بررسی تحولات بازار سرمایه در ۶ ماهه نخست سال

_ روزنامه وطن امروز نوشت: حال و روز بازار سرمایه در ۶ ماه ابتدایی سال جاری با ۲ نیمه ابتدایی ۲ سال گذشته متفاوت بود؛ روز‌هایی آرام و کم‌نوسان با آنکه با اتفاقات سیاسی توأمان شده بود. نیمه نخست سال ۹۹ بازار سرمایه شاهد نوسان بالای نزدیک به ۵۰۰ هزار واحدی بود و نیمه ابتدایی سال ۹۸ هم با افزایش شاخص کل همراه بود. یکی از اصلی‌ترین دلایل این آرامش، رفتار سیاست‌گذار و به دنبال آن نحوه سرمایه‌گذاری سهامداران است. بر این اساس در این مدت دیگر خبری از سیگنال‌دهی و بیمه‌گری عمومی بازار سرمایه توسط دولتمردان و سیاست‌گذاران نبود، ایضا سهامداران هم از رفتار هیجانی خودداری کردند. بازار سرمایه رفته‌رفته به روند عادی خود نزدیک می‌شود و به نوعی می‌توان گفت در مسیر تعقل قدم بر می‌دارد. این دوره می‌تواند ادامه‌دار باشد به شرط اینکه پیام ۶ ماه گذشته را مسؤولان جدید وزارت امور اقتصادی و دارایی دریافت کرده باشند و اشتباهات دولت دوازدهم را مبنی بر تامین مالی هزینه‌های دولت از بورس تکرار نکنند.

***

بازار سرمایه در حالی آخرین روز کاری خود در سال ۹۹ را به پایان رساند که افزایش تقاضا و رشد شاخص‌های اصلی در ۲ بازار بورس و فرابورس، نوید بهاری سبز را در سال ۱۴۰۰ می‌داد. بر این اساس بازدهی کل بازار سهام از ابتدای سال ۹۹ تا آخرین روز معاملاتی سال، ۱۵۵ درصد رشد را تجربه کرد، اما در مقایسه با بازدهی سال ۹۸ معادل ۱۷ درصد کاهش داشت. شاخص کل بازار فرابورس نیز در سال ۹۹ رشد ۱۷۳ درصدی را تجربه کرد.
با این حال پیش‌بینی و تحلیل کارشناسان و متخصصان بازار سرمایه درباره بازار سهام در سال ۱۴۰۰ متفاوت بود و با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، کارشناسان سناریو‌های مختلفی را برای این بازار مطرح می‌کردند. برخی کارشناسان روند بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ را تعادلی و صعودی پیش‌بینی کردند و عده‌ای تحرک خاصی را برای بازار پیش‌بینی نکردند و معتقد بودند بازار واکنش خاصی به شرایط نشان نمی‌دهد.

فروردین سرخ‌رنگ بورس

بازار سرمایه در حالی سال ۱۴۰۰ را آغاز کرد که بر اساس گزارش منتشر شده توسط مدیریت آمار و اطلاعات بورس تهران، طی ۱۸ روز کاری فروردین‌ماه ۱۴۰۰، ارزش معاملات در مقایسه با پایان اسفند‌ماه ۹۹، معادل ۳۲ درصد کاهش یافت و از ۱۳۷هزار و ۲۷۶ میلیارد تومان در پایان سال ۹۹ به ۹۲ هزار و ۶۹۹ میلیارد تومان رسید. همچنین حجم سهام معامله‌شده با کاهش ۳۱ درصدی از ۱۵۰ میلیون و ۸۷۷ سهم به ۱۰۳ میلیون و ۹۲۵ سهم رسید. ارزش بازار در پایان فروردین ۱۴۰۰ نیز در مقایسه با ماه قبل (اسفند ۹۹) ۷ درصد کاهش یافت. همچنین در فروردین ۱۴۰۰ دفعات معاملات سهام و درصد گردشی معاملات به ترتیب ۶۱ و ۳۱ درصد نسبت به ماه ماقبل کاهش داشت.
نزول شاخص بورس در فروردین‌ماه ۱۴۰۰ -که به گفته فعالان بازار سهام در ۱۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است- موجب شد تا ارزش این بازار که مرداد‌ماه سال ۹۹ به اوج خود یعنی ۷ هزار و ۷۷۷ هزار میلیارد تومان رسیده بود، به سطح ۴ هزار و ۸۹۶ هزار میلیارد تومان کاهش یابد. به این ترتیب می‌توان گفت بازار سهام در فروردین‌ماه سال جاری بر خلاف پیش بینی‌ها، با رکودشکنی‌های منفی و پی‌درپی، عقبگرد کرد. در نهایت شاخص بورس در ۳۱ فروردین‌ماه سال جاری به یک میلیون و ۲۱۹ هزار و ۵۹۰ واحد رسید.

