در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (بیست و سوم شهریور) به شرح زیر است:
شهادت امام حسن مجتبی (ع) به روایتی
۱۳۹۳ سال پیش در چنین روزی، هفتم صفر سال ۵۰ هجری قمری و به روایتی ضعیف‌تر در ۲۸ صفر امام حسن مجتبی (ع)، نوه پاک رسول گرامی اسلام (ص)، به شهادت رسید. امام حسن (ع) فرزند حضرت فاطمه (س)، دختر گرامی حضرت محمد (ص)، در سومین سال هجرت پیامبر اسلام به مدینه، در این شهر متولد شد. امام حسن (ع) این افتخار را داشت که هفت سال اول عمر خود را در پرتو تربیت الهی جدش پیامبر اسلام (ص) با تعالیم و معارف اسلامی آشنا شود. ۳۷ سال از عمر مبارک امام حسن (ع) گذشته بود که پدر بزرگوارش حضرت علی (ع) به شهادت رسید و وظیفه خطیر هدایت جامعه اسلامی و نشر و گسترش قوانین قرآن و سنت پیامبر (ص) بر عهده امام حسن (ع) قرار گرفت. مسلمانان پس از شهادت حضرت علی (ع) با امام حسن (ع) بیعت کردند. امام حسن (ع) پس از رسیدن به خلافت، با کارشکنی معاویه بن ابوسفیان مواجه شد و در نتیجه، سپاهی را که پدرش برای جنگ با معاویه تدارک دیده بود، آماده کرد، اما امویان با حیله و نیرنگ، یاران امام حسن (ع) را از اطرافش پراکنده کردند. به تدریج آن بزرگوار متوجه شکاف عمیق بین سپاهیان خود شد که احتمال پیروزی در جنگ را بشدت کاهش می‌داد.
در این زمان امام حسن (ع) که اساس دین اسلام را در خطر می‌دید، به خاطر حفظ مصالح مسلمانان، صلح با معاویه حاکم اموی را پذیرفت. اما نفوذ معنوی و محبوبیت امام حسن (ع) در بین مردم چنان بود که حاکم اموی از آن حضرت سخت در هراس بود. وی می‌دانست که روشنگری‌های امام حسن (ع) در مورد ماهیت امویان، پایه‌های حکومت آنان را تهدید می‌کند. به همین دلیل معاویه در توطئه ای، امام حسن (ع) را مسموم کرد و به شهادت رساند.
ولادت امام موسی کاظم علیه‌السلام بنابه روایتی
موسی بن جعفر معروف به امام موسی کاظم (ع) و ملقب به کاظم و باب الحوائج هفتمین امام شیعیان است. ایشان بنابه روایاتی در سال ۱۲۸ صفر هجری قمری، همزمان با انتقال قدرت از امویان به عباسیان متولد شدند و در سال ۱۴۸ ق پس از شهادت پدر بزرگوارشان، امام صادق (ع)، به امامت رسیدند. دوران ۳۵ ساله امامت ایشان با خلافت منصور، هادی، مهدی و هارون عباسی همزمان بود. ایشان چندین بار از سوی مهدی و هارون عباسی زندانی شدند و در سال ۱۸۳ق در زندان سندی بن شاهک به شهادت رسیدند. با شهادت آن بزرگوار، امامت به فرزندش علی بن موسی (ع) منتقل شد.
روز بزرگداشت سلمان فارسی
در تقویم ایرانیان هفتم ماه صفر که همزمان با سالروز حفر خندق در اطراف مدینه برای حفاظت شهر در برابر حملات کفار قریش، به نام روز بزرگداشت سلمان فارسی نامگذاری شده است.
سلمان فارسی، صحابی مشهور پیامبر (ص) و از یاران امام علی (ع) بود. بنابر برخی از روایات، او دهقان‌زاده‌ای ایرانی بود که روزبه نام داشت و در کودکی بر آیین زرتشت بود. سلمان در دوران نوجوانی به دین مسیحیت درآمد و به شام سفر کرد و به شاگردی روحانیون مسیحی درآمد. در شام و موصل و نصیبین اقامت کرد و، چون پیشگویی مسیحیان را درباره ظهور پیامبری در سرزمین عرب‌ها شنید، به حجاز آمد، اما به بردگی گرفته به مدینه آورده شد. در مدینه پیامبر اکرم (ص) را دید و به او ایمان آورد. پیامبر (ص) او را از خواجه‌اش خرید، آزاد کرد و سلمان نام نهاد. سلمان در دوران حیات پیامبر (ص) از یاران بزرگ و مورد علاقه ایشان بود تا جایی که پیامبر (ص) درباره‌اش فرمود: سلمان از ما اهل‌بیت است. او در غزوه‌های پیامبر حضور داشت و ماجرای پیشنهاد وی برای کندن خندق در نبرد احزاب که به شکست مشرکان انجامید، مشهور است. او پس از رحلت پیامبر (ص)، در شمار یاران علی بن ابی‌طالب (ع) قرار گرفت. با جریان سقیفه مخالف بود، ولی پس از انتخاب ابوبکر و پس از آن عمر به خلافت، با آن‌ها همکاری کرد. در زمان حکومت خلیفه دوم، حاکم مدائن شد. با این حال زنبیل می‌بافت و از دسترنج خودش روزی می‌خورد. سلمان فارسی، پس از عمری طولانی در سال ۳۴ هجری رحلت کرد. وفات او در شهر مدائن رخ داد. مدفن وی در مدائن به بقعه سلمان پاک مشهور است.
