تقویم تاریخ؛ در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟

- صداو سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (بیست و ششم شهریور) به شرح زیر است:

اعلام لغو توافقنامه الجزایر میان ایران و عراق توسط صدام

۴۱ سال پیش در چنین روزی در بیست و ششم شهریور سال ۱۳۵۹ هجری شمسی صدام دیکتاتور معدوم عراق، قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را به صورت یکجانبه باطل اعلام کرد. صدام با این اقدام زمینه را برای تجاوز به جمهوری اسلامی ایران فراهم کرد. با سقوط محمدرضا شاه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، ساختار امنیتی متمایل به غرب در منطقه فرو پاشید. پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آثار عمیقی بر مناسبات کشور‌های منطقه و قدرت‏‌های بزرگ صاحب نفوذ در آن بر جای گذاشت.

به همین دلیل آمریکا و متحدان اروپایی و منطقه‌ای این کشور از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران را در دستور کار قرار دادند. صدام جاه طلب و قدرت طلب بهترین گزینه بود تا با تحریک او حمله نظامی همه جانبه را به جمهوری اسلامی ایران آغاز کند.

قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر آخرین قرارداد بین دو کشور برای حل اختلافات مرزی بود. صدام در شهریور سال ۱۳۵۹ هجری شمسی حملات همه جانبه را از زمین و هوا و دریا به ایران اغاز کرد. این جنگ نود و چهار ماه به طول انجامید و حماسه‏‌ای جاودان از رشادت‏‌های ملت غیور ایران به نمایش گذاشت.

در این جنگ ده‏ها کشور بیگانه، سیل کمک ‏های مالی، تسلیحاتی و نیز نیرو‌های نظامی و تبلیغاتی خود را به عراق روانه کردند تا بتوانند ایرانِ اسلامی را به زانو درآورند. اما مقاومت سرسختانه ملت مسلمان ایران با رهبری حکیمانه حضرت امام خمینی (ره)، دشمنان را ناکام ساخت و بدون آن‏که جنگ به نتیجه دلخواه آنان برسد، در مرداد ۱۳۶۷ به پایان رسید.

درگذشت فیلسوف و مورخ ایرانی

۱۱۱۴ سال پیش درچنین روزی، دهم صفر سال ۳۲۹ هجری قمری «ابوالفضل بلعمی»، دانشمند مشهور ایرانی، درگذشت. او اهل بخارا ـ در ازبکستان امروزی ـ بود و، چون یکی از اجدادش در بلعم ـ در آسیای صغیر ـ می‌زیست به بلعمی معروف شد. ابوالفضل بلعمی وزیر خردمند و دانشمند دوران سامانی بود که تالیفات ارزشمندی از خود بجای گذاشته است. کتاب ترجمه تاریخ طبری که از کتب تاریخی قرن چهارم هجری قمری است، به این وزیر منسوب است. از دیگر آثار او می‌توان به تاریخ بلعمی اشاره کرد که از نثری ساده و روان برخوردار است و نمونه‌ای تاریخی و روشن از شیوه نویسندگی و نگارش در قرن چهارم هجری قمری است. این کتاب یکی از قدیمی‌ترین آثار به جای مانده از متون فارسی قرن چهارم هجری قمری است.

آغاز قیام جنبش "وال استریت را اشغال کنید"

۱۰ سال پیش در چنین روزی، ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ هزاران نفر از مردم آمریکا در پارک زوکوتی (Zuccotti Park) واقع در منطقه وال استریت در شهر نیویورک، جنبشی را علیه بی عدالتی اقتصادی در آمریکا آغاز کردند که به سرعت به سراسر این کشور گسترش یافت. شعار این جنبش، ”وال استریت را اشغال کنید“ و هدف آن پایان دادن به بی عدالتی اقتصادی و اجتماعی، رشوه، فساد مالی و نفوذ شرکت‌های دولتی بویژه بخش‌های مالی بر اقتصاد این کشور بود. به زودی شعار‌ها گسترش یافت و پلاکارد‌هایی با شعار ”ما ۹۹ درصد هستیم“ در میان معترضان رواج پیدا کرد که حاکی از بی عدالتی در توزیع درآمد و ثروت و منحصر بودن آن در دست یک درصد از مردم آمریکا بود در نهایت در در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۱، معترضان از پارک زوکوتی بیرون رانده شدند.

درگذشت کارل پوپر، نظریه پرداز اتریشی

۲۷ سال پیش در چنین روزی ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۴ میلادی "کارل پوپر" فیلسوف و نظریه پرداز معروف اتریشی درسن نود و دوسالگی درگذشت. وی پس از تکمیل تحصیلات مقدماتی، مدتی به مشاغل آزاد روی آورد. با قدرت‏ گیری نازی ‏ها در آلمان و سپس اتریش، پوپر جهت دوری از حاکمیت حزب نازی، به زلاندنو در قاره اقیانوسیه سفر نمود و به تدریس در دانشگاه مشغول شد.

