سومین گام تعیین‌کننده حرکت تهران به سوی شرق
- حمید خوش‌آیند کارشناس مسائل بین‌الملل - سید ابراهیم رئیسی در نخستین سفر خارجی خود به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران، به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر خواهد کرد. این سفر بنا به دعوت رسمی دولت تاجیکستان که ریاست دوره‌ای سازمان شانگهای را بر عهده دارد، برای شرکت در اجلاس شانگهای انجام می‌شود. نشست سالیانه سران دولت‌های عضو سازمان همکاری شانگهای قرار است ۲۵ و ۲۶ شهریورماه برگزار شود.
سازمان همکاری شانگهای یک سازمان میان‌دولتی در نظام بین‌الملل است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان باهدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد.
چین و روسیه نقش اصلی و تعیین‌کننده در این سازمان دارند و جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر این سازمان است. سازمان همکاری‌های شانگهای ازجمله معدود سازمان‌هایی با ماهیت امنیتی و نظامی و حتی اقتصادی است که «حوزه تمدنی آنگلوساکسونی» به آن راه ندارد.
حضور رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در اجلاس شانگهای از این نظر دارای اهمیت است که مراحل عضویت ایران در این سازمان مهم منطقه‌ای را نهایی خواهد کرد.
موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای برداشته شده و به گزارش روزنامه کامرسانت چاپ مسکو، از مقام‌های آگاه روسی، «ایران به عضویت سازمان همکاری شانگهای درخواهد آمد و مراحل عضویت ایران در این سازمان در اجلاس آتی دوشنبه اعلام می‌شود».
سازمان شانگهای یکی از نمونه‌های موفق ائتلاف‌های منطقه‌ای در دنیا است که نقش موازنه‌دهنده در صحنه بین‌الملل به‌خصوص در مقابل ناتو و آمریکا دارد، از آمریکا خواسته است که تمام نیرو‌ها و پایگاه‌های نظامی خود را از سرزمین تمام کشور‌های عضو خارج کند. طبیعی است که حضور دائم ایران در شانگهای که با سیاست‌های کلان کشور در حوزه روابط خارجی، به‌ویژه «احیای نگاه به شرق» منطبق است، دربردارنده فرصت‌های راهبردی برای ایران است.
کما اینکه با توجه به همکاری‌های گسترده اعضای آن در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی- بانکی، انرژی و فرهنگی، قطعاً فضای مناسب‌تری را برای تعاملات بین‌المللی جمهوری اسلامی و رشد و شکوفایی اقتصادی کشور فراهم خواهد آورد.
«شکستن انحصار غرب» در روابط خارجی ایران که به‌ویژه در ۸ سال گذشته تشدید شده و «ایجاد توازن و تنوع‌بخشی در حوزه روابط خارجی» به‌خصوص از طریق احیای نگاه به شرق و گسترش تعاملات خارجی با چین، روسیه، هند و کشور‌های آسیایی، یکی از «راهبرد‌های مهم» است که در دولت آیت‌الله رئیسی در دستور کار قرار گرفته است.
پس از امضای سند جامع مشارکت راهبردی ۲۵ ساله با چین و آمادگی برای عقد توافق مشابه با روسیه، عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، «گام سوم» تعیین‌کننده در حرکت تهران در چهارچوب احیای نگاه به شرق محسوب می‌شود که قطعاً مزایای منحصربه‌فردی در ابعاد اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی برای ایران خواهد داشت.