انرژی هسته‌ای در خدمت تولید برق/ خاموشی‌هایی که روشنگری کردند!

- علی پژوهش - حدود یک قرن پیش که ادیسون برق را کشف کرد و توانست از نیروی الکتریسته روشنایی تولید کند تا دیگر شاهد شب‌های تیره و تار نباشیم و خانه‌های مردم در تاریکی بامدادی هم روشن باشد به نظر بعید می‌آید که حتی در خواب نیز تصور کرده باشد که اکتشاف وی چه تأثیر شگرفی در زندگی آیندۀ بشر خواهد داشت، تولید نیرو از الکتریسته برای روشنایی سرآغازی شد بر شتاب گرفتن سرعت تغییرات زندگی بشر که ابعاد مختلف زندگی بشر از پزشکی، دفاعی، حمل‌و‌نقل، ارتباطات و ... را تحت تأثیر قرار داد.

اهمیت و فراگیر بودن کشف جدید بشر به حدی بود که دیری نپایید تا نیروگاه‌ها برای عمومی کردن مصرف نیروی برق، پای به عرصۀ وجود گذاشتند، نیروگاه‌هایی که روزی به حدود دو میلیارد نفر سکنۀ زمین خدمات می‌دانند، اما امروز باید به حدود هشت میلیارد انسان سرویس بدهد، البته پیش‌تر نیروگاه‌های حرارتی یا برق‌آبی وظیفۀ تعبیه برق مورد نیاز انسان را داشتند، اما امروز نیروگاه‌های تجدید پذیر و هسته‌ای نیز به چرخۀ تولید انرژی اضافه شدند.

قدیمی‌ها ضرب‌المثلی دارند که انسان تا زمان از دست دادن یک نعمت قدر آن را نمی‌داند، بهار و تابستان گرم ۱۴۰۰ نیز مقدمه‌ای شد تا ایرانیان بیش از قبل ضروری بودن وجود برق برای گذران زندگی خود را احساس کنند، خاموشی‌های سراسری یکی از آخرین خاطرات تلخی بود که مردم ایران در دوران مدیریت اجرایی ۸ سالۀ گذشته تجربه کردند، انگاره‌های تلخی که برخی شهر‌های ایران بیش از دیگران آن را احساس کردند.

 

متاسفانه مدیران گذشته همانطور که در سایر مسائل، تمام سرنوشت کشور را به قرارداد‌های خارجی و بدعهدی غربی‌ها گره زدند تا توانستند به ریسمان‌های مختلف چنگ انداختند تا شانه از بار مسئولیت خالی کنند و مردم را مجاب کنند که ناکارآمد نیستند، یکی از بهانه‌های ویژه‌ای هم که بار‌ها مدیران گذشته به آن اشاره کردند، فعالیت ماینر‌های غیر مجاز و استخراج رمز ارز‌ها بود و در حالی که مردم از بی‌برنامگی‌ها و خاموشی ابراز ناراحتی می‌کردند و مصرف روزانۀ برق در کشور به طور روزانه رکورد می‌زد، آن‌ها همه چیز را فقط به مؤلفۀ رمز ارز گره می‌زدند همانطور که طی ۸ سال کوچک شدن سفرۀ مردم را به برجام گره زدند.

ساخت نیروگاه مانند مسکن بی‌فایده است!
تصویر یکی از وزرای گذشته در تلویزیون که مسکن ساختن را کار اشتباهی می‌دانست، در هیچ زمانی از ذهن مردم پاک نخواهد شد، سیستم اجرایی که در ۸ سال گذشته به ندرت از توانستن صحبت کرد، در ساخت نیروگاه نیز تیم اجرایی گذشته اعتقاد چندانی به ساخت نیروگاه از هیچ نوعی نداشتند، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر هم به طبع همین گفتمان کلی حاکم بر دولت تغییر چندانی پیدا نکرد، چرخ‌های اقتصاد و سانتریفیوژ هم که نچرخید تا ظرفیت سوخت هسته‌ای برای تولید برق در کشور به کارگیری شود، در نتیجه بحران برقی را تجربه کردیم.

وفق آمار‌های رسمی ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور طی ۸ سال گذشته صرفاً چیزی کم‌تر از ۲ هزار مگاوات رشده کرد است، در حالی که جایگاه فناوری در زندگی عادی و کاری مردم ایران با سرعت ارتقاء پیدا می‌کند و برای پاسخگویی به سبک زندگی جدید مردم ایران احتیاج به تولید برق بیشتری به وضوح حس می‌شود با دلایلی که تعداد زیادی از آن‌ها رنگ بهانه دارد، سرعت توسعۀ صنعت برق کشور شتاب چندانی نداشت.

