تقویم تاریخ؛ از عزل امیر کبیر تا درگذشت آیت الله مرعشی

_ خبرگزاری صدا وسیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (هفتم شهریور) به شرح زیر است:

درگذشت مرعشی نجفی

۳۱ سال پیش در چنین روزی، هفتم شهریور سال ۱۳۶۹ هجری شمسی؛ آیت الله العظمی «سید شهاب الدین مرعشی نجفی»، از مراجع تقلید مسلمانان جهان در ۹۶ سالگی به رحمت ایزدی پیوست و در کتابخانه عظیم خویش در شهر مذهبی قم، به خاک سپرده شد.

این عالم ربانی، فقه، اصول فقه، حدیث، تفسیر، کلام و مبانی اخلاق را در حوزه‌های علمیه شهر‌های کاظمین و نجف ـ در عراق ـ فرا گرفت و پس از کسب درجه اجتهاد به پیشنهاد آیت ا... حائری یزدی، در حوزه علمیه قم به تدریس و تحقیق مشغول شد. آیت ا... مرعشی نجفی در قم نیز از مطالعه غافل نماند و دانش خود را در زمینه‌های عرفان، علوم عقلی، ریاضیات، شیمی و ادبیات و بویژه علم رجال وسعت بخشید.

وی در مبارزات علما و روحانیون علیه رژیم شاه، همواره یار و همراه حضرت امام خمینی (ره)، رهبر فقید انقلاب اسلامی بود. از مرحوم آیت ا... مرعشی نجفی تالیفات متعددی در زمینه فقه، اصول فقه، حدیث، رجال و عرفان به یادگار مانده است. از مهمترین یادگار‌های آیت الله مرعشی نجفی، تاسیس کتابخانه عمومی در قم است که در نوع خود کم نظیر است و در آن، بیش از سیصد هزار جلد کتاب نگهداری می‌شود.

درگذشت سید ضیا الدین طباطبایی

۵۲ سال پیش، در روز هفتم شهریور سال ۱۳۴۸ هجری شمسی؛ «سید ضیاء الدین طباطبایی» سیاستمدار وابسته ایرانی درگذشت. وی در سال ۱۲۶۸ ش در شیراز در جنوب ایران متولد شد و به تحصیل علوم جدید و تا حدی علوم دینی پرداخت. طباطبایی همچنین توانست زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و روسی را فراگیرد.

در دوران انقلاب مشروطه، وی به ظاهر از مشروطه طلبان بود و چند روزنامه چاپ کرد که هرکدام به دلیلی تعطیل شد. مشی سیاسی سید ضیاءالدین طباطبایی که تا آخر عمر به آن وفادار بود، حمایت از سیاست‌های استعماری انگلیس در ایران بود. به همین دلیل در کودتای انگلیس در سال ۱۲۹۹. ش وی در کنار رضا خان نقش اصلی را بازی می‌کرد و از سوی احمد شاه، آخرین شاه سلسله قاجار به نخست وزیری برگزیده شد. اما سیاست‌های اشتباه وی و رقابت رضا خان با سید ضیاء، باعث سرنگونی او پس از سه ماه شد. با این حال طباطبایی در طول تاریخ سیاسی دوران پهلوی، همچنان به عنوان فرد مورد اعتماد انگلیس مطرح بود و هیچگاه در جهت منافع ملتش حرکت نکرد.

عزل امیرکبیر از صدارت

۱۷۴ سال پیش در چنین روزی، بیستم محرم سال ۱۲۶۸ هجری قمری؛ «میرزا تقی خان امیر کبیر» از صدارت عزل شد. او یکی از بزرگترین رجال سیاسی ایران در دوره قاجار بود و برای مدتی، صدراعظمی ناصرالدین شاه را به عهده داشت. امیرکبیر فردی مستقل، با ایمان، دانش پرور و فرهنگ دوست بود و یکی از بانیان اصلاحات و ترویج اندیشه‌های مترقی در زمینه‌های تعلیم و تربیت و فرهنگ در ایران به شمار می‌رود. او در راه سربلندی مردم ایران تلاش بسیاری کرد و طی دوران صدارت خویش، خدمات و اصلاحات بسیاری انجام داد. امیر کبیر سعی فراوان داشت که از دخالت‌های بیگانگان در امور کشور جلوگیری کند و به غارت و چپاول اموال و ثروت‌های ملی توسط اشراف و زورمندان پایان دهد. از مهمترین اقدامات او می‌توان به تاسیس مدرسه دارالفنون، نشر و ترجمه کتب مفید و انتشار روزنامه‌های علمی و فرهنگی اشاره کرد. شخصیت مستقل و غیر وابسته امیرکبیر و نیز تلاش او در راه اعتلای ایران، خشم و کینه قدرت‌های خارجی و عوامل داخلی آن‌ها را برانگیخت و سرانجام فشار‌ها و توطئه‌های این دشمنان داخلی و خارجی او، شاه قاجار را وادار به عزل، تبعید و در نهایت قتل امیرکبیر کرد.

آزمایش نخستین بمب اتمی توسط اتحاد جماهیر شوروی

۷۲ سال پیش، در روز بیست و نهم اوت سال ۱۹۴۹ میلادی؛ اتحاد جماهیر شوروی سابق، نخستین بمب اتمی خود را بطور پنهانی، آزمایش کرد. به این ترتیب سلاح هسته‌ای از انحصار آمریکا خارج شد و میان آمریکا و شوروی توازنی به وجود آمد که «توازن وحشت» نامیده شد.

در این وضعیت هر طرف، به دلیل هراس از حمله اتمی متقابل طرف دیگر، از به کارگیری سلاح هسته‌ای خودداری می‌کرد. از آن پس آمریکا و شوروی، به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر روی آوردند. این نوع جنگ در اصطلاح «جنگ سرد» نامیده شد که تا فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، میان دو بلوک شرق و غرب ادامه داشت. اگرچه با فروپاشی شوروی، تهدید سلاح هسته‌ای کاهش یافت، اما هنوز این تهدید بویژه از جانب دولت هایی، چون آمریکا و رژیم صهیونیستی، علیه کشور‌های مستقل و مخالف با سیاست‌های توسعه طلبانه آن‌ها ادامه دارد.

تولد جان لاک، پدر لیبرالیسم

۳۸۹ سال پیش، در روز بیست و نهم اوت سال ۱۶۳۲ میلادی؛ «جان لاک» (John Locke) فیلسوف و نظریه‏ پرداز انگلیسی در خانواده‌ای مرفه در انگلستان به دنیا آمد. او مدرک پزشکی خود را از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد و به طبابت پرداخت، اما به تدریج وارد سیاست شد و در مسائل مختلف، بویژه فلسفه سیاست دیدگاه‌های خود را ابراز داشت.

لاک با حکومت پادشاهی مطلقه مخالف و معتقد بود که نظام حکومتی باید رضایت اکثریت مردم را همراه داشته باشد. همچنین وی وجود آزادی و تعقل در جامعه را لازم می‌دانست. این اندیشمند انگلیسی، تجربه گرا بود و حواس انسان را در کسب آگاهی و معرفت بسیار مهم می‌دانست. لاک اگرچه معتقد به مسیحیت بود، اما آن را در چارچوب روابط انسان با خدا محصور می‌کرد. برخی از آثار وی عبارتند از: «تحقیق در باره فهم بشری»، «دو رساله در باره حکومت» و «مقاله‌ای در باره بردباری». جان لاک در سال ۱۷۰۴ درگذشت.