وی در طول پنجاه سال تدریس و تالیف، کتاب ‏هایی در حوزه فلسفه علم و فلسفه سیاسی نگاشت و به ‏عنوان یکی از نظریه ‏پردازان شاخص شناخته شد. پوپر در فلسفه علم، با پوزیتیویسم منطقی و فلسفه تحلیلی مخالفت می‏ کرد. پوپر معیار علمی بودن یک گزاره را ابطال ‏پذیری عنوان کرد و نظریه حدس و ابطال را بر پایه آن بنا نهاد. به این معنا که دانشمند نظریه‏‌ای را با حدس عرضه می‏ کند و درصورتی ‏که این نظریه با یک قضیه مشاهده ‏ای ناسازگار باشد، آن نظریه ابطال می‏ شود. این نظریه، نظریه ‏ای قراردادگرایانه درباره ماهیت علم است که ظاهری منطقی دارد، هرچند انتقاداتی را نیز در برداشته است.

پوپر در فلسفه سیاسی نیز به ‏طور عمده به فلسفه سیاسی افلاطون و مارکسیسم تاخت و از لیبرالیسم دفاع کرد به‏ گونه‏ ای‏ که به‏ صورت یکی از بزرگ‏ترین حامیان لیبرالیسم در قرن بیستم به‏ شمار آمد. از پوپر آثاری به ‏جای مانده که "جامعه باز و دشمنان آن"، "شناخت عینی"، "حدس‏‌ها و ابطال‏ ها"، "فقر تاریخی ‏گری" و "منطق اکتشاف علمی" از آن جمله‏ اند.

تولد ریاضیدان مشهور آلمانی

۱۹۵ سال پیش در چنین روزی هفده سپتامبر سال ۱۸۲۶ میلادی؛ "برنهارت ریمان" (Bernhard Riemann) ریاضی‏دان معروف آلمانی متولد شد. پدرش کشیش فقیری بود که خود را به آب و آتش می‏زد تا وسایل تحصیل برنارد را آماده کند. برنارد ریمان در ۲۰ سالگی وارد دانشگاه گوتینگن آلمان شد و در درس ریاضی‏دانان معروف آن زمان، حضور یافت. وی از کودکی استعداد خوبی در ریاضیات داشت از این‏رو رشته دانشگاهی خود را همین رشته قرار داد و در ۲۵ سالگی از رساله دکترای خود دفاع نمود.

ریمان در سال‏‌های بعد به تحقیق و مطالعه در ریاضیات و هندسه پرداخت و نتایج تحقیقات خود را در سال ۱۸۶۴ م به اساتید دانشگاه ارائه داد. او در ریاضیاتْ، هندسه ‏ای را ایجاد کرد که به نام خودش شهرت یافت. در هندسه ریمانی از سطحی کروی بحث می‏ شود و احکام آن نیز مربوط به اشکالی است که بر آن سطحْ، تصور می‏ گردد. در این هندسه، بین دو نقطه می ‏توان هر تعداد خط مستقیم که بخواهیم رسم کنیم و علاوه بر آن در هندسه ریمانی، مفهومی نظیر خط مستقیم و نامحدود وجود ندارد.

این‏گونه نظریات تازه، در آن زمان به منزله معما‌های عجیب ریاضیات محض تلقی می ‏شد. اما نیم قرن بعد انیشتین توانست این نکته را ثابت کند که هندسه ریمانی، سیمای جهان را به صورتی واقعی‏‌تر از هندسه اُقلیدسی مجسّم می‏ کند. برنارد ریمان عمری طولانی نیافت چرا که در ۲۰ ژوئیه ۱۸۶۶ م در چهل سالگی بر اثر بیماری سل، در نهایت شهرت، درگذشت.

درگذشت امیل لودویک، نویسنده آلمانی و پایه گذار فن بیوگرافی نویسی

۷۳ سال پیش در چنین روزی برابر با هفدهم سپتامبر ۱۹۴۸ میلادی؛ نویسنده و زندگینامه نویس معروف آلمانی، امیل لودویک (Emil Ludwig) در گذشت. هرمان کُهِن معروف به امیل لودویک نویسنده آلمانی در ۲۵ ژانویه ۱۸۸۱ م در شهر برسلاو آلمان به دنیا آمد.

او در آغاز جوانی مدتی به تجارت پرداخت و پس از آن به تحصیل حقوق مشغول شد و وکالت کرد. اما طولی نکشید که شوق و رغبت زیادی به نویسندگی در او پیدا شد و به نوشتن چندین نمایش‏نامه پرداخت. هرچند این آثار موفقیت چندانی برای او به ارمغان نیاوردند، اما پای او را به وادی این هنر باز کردند و لودویک در سال‏‌های بعد تبدیل به نویسنده معروفی شد. لودویک قبل از جنگ جهانی اول، از طرف یکی از روزنامه ‏های بزرگ آلمان به خبرنگاری در کشور‌های آلمانی زبان اروپا مأموریت یافت.

وی در فاصله سال‏‌های جنگ جهانی اول و دوم، به نوشتن بیوگرافی و زندگی نامه شخصیت‏‌های برجسته جهان پرداخت و در این راه، به شهرت و افتخار زیادی رسید. به طوری که به عنوان پایه‏ گذار فن بیوگرافی ‏نویسی شهرت یافت. این بیوگرافی‏‌ها از نظر روان‏شناسی و تجزیه و تحلیل روحی نیز بسیار دقیق بودند. لودویک در سال ۱۹۴۰ م راهی امریکا شد و تا آخر عمر خود را در آن سرزمین گذراند. از جمله مهم‏ترین زندگی‏نامه‏‌ها که توسط لودویک تصنیف شده ‏اند عبارتند از: گوته، بتهوون، استالین، بیسمارک و روزولت. امیل لودویک سرانجام در ۱۷ سپتامبر ۱۹۴۸ م در ۶۷ سالگی درگذشت.