ظرفیت اسمی ۸۵ هزار مگاواتی
بر اساس آمار ارائه شده از سوی متولیان صنعت برق کشور، در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید برق در کشور ما روزانه حدود ۸۵ هزار مگاوات است، در حالی که مردم ایران در هرروز مصرفی حدود ۶۰ تا ۷۰ هزار مگاوات را ثبت می‌کنند، البته از این ظرفیت اسمی، تولید حدوداً ۵۷ هزار مگاوات برق در طول روز محقق می‌شود بنابراین صنعت برق برای تأمین نیاز روزانۀ مردم رقمی بین ۳ تا ۱۰ هزار مگاوات تولید بیشتر احتیاج دارد که تحقق آن منوط به همت متولیان وزارت نیرو و مجموعۀ دولت برای ساخت و توسعۀ صنعت نیروگاه‌های کشور است که البته به نظر می‌رسد، دولت سیزدهم عزم خود برای رفع مشکلات مردم در حوزه تولید برق که خاموشی‌های روشنگری خوبی در این خصوص داشتند، جزم کرده است، وعدۀ رئیس سازمان انرژی اتمی پس از سفر گروسی، دبیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران برای افزایش ظرفیت نیروگاه‌های هسته‌ای جهت تولید روزانه ۸ هزار مگاوات برق را نیز می‌توان در همین راستا تحلیل کرد.

چشم‌اندازی که محقق نشد
وفق اسناد بالادستی مقرر شده بود که پیش از پایان دولت ۱۲ ظرفیت عملیاتی تولید شبکۀ برق کشور به ۸۷ هزار مگاوات برسد، اما در حال حاضر ظرفیت اسمی نیز با این رقم فاصله دارد که جای تأسف دارد، بر اساس داده‌های موجود مقرر شده بود که در پایان دولت دوازدهم صنعت برق کشور ظرفیت تولید ۱۲ هزار مگاوات در نیروگاه‌های برق‌آبی، ۷۰ هزار مگاوات در نیروگاه‌های حرارتی و ۵ هزار مگاوات در نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر را دارا باشد که متاسفانه در بهترین حالت عملیاتی ظرفیت شبکۀ کشور حدود ۶۰ هزار مگاوات است.

ماینر‌ها بهانه‌ای برای ناکارآمدی‌ها
بعد از گسترش موج خاموشی‌ها برخی از مدیران صنعت برق کشور سعی کردند تا علت این موج گسترده از ناهماهنگی، خدمات ضعیف و استیصال در برابر بحران را رشد زیاد مرکز غیرمجاز استخراج رمز ارز معرفی کنند، بهانه‌ای که پس از روشنگری‌های صورت گرفته در آن مقطع رنگ باخت. متاسفانه برخی رسانه‌ها با اتخاذ رویکردی غلط و غیرحرفه‌ای در به کاربردن تاکتیک‌های خبری مانند «برجسته‌سازی» یا «دروغ بزرگ» به وسیلۀ درج تیتر‌هایی مانند «چند هزار ماینر غیر مجاز در شهری کشف شد»، آدرس نادرستی به مردم بدهند تا بار مسئولیت از دوش مدیران نزدیک به جناح متبوع آن‌ها برداشته شود.

مسئلۀ ماینر‌ها تا جایی مهم شد که رسانه‌های مختلف به آن واکنش نشان دادند و خبرنگاران تحقیقی نیز تلاش کردند که میزان اثرگذاری دقیق آن‌ها بر ضعف شبکۀ برق کشور را به ماینر‌ها گره بزنند! این در حالی است که اخیراً کارشناسان متولی این امر نیز اعلام کرده‌اند که مجموع مصرف مجاز و غیرقانونی برق کشور برای تولید ماینر، رقمی بیش از یک درصد از کل ظرفیت نیروگاهی کشور نیست بنابراین از اساس امکان ندارد که علت اصلی این خاموشی‌ها ماینر‌ها باشند، البته می‌پذیریم که امکان دارد شبکه را دچار اختلال کنند، اما اعمال این خاموشی‌ها به خاطر افزایش ماینر‌ها به هیچ وجه قابل پذیرش نیست، البته به هرصورت باید بپذیریم که رمز ارز نیز بخشی از اقتصاد امروز جهان است اما برای ارتقاع این آثار مثبت باید قوانین متقنی تعبیه شود تا تصویب آن‌ها شرایط بهتری برای فعالان این عرصه پدید بیاورد به طور کل هیچ پدیده‌ای بدون قانون گذاری متقن و ضابطه‌مند نباید در کشور ایجاد شود؛ چرا که بی قانونی، این امکان را دارد که بهترین پدیده‌ها را هم مضر جلو دهد، در حالی که نفع آن‌ها برای انسان بسیار زیاد است.