوان حضور پیدا می‌کردم و به چشم می‌دیدم که عشق به «سیدالشهداء (ع)» چگونه در احساسات و عواطف این افراد درونی شده و آنان را در اعتقاداتشان ثابت قدم قرار می‌دهد. پیاده‌روی اربعین نوعی اتحاد جمعی بود و یک معجزه برای تمام قرن‌ها محسوب می‌شود. همه افرادی که در این پیاده‌روی حضور داشتند احساس متفاوتی را نسبت به گذشته خود تجربه می‌کردند. پیاده‌روی اربعین یک امید و اعتقاد برای زائران بود همین امر سبب شده بود شاهد طیف وسیعی از مردم در این مسیر باشیم.
میزان - قدم گذاشتن در مسیر ارائه خدمات برای زائران چه احساسی را در شما ایجاد می‌کرد؟
آقا نژاد - پیش از اینکه به پیاده‌روی اربعین بروم تصوری رویایی از این سفر داشتم، اما با شروع سفر و حرکت در مسیر پیاده‌روی اربعین تصوراتم دچار تغیییر شد، اما با وجود همه دشواری‌ها احساس روحی خوب و آرامش درونی را با تمام وجود احساس می‌کردم در اینجا بود که فرق بین آرامش درونی و آرامش جسمی را به خوبی دریافتم حس و حال خدام خانم نیز در این مدت برایم جالب بود با وجود سختی‌ها و گرما باز هم خوشحال بودند و احساس آرامش به آنان کمک می‌کرد با علاقه به زائران خدمات رسانی کنند.
به اعتقاد من پیاده‌روی اربعین آوارگی خودخواسته برای درک بهتر کربلا است در این پیاده‌روی بخش کوچکی از دشواری‌های تحمیل شده به کاروان اسرای کربلا را درک می‌کنیم از سوی دیگر دیدن افرادی که پای پیاده و در گرما برای دیدن و تجدید بیعت قدم به کربلا می‌گذارند انسان را سخت به وجد می‌آورد آدم‌هایی که رفاه خود را به خاطر «سیدالشهداء (ع)» نادیده گرفته و قدم در این مسیری دشوارمی گذارند؛ در جای خود تامل بر انگیز است این افراد روضه «سیدالشهداء (ع)» را در مسیر حرکت مجسم می‌کنند.