ماساژ کف پا؛ روشی برای کاهش زردی نوزادان

- ایسنا نوشت: زردی نوزادی یا «هیپربیلی‌روبینمی»؛ یکی از شایع‌ترین علل بستری مجدد نوزادان در بیمارستان طی هفته اول پس از تولد است. این مشکل تقریباً در ۶۰ درصد نوزادانی که در زمان مناسب به دنیا می‌آیند وجود دارد. همچنین زردی در ۸۰ درصد از نوزادان نارس در هفته اول تولد دیده می‌شود.

اهمیت زردی نوزادان به شیوع آن مربوط نیست، بلکه در صورتی که این مشکل درمان نشود، ممکن است منجر به تجمع بیلی روبین در مغز شود که با مرگ‌و میر قابل توجهی همراه است. با این حال؛ زردی نوزادان معمولاً خوش‌خیم است.

رایج‌ترین روش درمان زردی نوزادان، فتوتراپی یا نوردرمانی است. در این روش پوست نوزاد در معرض نور فلورسنت قرار می‌گیرد. این روش علی‌رغم مزایای زیاد، دارای عوارضی مانند آسیب شبکیه، هیپرترمی، مدفوع شل و سبزرنگ، افزایش دفع آب نامحسوس و ... است. علاوه بر این، فتوتراپی هزینه زیادی دارد و به علت بستری شدن نوزاد در بیمارستان و پوشیده بودن چشم‌های نوزاد حین درمان، می‌تواند در ارتباط مادر با کودک اختلال ایجاد کند.

با توجه به عوارض این روش درمانی، به کارگیری روش‌های با عارضه کمتر معقول به نظر می‌رسد. روش‌هایی که بتوانند سرعت پاسخ به فتوتراپی را تسریع کنند، کمک زیادی به نوزاد والدینش می‌کند و هزینه‌های درمان را نیز کاهش می‌دهد. یکی از روش‌هایی که در کنار فتوتراپی پیشنهاد شده است، استفاده از درمان‌های مکمل است.

مطالعات زیادی، مزایای ماساژ برای نوزادان را به اثبات رسانده است. همچنین ماساژ می‌تواند جذب بیلی‌روبین به داخل خون را کاهش داده و در کاهش میزان بیلی‌روبین خون موثر باشد.

مطالعات زیادی تاثیر انواع مختلف ماساژ بر میزان بیلی‌روبین نوزادان را مورد بررسی قرار داده‌اند و نتایج متناقضی از آن حاصل شده است.

یکی دیگر از درمان‌های مکمل، «رفلکسولوژی» یا ماساژ کف پا است که ممکن است برای کاهش میزان بیلی‌روبین مناسب باشد. بر همین اساس پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان با انجام یک مطالعه تاثیر رفلکسولوژی و ماساژ را بر بیلی‌روبین خون نوزادان مبتلا به زردی بررسی کردند و تاثیر این دو روش را با یکدیگر مورد مقایسه قرار دادند.

در این کارآزمایی بالینی تصادفی شده که در سال ۱۳۹۸ انجام شد، ۹۰ نوزاد تحت فتوتراپی مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه‌ها به دو گروه مداخله ماساژ و رفلکسولوژی و یک گروه کنترل تقسیم شدند.

نوزادان گذرانده ماساژ، روزانه سه بار به مدت ۲۰ دقیقه ماساژ و نوزادان گروه رفلکسولوژی، روزانه سه بار به مدت ۲۰ دقیقه ماساژ کف پا دریافت کردند. گروه کنترل نیز تنها تحت فتوتراپی قرار گرفتند.

نتایج این مطالعه نشان داد که پس از ۴۸ ساعت مداخله، نوزادانی که علاوه بر فتوتراپی رفلکسولوژی نیز دریافت کردند، کاهش بیشتری در میزان بیلی روبین خون داشتند.

همچنین یافته‌های این مطالعه حاکی از آن بود که میانگین دفع «مکونیوم» در نوزادانی که فقط تحت درمان با فتوتراپی بودند، نسبت به گروه رفلکسولوژی و ماساژ کمتر بود و دفعات دفع مکونیوم در نوزادان تحت رفلکسولوژی بیشتر از دو گروه دیگر بود. مکونیوم مدفوعی است که در دو، سه روز آغاز تولد از نوزاد دفع می‌شود و این مدفوع از موادی که جنین در رحم بلعیده، تشکیل شده است.

پژوهشگران این مطالعه می‌گویند، به نظر می‌رسد انجام رفلکسولوژی یا ماساژ کف پا در کاهش میزان بیلی‌روبین نوزادان موثرتر از ماساژ است و پرستاران می‌توانند برای کاهش بیلی‌روبین در کنار فتوتراپی، از رفلکسولوژی و ماساژ به عنوان دو روش غیر دارویی استفاده کنند.

در انجام این تحقیق نگار نیکزاد، مجید کاظمی و فاطمه عبدلی؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان مشارکت داشتند. یافته‌های این مطالعه شهریورماه سال جاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «مقایسه تاثیر رفلکسولوژی و ماساژ میزان بیلی روبین سرمی نوزادان مبتلا به هیپربیلی‌روبینمی تحت درمان با فتوتراپی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده» درمجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران منتشر شده است.