امضای منشور اوپک
۶۱ سال پیش، در روز چهاردهم سپتامبر سال ۱۹۶۰ میلادی؛ منشور سازمان کشور‌های صادرکننده نفت موسوم به اوپک (OPEC) به امضای پنج کشور ایران، عربستان، عراق، کویت و ونزوئلا رسید. این سازمان به منظور مقابله با کمپانی‌های بزرگ نفتی غرب به وجود آمد که انحصار اکتشاف، استخراج و فروش نفت را در سطح جهان در اختیار داشتند و بهای نفت را براساس منافع خود و به زیان تولید کنندگان این ماده حیاتی تعیین می‌کردند. اگرچه اوپک در ابتدا قدرت چندانی نداشت، اما به تدریج و پس از پیوستن الجزایر، لیبی، نیجریه، قطر، امارات متحده عربی، گابن، اندونزی و اکوادور به این سازمان، قدرت بیشتری یافت؛ لذا در بحران نفتی سال ۱۹۷۳ که براثر جنگ مصر و رژیم صهیونیستی و تحریم نفتی غرب توسط اعراب پدید آمد، قیمت نفت اوپک تا سه برابر افزایش یافت. نقش اوپک در بازار جهانی نفت و تعیین بهای این ماده حیاتی از دهه هفتاد به بعد، فراز و نشیب‌های بسیاری داشته است. در سال‌های اخیر، علیرغم خروج اکوادور و گابن از اوپک، این سازمان همچنان نقش تعیین کننده خود را در برقراری ثبات در بازار جهانی نفت حفظ کرده است.
تخریب مسکو توسط سپاه ناپلئون
۲۰۹ سال پیش در چنین روزی، چهاردهم سپتامبر سال ۱۸۱۲ میلادی؛ یکی از بزرگترین آتش سوزی‌های عمدی و تاریخی جهان در شهر مسکو روی داد. مسکو، یک روز پس از تصرف این شهر توسط سپاه ناپلئون بناپارت، به دستور حاکم آن به آتش کشیده شد تا نیرو‌های اشغالگر فرانسوی نتوانند آذوقه و امکانات لازم را برای ماندن در این شهر به دست بیاورند. در این آتش سوزی بزرگ، سه چهارم شهر مسکو، به کلی سوخت و ویران شد.
تولد پدر جغرافیای نوین
۲۵۲ سال پیش در چنین روزی برابر با چهاردهم سپتامبر ۱۷۶۹ میلادی؛ "فریدریش ویلهلم کریستین کارل فردیناند فون هومبولت" (Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand von Humboldt) جغرافیدان آلمانی و پدر جغرافیای نوین در برلین آلمان متولد شد. هومبولد از ۲۱ سالگی سفر‌های علمی خود را به نقاط مختلف جهان آغاز کرد و درباره جریانهای اقیانوسی در کرانههای امریکای جنوبی مطالعه کرد که این جریان هنوز به نام او است. وی درباره آتشفشانهای امریکا تحقیق کرد و همچنین شدت انحراف مغناطیسی را در مسیری از دو قطب زمین به سوی استوا اندازه گرفت و نسبت تنزل دما با ارتفاع را تعیین نمود. هومبولت در دوران طولانی عمر خود اطلاعاتی وسیع و مدارکی فراوان جمع آوری نمود و در هفتاد سالگی، این اطلاعات را در کتابی به نام کیهان انتشار داد. وی در این کتاب کوشیده است تا زمین را از لحاظ کیهانی مورد بحث قرار دهد.
این کتاب یکی از جالبترین کتابهایى است که در تاریخ علم نوشته شده است و به عنوان نخستین دایرةالمعارف دقیق و مستند در باب جغرافیا و زمین شناسی به شمار می رود. کتاب و تحقیقات هومبولد که بر اساس کشف راز چگونگی زمین و جهان استوار بود، باعث گردید که وی را پایه گذار جغرافیای نو بدانند. همچنین همبولد را مؤسس دانش ژئوفیزیک دانسته اند که به عنوان شاخه ای از فیزیک به زمین و پدیده های فیزیکی و از جمله تغییرات شتاب جاذبه، زلزله و مانند آن می پردازد. فردریش هومبولد سرانجام در ششم مه ۱۸۵۹ م در ۹۰ سالگی درگذشت.