تقویم تاریخ؛ از روز داروسازی تا تعیین قسطنطنیه بعنوان پایتخت امپراتوری روم

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (پنجم شهریور) به شرح زیر است:

روز داروسازی همزمان با بزرگداشت زکریای رازی کاشف الکل

در تقویم روز داروسازی مصادف با زادروز محمد زکریای رازی و پنجم شهریورماه است. این روز همچنین مقارن با بزرگداشت این دانشمند ایرانی نیز است، رازی از نخستین افرادی است که از دانش شیمی در علم پزشکی استفاده کرد، به همین دلیل او را پدر داروسازی و شیمی کاربردی نیز لقب داده‌اند. تعیین تولد زکریای رازی به عنوان روز داروسازی نخستین بار در ایران توسط یکی از دانشیاران دانشکدۀ داروسازی تهران انجام شد و در سال ۱۳۵۵ برای نخستین بار روز ۵ شهریور توسط جامعۀ‌داروسازان ایران به عنوان روز داروسازی نامگذاری شد.

محمد بن زکریای رازی در سال ۲۵۱ هجری قمری در شهر ری متولد شد. در اوان جوانی به فراگیری علم کیمیا و شیمی پرداخت و در اثر بخار و دود ناشی از زرگری، چشم‏هایش وَرَم کرد و برای معالجه، نزد طبیبی رفت.

آن طبیب پانصد اشرفی طلا به عنوان حق معالجه از او گرفت و به رازی گفت: کیمیا همین است نه عملیات تو. محمد بن زکریا، از آن پس ترک کیمیاگری کرد و در سن چهل ‏سالگی به تحصیل طب پرداخت تا آن‏که مرجع تمامی اطبای زمان خود شد. شهرت او در میان همگان به حدی رسید که عَرَب‏‌ها او را طبیب المسلمین و به مناسبت این‏که کتاب‏‌های او به زبان عربی است، جالینوس العَرَب، خوانده ‏اند. رازی بعد‌ها به سرپرستی بیمارستان‏‌های معروف عصر خود از قبیل بیمارستان بغداد و ری برگزیده شد. همچنین کشف الکل ازجمله نتایج تحقیقات او در کیمیا بوده است. برای محمد بن زکریای رازی، ۵۶ کتاب در طب، ۳۳ کتاب در علوم طبیعی، ۱۷ کتاب در فلسفه، ۱۴ کتاب در الهیات، ۲۲ کتاب در کیمیا و ده‏ها اثر دیگر در علوم مختلف ذکر کرده‏ اند که تا ۱۸۴ عنوان بر شمرده شده است. سرانجام این دانشمند بزرگ مسلمان در ۶۰ سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و در ری مدفون گشت. در جمهوری اسلامی ایران پنجم شهریور که معتبرترین تاریخ سالروز تولد این پزشک شهیر مسلمان و ایرانی است، به عنوان روز بزرگداشت این شخصیت برجسته علمی نامگذاری شده است.

تولد حیدرقلی سردار کابلی، فقیه مسلمان

۱۵۰ سال پیش در چنین روزی هجدهم محرم سال ۱۲۹۳ قمری علامه ‏بزرگ "حیدرقلی سردار کابلی" عالم و فقیه مسلمان در کابل متولد شد.

وی از محضر اساتیدی مانند میرزا حسین نوری و سیدصفیُّ الدین حسن ‏بن هادی کاظمی استفاده کرد و از آیات عظام، سیدحسن صدر، حاج شیخ عباس قمی، سید یحیى خراسانی، شیخ آقا بزرگ تهرانی و... مفتخر به دریافت اجازه و نقل روایت شد. سردار کابلی، همزمان با فراگیری علوم معقول و منقول، به یادگیری زبان ‏های زنده‏ دنیا از قبیل عربی، انگلیسی، عبری و اردو همت گماشت و آن‏ها را آموخت. ایشان در سال ۱۳۱۰. ق راهی کرمانشاه شد و در آن منطقه‏ محروم به ارشاد مردم، تبلیغ دین و تدریس و تالیف پرداخت. کتاب "ترجمه‏ انجیل برنابا" و "الاربعون حدیثاً فی فضایل امیرالمؤمنین"از جمله آثار او می‏ باشد. سردار کابلی در سال ۱۳۷۲ قمری در ۷۹ سالگی فوت کرد و در نجف اشرف مدفون گردید.

تولد سید احمد خوانساری، فقیه بزرگ شیعه

۱۳۴ سال پیش در چنین روزی هجدهم محرم سال ۱۳۰۹ هجری قمری فقیه عالی‏ مقام آیت ‏اللَّه سیداحمد خوانساری مرجع بزرگوار شیعه متولد شد.

وی در ۲۰ سالگی عازم نجف اشرف گردید و از محضر اساتید بزرگی همچون محقق خراسانی، سید محمدکاظم یزدی، شریعت اصفهانی و محقق نایینی کسب فیض نمود. آیت‏ اللَّه خوانساری هم‏زمان با تأسیس حوزه‏ علمیه اراک، وارد ایران شد و به تدریس پرداخت. وی سال‏‌ها در اراک و قم با مرحوم آیت‏ اللَّه شیح عبدالکریم حائری همکاری و تشریک مساعی داشت و پس از تأسیس حوزه‏ علمیه قم به سرپرستی آیت‏ اللَّه حائری یزدی، امام جماعت مدرسه‏ فیضیه را به عهده گرفت. آیت‏ اللَّه خوانساری در سال ۱۳۷۰ قمری به تهران عزیمت نمود و در آنجا به امامت جماعت مسجد معروف "سید عزیزاللَّه" مشغول شد. آیت‏ اللَّه خوانساری تا پایان عمر در تهران اقامت داشت و پس از فوت، در قم به خاک سپرده شد.

