«صفر تا صد» واکسن‌های موجود در ایران
سید علیرضا ناجی در گفت‌وگو با میزان در پاسخ به این سوال که آیا افرادی که در دز اول از واکسن‌های غیرفعال استفاده کرده اند، می‌توانند در دز دوم واکسن‌های MRNA دریافت کنند؟، گفت: در خصوص این موضوع تا کنون مطالعات چندانی صورت نگرفته است و بیشترین مطالعات در خصوص واکسن‌های ترکیبی توسط کشور‌های اروپایی و آمریکایی و در مورد واکسن‌های مدرنا، فایزر و آستروزنکا صورت گرفته است و چینی‌ها هم این مطالعات را در خصوص واکسن‌های خودشان انجام دادند.
وی ادامه داد: از آنجایی که هر دو دز واکسن آسترزنکا یکی است و در هر دز آن از وکتور شامپانزه استفاده می‌شود و این واکسن در تزریق با فاصله ۲۸ روز دچار مشکلاتی در اثربخشی شد، مطالعاتی در زمینه استفاده از یک واکسن دیگر در دز اول که همان اسپوتنیک لایت بود، انجام دادند و بر طبق مطالعات این نتیجه به دست آمد که استفاده از اسپوتنیک، آسترازنکا و یا آسترازنکا، اسپوتنیک مناسب است.
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی با بیان اینکه تا کنون این اتفاق در کشوری رخ نداده که برای افرادی که در دز اول از واکسن‌های کشته که مرسوم آن‌ها سینوفارم است، استفاده کرده اند، در دز دوم واکسن‌های مسنجرانه تزریق شود، افزود: به نظر نمی‌رسد، انجام این کار اقدام نامناسبی باشد، اما به هر حال باید شواهدی برای آن وجود داشته باشد.
استاد تمام ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به متفاوت بودن، دو دز واکسن اسپوتنیک و همچنین این موضوع که به عده‌ای از افراد در دز دوم مجددا همان واکسن دز اول تزریق شده است، آیا این موضوع می‌تواند، مشکل ساز شود؟، توضیح داد: به نظر می‌رسد این موضوع در اثربخشی واکسن موثر باشد؛ در خصوص واکسن آسترازنکا هم هنگامی که دو دز در فاصله بین ۲۸ روز تزریق می‌شد، اثربخشی آن با مشکلاتی همراه بود و برای حل این مشکلات این تصمیم گرفته شد که فاصله بین تزریق دو دز آن ۸ تا ۱۲ هفته افزایش پیدا کند.
وی با بیان اینکه اگر دو دز واکسن اسپوتنیک هم یکسان بود، چنین مشکلی به وجود می‌آمد و طراحی این واکسن بر اساس دو دز برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی انجام شد، اظهار کرد: در دو دز این واکسن از دو وکتور متفاوت استفاده شده و در دز اول وکتور آدونوی ۲۶ و وکتور آدونوی ۵ به کار برده شده است، از آنجایی که در واکسن‌های وکتوری پروتئین‌های آدونو ویروس موجود است، هنگامی که دز اول تزریق می‌شود، بدن یکسری واکنش‌ها را نسبت به پروتئین‌های آدونو ویروسی انجام می‌دهد و هنگامی که به فاصله کم مجددا همان واکسن دز اول تزریق شود، واکنش بدن به دز اول واکسن موجب می‌شود تا در دز دوم واکسن عملکرد مناسب خود را نداشته باشد و از این رو ممکن است، اثربخشی واکسن کاهش یابد و به همین دلیل واکسن اسپوتنیک از ابتدا تصمیم گرفت که در دو دز خود از دو وکتور متفاوت استفاده کند.