ظرفیت‌های سفر آیت‌الله رئیسی به تاجیکستان
- مرتضی غلامرضائی پژوهشگر مسائل بین‌الملل - آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران، قرار است تا چند روز آینده به دعوت مقامات تاجیکستان به این کشور سفری داشته باشد. اما چرا این سفر اهمیت دارد؟ چه دیدگاه‌هایی در آن مطرح می‌شود و چه ظرفیت‌هایی در آن می‌تواند مورد بحث قرار گیرد؟
تاجیکستان که جزو کشور‌های فارسی زبان حوزه تمدنی ایران است، علاوه بر اشتراکات اجتماعی - فرهنگی بسیاری که با ایران دارد، همگرایی مردم آن با ایران نیز بسیار پررنگ و مشهود است؛ هرچند تاجیکستان برای ایران دروازه ورود به آسیای مرکزی محسوب می‌شود، اما تا به حال ایران آنطور که شایسته است توجه خاصی به تاجیکستان نداشته است.
از اولین نکات حائز اهمیت این سفر در ماه‌های ابتدایی دولت آقای رئیسی، می‌توان به برنامه‌ریزی ایشان جهت تعامل و همکاری با کشور‌های منطقه و استفاده از ظرفیت آنان به جای اتکا به وعده‌های اروپا و آمریکا اشاره کرد که با توجه به نیاز متقابل کشور‌ها بخصوص توان بالای نیروی انسانی و فنی کشورمان، به نظر می‌رسد در صورت شروع همکاری، خیلی زود شاهد ثمرات این همکاری باشیم.
در این راستا می‌توان به موافقت تاجیکستان با پذیرش ایران در اجلاس شانگهای اشاره کرد. موضوع دیگر، موضوع استفاده از ظرفیت تاجیکستان برای صادرات به آسیای میانه است. ایران در شرایطی که نیاز دارد به هر نحوی از فشار تحریمی غرب بر اقتصادش بکاهد، می‌تواند با استفاده از بازار‌های کشور‌های آسیای میانه، قسمتی از این فشار را کاهش دهد؛ موضوعی که با روس‌ها هم با توجه به دیدگاه مشترکشان با ایران در قبال غرب، انجام شدنی است.
مورد دیگری که احتمالا در این دیدار مورد بررسی قرار می‌گیرد، اوضاع فعلی افغانستان، شرایط مهاجران، دولت بعدی این کشور و وضعیت فارسی‌زبانان و تاجیکان این کشور است که با توجه به نگاه نزدیک دو کشور در این زمینه، شاهد هماهنگی بین دولت‌ها در قبال ایجاد دولت فراگیر در افغانستان و حمایت از مهاجران خواهیم بود.
از دیگر مواردی که در این دیدار احتمالا مورد بحث و بررسی قرار گیرد موضوع همگرایی فرهنگی دو کشور است که چندین سال است در حالت اغما قرار دارد و حتی اقداماتی مانند تغییر خط رسمی تاجیکستان از سیریلیک به فارسی نیز تحت این شرایط متوقف شده است.
تسهیل سفر بین دو کشور، تبادلات فرهنگی و هماهنگی برای حضور فرهنگی مشترک در عرصه جهانی می‌تواند در این سفر مورد بررسی قرار بگیرد.
در هر صورت در شرایط فعلی کشور، دیگر نباید اشتباهِ استفاده نکردن از ظرفیت‌های مشترکمان در بین کشور‌های منطقه را تکرار کنیم. به نظر می‌آید انتخاب تاجیکستان در مقطع کنونی، هم از لحاظ اقتصادی و هم اوضاع افغانستان، انتخاب هوشمندانه‌ای بوده است که توسط آقای رئیسی انجام شده است.