انتخاب قسطنطنیه به عنوان پایتخت امپراتوری روم

۱۶۹۵ سال پیش بنا بر روایات تاریخی، در چنین روزی، بیست و هفتم اوت سال ۳۲۶ میلادی؛ شهر «قسطنطنیه» - در امپراتوری روم - که تازه تاسیس شده بود، به عنوان پایتخت قلمرو شرقی این امپراتوری انتخاب شد. این شهر به فرمان کنستانتین در نواحی شرقی امپراتوری روم بنا و به نام او کنستانتینوپول خوانده شد، اما بعد‌ها به قسطنطنیه تغییر نام یافت. شهر قسطنطنیه در سال ۱۴۵۳ میلادی به تصرف سلطان محمد عثمانی درآمد و استانبول نام گرفت. استانبول امروزه مهمترین و پرجمعیت‌ترین شهر ترکیه است و در دو سوی تنگه بسفر در غرب ترکیه، واقع شده است.

تولد هگل

۲۵۱ سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال ۱۷۷۰ میلادی؛ «جرج ویلهلم فردریش هگل» (Georg Wilhelm Friedrich Hegel) فیلسوف آلمانی متولد شد. وی با آنکه در چند دانشگاه تدریس و کتاب نیز تالیف می‌کرد، همچنان فقیر بود. درپی اشغال آلمان توسط ارتش ناپلئون درسال ۱۸۰۶، هگل مجذوب شخصیت این سردار فرانسوی شد. هگل مراحلی را برای تاریخ معرفی کرد و معتقد بود جهت حرکت تاریخ را خدا تعیین می‌کند و هدف تاریخ نیز اوست. این فیلسوف آلمانی همچنین این نظریه را عنوان کرد که هرچیزی، مخالفش را در داخل خود دارد و از نزاع این دو، پدیده یا وضعیت جدیدی به وجود می‌آید. هگل برای تبیین عقاید خود کتاب‌هایی تالیف کرد که برخی از آن‌ها عبارتند از: «پدیده شناسی ذهن»، «علم منطق» و «دایرة المعارف علمی ـ فلسفی» او در سال ۱۸۳۱ درگذشت.

درگذشت معمار سوئدی طراح ساختمان سازمان ملل

۵۶ سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال ۱۹۶۵ میلادی؛ «شارل ادوارد ژانره» (Charles-Édouard Jeanneret) معروف به «لو کوربوزیه» (Le Corbusier) معمار و طراح سوئیسی درگذشت. وی در سال ۱۸۸۷ متولد شد و به زودی استعداد خود را در معماری نشان داد. در سال ۱۹۰۷ به پاریس رفت و در دفتر دو تن از معماران معروف آن زمان مشغول به کار شد. لو کوربوزیه را از پیشگامان معماری مدرن امروزی می‌دانند و در زمان حیاتش، عضو انجمن معماران مدرن بود. وی در طرح‌های خود فضای کلی شهر و سیستم شهرنشینی منطقه را کاملاً در نظر داشت. این معمار سوئیسی معتقد بود که در آینده، شهر‌ها شامل آپارتمان‌های بزرگی خواهند بود که گویی کنار هم پارک شده اند.

وی شهر «چندیکار» در هند را بر اساس نظریاتش طراحی کرد. همچنین همکاران لو کوربوزیه نقشه شهر برازیلیا پایتخت برزیل را بر اساس همان نظریات طراحی کردند. از دیگر آثار او می‌توان به ساختمان سازمان ملل در نیویورک، کاخ شوروی در روسیه و موزه احمد آباد در هند اشاره کرد.

روز استقلال مولداوی

۳۰ سال پیش، در روز بیست و هفتم اوت سال ۱۹۹۱ میلادی؛ کشور مولداوی در شرق اروپا استقلال خود را به دست آورد. این سرزمین در طول تاریخ، تحت تسلط اقوام و کشور‌های مختلف از جمله اوکراین، عثمانی، روسیه و رومانی بود. پس از انقلاب اکتبر سال ۱۹۱۷ در روسیه، کشور مولداوی به رومانی پیوست. در اواخر جنگ جهانی دوم و درپی عقب نشینی آلمان و رومانی از متصرفات خود، مولداوی به طور کامل به اشغال شوروی درآمد و به یکی از جمهوری‌های اتحاد شوروی تبدیل شد. اما در اواخر دهه ۱۹۸۰، در پی آغاز روند فروپاشی شوروی، برخی جریان‌های ملی گرا در مولداوی، به دلیل علایق و وابستگی‌هایی که به رومانی داشتند، خواستار اتحاد با این کشور شدند. اما اقلیت‌های قومی روسی و اوکراینی در مولداوی، در برابر این خواسته، شدیداً مقاومت کردند و این سرزمین تا مرز تجزیه پیش رفت، تا آنکه با برگزاری همه پرسی مشخص شد اکثر مردم مولداوی، با الحاق آن به رومانی مخالف و خواستار استقلال کامل کشورشان هستند. مولداوی با ۳۳۷۰۰ کیلومتر مربع مساحت، با دو کشور رومانی و اوکراین همسایه است.