مردم این کشور‌ها با بهره منفی وام بانکی می‌گیرند
- روزنامه خراسان نوشت: وام گرفتن از بانک در ایران برای برخی خیلی راحت و برای برخی بسیار سخت است. یعنی برخی خیلی راحت از بانک وام می‌گیرند (و پس نمی‌دهند) و برخی هم برای گرفتن وام‌های چند ده میلیون تومانی، باید از هفت‌خان رستم عبور کنند و در نهایت وامی بگیرند با سود ۱۸ درصد و گاهی بالاتر! اما وضعیت پرداخت وام در کشور‌های دیگر متفاوت است.
در برخی از کشور‌ها بانک‌ها به مشتریان التماس می‌کنند که وام بگیرند، آن هم وامی با نرخ سود بسیار اندک. به تازگی هم بانک دانمارکی «Jyske» به مشتریانی که برای رهن منزل خود نیازمند دریافت کمک‌هزینه باشند وام با نرخ بهره منفی پرداخت می‌کند و مشتریان مبلغ کمتری از وام دریافتی را باز پرداخت خواهند کرد. برای این که دلتان بیشتر بسوزد، باید بگوییم همین حالا در چهار کشور موقع دریافت وام و تسهیلات، مبلغی که به بانک برمی‌گردانید کمتر از مبلغ وام است. در این گزارش قرار است به این پرسش پاسخ دهیم که نرخ سود بهره تسهیلات از بانک‌ها در کشور‌های دیگر چقدر است و چطور برخی کشور‌ها وام با بهره منفی می‌دهند؟
نرخ سود وام در کشور‌های جهان
به طور کلی هر چه تورم در یک کشور بالاتر باشد، نرخ سود وام هم بالاتر است. بر این اساس، کشور‌هایی مانند ونزوئلا، آرژانتین، ایران و ترکیه، سرآمد کشور‌هایی هستند که بالاترین نرخ سود وام بانکی و بالاترین نرخ سود سپرده‌گذاری بانکی را دارند. البته باید این واقعیت را هم در نظر گرفت که نرخ سود سپرده‌های بانکی در کشور‌ها هم با توجه به نرخ سود وام متفاوت است و در بسیاری از کشور‌ها نرخ سود سپرده گذاری صفر یا یک رقمی است.
کشور‌هایی با سود وام بالای ۱۵ درصد:
داده‌های سال ۲۰۲۰ میلادی موسسه «تریدینگ اکونومیکس» نشان می‌دهد که زیمبابوه با نرخ بهره وام در حد ۶۵ درصد، بالاترین نرخ بهره را دریافت می‌کند. ایران هم با نرخ بهره ۲۲ درصد، یکی از بالاترین نرخ‌های بهره وام در جهان را داشته است. با این همه، حتی با در نظر گرفتن نرخ تورم رسمی در ایران در این بازه زمانی (بین ۳۰ تا ۴۵ درصد) دریافت وام از بانک عملا به سود وام‌گیرنده تمام شده است. بر اساس این داده‌ها، نرخ بهره وام در ترکیه در سال ۲۰۲۰ میلادی معادل ۱۸٫۵ درصد بوده است. کشور‌هایی مثل مصر، ازبکستان و اوکراین هم برای وام حدود ۱۶ تا ۱۷ درصد از شهروندانشان سود می‌گیرند.
کشور‌هایی با سود وام کمتر از ۱۵ درصد:
بانک‌های پاکستان و سودان در ازای پرداخت وام از مشتریانشان ۱۳ درصد سود می‌گیرند. کشور‌های اوگاندا، میانمار، لبنان و بلاروس، نرخ بهره را ۱۰ درصد در نظر گرفته‌اند و اگر در این کشور‌ها تسهیلات بانکی بگیرید، باید ۱۰ درصد بیشتر از اصل پول را به بانک برگردانید. کشور‌هایی که از نظر اقتصادی در شرایط نسبتا مساعدی هستند، نرخ بهره را کمتر از ۱۰ درصد در نظر می‌گیرند. این کشور‌ها همچنان پول را با ارزش‌تر می‌دانند و برای همین شرایط بازپرداخت وام را کمی سخت می‌گیرند. برای مثال نرخ بهره در کشور هند حدود شش درصد است. آفریقای جنوبی نرخ بهره را ۶.۵ درصد در نظر می‌گیرد و بانک‌های قطر موقع پرداخت تسهیلات، انتظار دارند شهروندان پنج درصد بیشتر از اصل سود را به بانک برگردانند.