واکنش مثبت بازار سرمایه در اردیبهشت‌ماه

بازار سرمایه در حالی به دومین ماه از سال ۱۴۰۰ قدم گذاشت که در هفته نخست اردیبهشت‌ماه شاخص کل بورس بعد از چند هفته قرمزپوش بودن توانست با ۸۰۳ واحد رشد به عدد یک میلیون و ۲۰۷ هزار واحد برسد. طبق تحلیل کارشناسان، بازار سهام بورس در نخستین هفته اردیبهشت‌ماه واکنش مثبتی به ورود نمایندگان مجلس به تحولات این بازار داشت. علاوه بر اینکه پیش‌بینی شد بسته حمایتی ۷+۳ موردی که سازمان بورس پیشنهاد داد، می‌تواند تغییراتی را در روند بورس ایجاد کند. این بسته توسط سازمان بورس با کمک هیات دولت و نمایندگان مجلس در ۱۰ بند آماده شده که ۳ بند از این بسته آماده اجراست و اجرای ۷ بند دیگر آن به قانون‌گذاری نیاز دارد و منوط به تصویب در شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قواست.

بر اساس داده‌های مدیریت آمار و اطلاعات بورس تهران در ۲۰ روز کاری اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۰ ارزش معاملات در مقایسه با فروردین‌ماه معادل ۲۶ درصد کاهش یافت و از ۹۲ هزار و ۶۹۹ میلیارد تومان به ۶۸ هزار و ۹۶۴ میلیارد تومان رسید. حجم سهام معامله‌شده نیز کاهش ۱۱ درصدی داشت این در حالی است که دفعات معاملات بازار سهام و درصد گردش معاملات در اردیبهشت‌ماه سال جاری در مقایسه با فروردین‌ماه به ترتیب ۴ درصد افزایش و ۲۳ درصد کاهش یافت. ارزش بازار نیز در پایان اردیبهشت‌ماه نسبت به فروردین‌ماه کاهش ۵ درصدی را تجربه کرد. در نهایت میزان بازده کل بورس از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان اردیبهشت‌ماه منفی ۱۱ درصد محاسبه شد.
یکی از اتفاقات قابل پیش‌بینی در اردیبهشت سال جاری خروج حقیقی‌ها از بازار سهام بود و بیش از ۶۰ درصد از نماد‌های بازار در صف فروش قرار گرفتند. به گفته کارشناسان، رکود موجود در بورس که از اواخر سال ۹۹ آغاز شد بسیاری از سهامداران خرد را بر آن داشت تا پول خود را از بورس خارج کنند، لذا در اردیبهشت نیز روند خروج پول از بازار سرمایه همچنان مانند ماه‌های گذشته ادامه‌دار بود تا جایی که در هفته نخست اردیبهشت حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان از بازار سرمایه خارج شد. بر این اساس طی ۴ هفته پس از پایان تعطیلات نوروز، حدود ۸ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان پول از بازار سرمایه خارج شد. شاخص کل در ۳۱ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ با کاهش ۳/۵ درصدی نسبت به فروردین‌ماه به عدد یک میلیون و ۱۵۴ هزار و ۸۴۵ واحد رسید.

خردادماه؛ نقطه عطف بازار سرمایه

خردادماه به دلایل متعدد، نقطه عطفی برای بازار سرمایه محسوب می‌شود. کارشناسان بازار سرمایه نیز پیش‌بینی کرده بودند عوامل مختلفی بر بازگشت رشد به معاملات بورس تاثیر می‌گذارد. هر چند روند معاملات در چند روز نخست خردادماه منفی بود، اما این روند ادامه پیدا نکرد. خردادماه فصل برگزاری مجامع و تقسیم سود شرکت‌هاست و عموما روندی مثبت و متعادل در بازار رقم می‌خورد؛ آمار‌ها نیز مؤید این روند است. بر این اساس شاخص بورس که از ماه‌های گذشته بر مدار نزولی قرار گرفته بود، از اواسط هفته نخست خرداد‌ماه تغییر مسیر داد و در مدار صعود قرار گرفت.

یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بازار سرمایه در خردادماه انتخابات ریاست‌جمهوری و اعلام خبر تایید صلاحیت کاندیدا‌های نامزد شده بود. در واقع پس از آنکه کاندیدا‌های ریاست‌جمهوری در سخنان خود موضع مثبتی نسبت به بورس نشان دادند، ابهامی که سهامداران نسبت به بورس و ورود سرمایه‌های خود به این بازار داشتند، کاهش پیدا کرد. از طرف دیگر قیمت بسیاری از سهم‌ها در بازار بعد از چند ماه افت شدید، ارزان شد و این کاهش شدید قیمت سهام، جذابیت سرمایه‌گذاری دوباره را بیشتر کرد. تاثیر این عوامل باعث شد تا شاخص بورس در پایان آخرین روز از خردادماه با رشد ۲/۱ درصدی نسبت به اردیبهشت، به عدد یک میلیون و ۱۶۸ هزار و ۶۶۵ واحد برسد.
به این ترتیب طی ۲۱ روز کاری خرداد ۱۴۰۰، ارزش معاملات بازار سرمایه در مقایسه با اردیبهشت، معادل ۴۸ درصد افزایش یافت و از ۶۸ هزار و ۹۶۴ میلیارد تومان به ۱۰۱ هزار و ۹۳۷ میلیارد تومان رسید. حجم سهم معامله‌شده در این بازار نیز افزایش ۶۴ درصدی را تجربه کرد. در خردادماه همچنین دفعات معاملات بازار سهام ۱۸۲ درصد افزایش یافت.

سیر صعودی بورس در تیرماه

بازار سرمایه نخستین روز‌های آغاز تابستان را صعودی آغاز کرد و در دومین روز از تیرماه شاخص کل از یک میلیون و ۱۶۸ هزار واحد در ۳۱ خرداد، بار دیگر به کانال یک میلیون و ۲۱۳ هزار واحد وارد شد. روند صعودی بازار سرمایه در هفته نخست تیرماه به گونه‌ای بود که ارزش معاملات خرد سهام، رکورد سال ۱۴۰۰ را زد. روند صعودی شاخص بورس در هفته دوم تیرماه نیز همچنان ادامه داشت. در آخرین روز کاری هفته دوم تیرماه، ۵۱ درصد نماد‌های بازار رشد قیمت داشتند و ۴۶ درصد نماد‌ها قرمزپوش شدند. به این ترتیب شاخص کل با رشد ۸ هزار و ۴۰۵ واحدی به رقم یک میلیون و ۲۵۶ هزار و ۹۲۱ واحد رسید. این روند همچنان در هفته چهارم تیرماه نیز ادامه داشت و شاخص کل بورس به کانال یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی وارد شد.

هفته سوم تیرماه نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در ادامه روند صعودی خود با ۲۳ هزار واحد افزایش نسبت به هفته ماقبل، در کانال یک میلیون و ۳۰۵ هزار واحدی قرار گرفت. اکثر کارشناسان علت بازگشت شاخص بورس به مدار صعودی را واکنش مثبت بازار به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری اعلام کردند و معتقد بودند حمایت‌های صورت گرفته از بازار سهام توسط رئیس‌جمهوری منتخب و نیز بازدید وی از تالار بورس امید به بهبود وضعیت بازار سرمایه را در میان سهامداران تقویت کرده است به حدی که سهامداران برای ورود دوباره نقدینگی‌های خود تمایل نشان داده‌اند.

اما به نظر می‌رسد در کنار خوش‌بینی‌ها و توقعات ایجاد شده در بازار سرمایه، نتایج برجام و ابهاماتی که در این زمینه وجود داشت سرمایه‌گذاران را برای ورود صد درصدی سرمایه‌های خود به بازار در تیرماه مردد کرد. در آخرین روز‌های تیرماه و در ادامه روند اصلاحی شاخص بورس، خبری مبنی بر موافقت آمریکا با لغو یا تعلیق تحریم در ۶ بخش (انرژی، پتروشیمی، بانک، خودروسازی، کشتیرانی و بیمه) و لغو تحریم ۷۴۸ نام و مقام ایرانی منتشر شد که توانست بار دیگر در تعیین مسیر اصلی بازار تاثیرگذار باشد و امید به این بازار را در بین سهامداران برای تداوم سرمایه‌گذاری‌های خود افزایش دهد.

