پیش‌بینی حمایت‌های مالی، شغلی و قضایی از گزارشگران فساد

- مرتضی خمسه،رئیس اداره قوانین و مقررات پژوهشگاه قوه قضاییه با اشاره به محور‌های مهم و کلان پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد، از پیش‌بینی حمایت‌های مالی، شغلی و قضایی و همچنین اتخاذ تدابیر لازم برای حفاظت جانی از گزارشگران در پیش‌نویس این لایحه خبر داد.

 

خمسه با اشاره به تدوین پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد توسط گروه قوانین و مقررات پژوهشگاه قوه قضاییه با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، پیش‌نویس این لایحه تا پایان شهریور ماه جاری نهایی و برای طرح در مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود.

وی با اشاره به محور‌های مهم مندرج در پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد گفت: تعیین قلمروی گزارشگری فساد مورد حمایت قانون با تعریف مفهوم فساد و تعیین نهاد‌های مشمول، طراحی سازوکار‌های ترغیب به گزارش فساد با دو رویکرد حمایتی و تشویقی و تعیین نهاد ذی­صلاح در دریافت و بررسی گزارش فساد با رویکرد حفظ تمرکز و انسجام نهادی، شفافیت و پاسخگویی نهاد متولی و حفظ حداکثری محرمانگی هویت گزارشگر از جمله محور‌های کلان و مهم پیش‌بینی شده در این لایحه است.

وی، حمایت از افشاگری (گزارشگری عمومی) به عنوان بالاترین ضمانت اجرای رسیدگی به گزارش فساد و تضمین اجرای قانون با تعبیه ضمانت اجرای موثر برای مستنکفین از اجرای قانون و مرتکبین اقدامات تلافی­جویانه را از دیگر محور‌های مهم پیش‌نویس این لایحه خواند و بیان کرد: همچنین در این لایحه که با استفاده از نظرات متخصصان و کارشناسان نهاد‌های مختلف حقوقی و نظارتی تدوین یافته، الزامات ماهوی برای گزارشگری فساد در نظر گرفته شده است.

خمسه، لزوم رعایت تشریفات قانونی جهت تحقق اهداف قانون، ممنوعیت اقدامات غیرقانونی و غیرشرعی در گزارشگری فساد، بر هم زدن موازنه فساد به ویژه در مفاسد سازمان­یافته، ملاحظات زمانی برای ارائه گزارش فساد و مشروط شدن تعلق برخی امتیازات قانونی جهت پیشگیری از فرار متهمین و امحای اسناد فساد، اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از سوءاستفاده از عنوان و حمایت­های گزارشگری فساد و بهره­ گیری تلویحی از مفهوم گزارشگر حرفه­ای، ضریب تأثیر انگیزه و نیت گزارشگر و تغییر بار اثبات مدعی در طراحی قواعد حاکم بر گزارشگری به نحوی که بار کمتری بر عهده گزارشگر باشد را از جمله الزامات ماهوی گزاشگری فساد در این لایحه عنوان کرد.

وی از دیگر محور‌های مهم و کلان پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد را پیش‌بینی سازوکار‌های شکلی گزارشگری فساد برشمرد و توضیح داد: یکی از نخستین سازوکار‌های پیش‌بینی شده در این لایحه، تقویت و ترغیب جامعه به گزارش نهادی مبارزه با فساد با استفاده از ظرفیت سمن­ها به جای گزارش فردی است. همچنین در پیش‌نویس این لایحه شفاف­سازی روند پیگیری گزارش فساد برای گزارش­دهنده مدنظر قرار گرفته است.

خمسه پاسخگویی مرجع پیگیری گزارش فساد با الزام به اعلام مرحله به مرحله نتایج و تسهیل و تنوع شیوه‌های گزارش­ دهی را از دیگر سازوکار‌های شکلی گزارشگری فساد خواند و گفت: همچنین در پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد، حمایت‌های قانونی برای گزارشگر اعم از حقیقی یا حقوقی در نظر گرفته شده است که از آن جمله می‌توان به حفظ محرمانگی اطلاعات گزارشگر، تدابیر حفاظت جانی، انتقال محل سکونت، تغییر هویت گزارشگر، حمایت شغلی، حمایت قضایی و جبران خسارات مالی و صدمات جسمی و روانی اشاره کرد.

رئیس اداره قوانین و مقررات پژوهشگاه قوه قضاییه ادامه داد: در پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد، حتی سازوکار‌هایی برای تشویق مالی گزارشگران پیش‌بینی شده که از آن جمله طراحی و اعطای مشوق­های مالی با ضوابط خاص و تخصیص حمایت­ها با توجه به ارزشمندی تخلف افشا شده، طراحی منابع مالی لازم برای پیشگیری از افزایش بار مالی دولت و نظام­مندی و افزایش کارایی پرداخت­های موضوع قانون با طراحی ساختار مالی مستقل است.

به گفته وی، توجه به لزوم فرهنگسازی گزارشگری فساد مبتنی بر اصل امر به معروف و نهی از منکر و زمینه­ سازی آموزشی در جهت تبیین و ترویج گزارشگری صحیح فساد در جامعه از دیگر محور‌های مهم و کلان پیش‌نویس لایحه حمایت از گزارشگران فساد به شمار می‌رود.