کشور‌های با صفر درصد سود:
اغلب کشور‌های اروپایی نرخ بهره را صفر یا نزدیک صفر در نظر می‌گیرند. آمار‌ها نشان می‌دهد نرخ بهره در ۱۲ کشور که همه آن‌ها اروپایی هستند، صفر است. به این معنی که آن‌ها بدون هیچ منتی وام را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند و هیچ سودی از شهروندانشان دریافت نمی‌کنند. به عبارتی وام در این کشور‌ها مصداق بارز قرض‌الحسنه است و شما با دریافت وام، لازم نیست رقمی اضافه بر اصل پول را به بانک برگردانید. کشور‌هایی مثل اسپانیا، پرتغال، ایتالیا، آلمان، فرانسه، فنلاند، بلژیک، قبرس، یونان، لیتوانی، لوکزامبورگ و بلغارستان چنین شرایطی دارند و هیچ مبلغی بالاتر از اصل پول را از مشتریان بانکی پس نمی‌گیرند.
۴ کشور با نرخ بهره منفی:
در چهار کشور برای ترغیب شهروندان به دریافت وام و فعالیت اقتصادی، علاوه بر اصل پول، مقداری سود هم در اختیار آن‌ها می‌گذارند. با این حال آن‌ها شش دانگ حواسشان را به شما جمع می‌کنند تا حتما پول وام را در راه درستی که برایش تقاضا داده‌اید خرج کنید. آن‌ها بیشتر از پول، دلشان رونق اقتصادی می‌خواهد. چهار کشور سوئیس، دانمارک، سوئد و ژاپن بیشتر از این که پول برایشان ارزش داشته باشد، به حرکت در آوردن چرخ اقتصاد برایشان مهم است. برای مثال نرخ بهره در کشور سوئیس منفی ۷۵ صدم درصد است و کمترین میزان نرخ بهره را در دنیا به خود اختصاص داده. بیایید فرض کنیم نرخ بهره در کشور ما منفی ۷۵ صدم درصد است. در چنین شرایطی اگر ۱۰۰ میلیون تومان وام بگیرید، لازم نیست کل پول را به بانک برگردانید و بانک رقمی حدود ۷۵۰ هزار تومان به ما تخفیف می‌دهد و جمع مبلغی که لازم است به بانک برگردانیم، می‌شود ۹۹ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان. نرخ بهره وام در دانمارک منفی ۶۵ صدم درصد، سوئد منفی ۲۵ صدم درصد و ژاپن هم یک دهم درصد. به این می‌گویند تسهیلات واقعی!
چطور بانک‌ها وام با نرخ بهره منفی می‌دهند
در برخی کشور‌ها مانند سوئیس بانک‌ها برای نگهداری پول مردم در بانک از مشتریان شان سود می‌گیرند یعنی نه تنها برای سپرده گذاری سودی پرداخت نمی‌کنند که کارمزد هم می‌گیرند. در برخی دیگر از کشور‌ها هم بانک برای نگهداری حساب‌های خود نزد بانک مرکزی باید به بانک مرکزی بهره پرداخت کند. با توجه به این که سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی بر حسب میزان سپرده‌های نزد این بانک‌ها تعیین می‌شود، بانک‌ها برای پرداخت بهره کمتر به بانک مرکزی تشویق می‌شوند که بیشتر وام بدهند و سپرده‌های کمتری از مشتریان را نزد خود نگه دارند. در نتیجه این سیاست، جریان نقدی بزرگی به اقتصاد تزریق می‌شود که می‌تواند در صورت هدایت درست این جریان به تقویت رشد اقتصادی منجر شود و بانک‌ها برای این که سرمایه گذاران را تشویق به دریافت وام کنند به آن‌ها وام با بهره منفی می‌دهند تا بهره کمتری به بانک مرکزی بپردازند. البته به گزارش دنیای اقتصاد این سیاست یک سیاست کاملا مثبت نیست چرا که با کاهش هزینه‌های استقراض، انگیزه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و در بلندمدت می‌تواند تبعاتی برای اقتصاد داشته باشد.
کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که زمانی که اقتصاد با رکود مواجه می‌شود زمینه برای کاهش نرخ بهره بانکی فراهم می‌شود و به همین دلیل است که در اغلب کشور‌های دنیا نرخ بهره بانکی در سال‌های اخیر روند کاهشی داشت. آن‌ها تاثیر بحران اقتصادی سال‌های اخیر را که کرونا تشدیدش کرده بر اقتصاد جهان بسیار زیاد می‌دانند و بر این باور هستند که برای مقابله با اثرات منفی این بحران تنها ابزاری که در اختیار مسئولان اقتصادی کشور است استفاده از ابزار نرخ بهره بانکی است.