به این ترتیب تیرماه در حالی به پایان رسید که طی ۲۰ روز کاری بازار سرمایه ارزش معاملات در مقایسه با خرداد ماه معادل ۱۷درصد افزایش یافت و از صد و یکهزار و ۹۳۷ میلیارد تومان به ۱۱۹ هزار و ۶۵ میلیارد تومان رسید. حجم سهام معامله شده در این مدت نیز شاهد افزایش یک درصدی بود. در تیرماه سال جاری همچنین دفعات معاملات بازار سهام و گردش معاملات در مقایسه با خرداد ماه به ترتیب ۴ و ۳ درصد افزایش یافت. شاخص کل بورس در پایان تیرماه با ۲۱/۱۲ درصد رشد نسبت به خردادماه از یک‌میلیون و ۱۶۸ هزار و ۶۶۵ واحد به یک میلیون و ۳۱۱ هزار و ۳۰۶ واحد رسید.

کاهش ۱۰ درصدی معاملات در مردادماه

بازار سرمایه در هفته نخست مردادماه با کاهش معاملات همراه بود با این حال شاخص کل به دلیل مثبت شدن برخی نماد‌های شاخص‌ساز، روند صعودی داشت. میانگین ارزش معاملات در هفته اول مردادماه سال جاری با کاهش ۲۰ درصدی نسبت به هفته آخر تیرماه به عدد ۱۴ هزار میلیارد تومان رسید. روند صعودی شاخص کل بورس تهران در هفته دوم مردادماه نیز تا ۹۰ هزار واحد ادامه داشت، علاوه بر اینکه ارزش معاملات نیز با رشد ۲۰ درصدی رو‌به‌رو شد. در هفته سوم مرداد نیز شاخص کل بورس تهران مجموعا ۷۸ هزار واحد رشد کرد و از یک‌میلیون و ۴۰۶ هزار واحد وارد کانال یک میلیون و ۴۸۴ هزار واحدی شد.

هفته پایانی مردادماه ستاد ملی مقابله با کرونا مصوبه‌ای را مبنی بر تعطیلی سراسری کشور از دوشنبه ۲۵ مرداد تا شنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۰ تصویب و اعلام کرد. به این ترتیب و به دنبال تعطیلی بازار سرمایه، بازدهی این بازار تنها در ۲ روز ابتدایی هفته محاسبه شد. با این حال شاخص بورس تهران در پایان روز یکشنبه ۲۴ مردادماه با رشد یک درصدی به مرز یک میلیون و ۵۰۰ هزار میلیون واحدی رسید.

بر این اساس طی ۱۶ روز کاری مرداد ۱۴۰۰ ارزش معاملات در مقایسه با تیرماه معادل ۹درصد کاهش یافت و از ۱۱۹ هزار و ۶۵ میلیارد تومان به ۱۰۸ هزار و ۶۹۸ میلیارد تومان رسید. همچنین حجم سهام معامله شده در بازار کاهش ۱۰ درصدی را تجربه کرد. در مردادماه ۱۴۰۰ دفعات و درصد گردش معاملات در بازار سهام به ترتیب ۳۰ و ۱۲ درصد نسبت به تیرماه کاهش یافت. شاخص کل بورس ۳۱ مردادماه ۱۴۰۰ با رشد ۵۸/۱۵ درصدی نسبت به تیرماه، از یک میلیون و ۳۱۱ هزار و ۳۰۶ واحد به یک میلیون و ۵۱۵ هزار و ۵۴۹ واحد رسید.

اما و اگر‌های بورس در شهریور

بورس آخرین ماه فصل تابستان را نیز پرجنب و جوش آغاز کرد. بازار سرمایه که طی هفته‌های گذشته روند رو به رشد داشت، در شهریورماه نیز با ثبات نسبی این روند را ادامه داد. کارشناسان بر این باورند که اصلی‌ترین دلیل این است که تیم اقتصادی دولت سیزدهم مشخص شده و نگاه وزرای اقتصادی دولت به بازار سرمایه تاثیر قابل توجهی بر این بازار گذاشته است. شاخص کل بورس در ۴ روز کاری، رشد ۴/۳ درصدی را تجربه کرد و تمام روز‌ها شاخص کل سبزپوش بود. در هفته دوم ماه جاری شاخص کل بورس تهران با افت ۹/۱ درصدی به ارتفاع یک میلیون و ۵۲۰ هزار واحدی رسید. همچنین متوسط ارزش معاملات هفته دوم شهریورماه معادل ۱۱ هزار و ۵۸۷ میلیارد تومان بود که نسبت به هفته اول شهریورماه رشد ۲۰ درصدی را تجربه کرد.

البته در هفته سوم شهریورماه بازار سرمایه ۲ روند متفاوت را طی کرد؛ در حالی که در ابتدای هفته شاخص کل بورس رشد ۲۰ درصدی را تجربه کرد و به کانال یک میلیون و ۵۴۱ هزار واحدی وارد شد، دوباره در یک روند کاهشی به زیر یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد کاهش یافت.