آفت‌کش‌های گیاه‌پایه نیاز کشور در تکمیل سبد آفت‌کش‌های مصرفی

- در ابتدای سال ۲۰۱۳، ۴۰۰ ماده فعال و بیش از ۱۲۵۰ محصول آفت‌کش زیستی گیاه‌پایه ثبت و تجاری شده است. از آن سال تا به امروز روند رشد شتابانی در توسعه ثبت و تجاری‌سازی این گروه آفت‌کش‌ها قابل مشاهده است.

 

برای اینکه بتوان از گیاهان بومی به طور مؤثرتری در تولید این گروه آفت‌کش‌ها استفاده کرد باید طیف وسیعی از فرمولاسیون‌های مخصوص این ترکیبات در دسترس باشند و از طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در مقابل آفات مهم محافظت کنند.

تعداد ۱۴ قلم آفت‌کش‌های گیاه‌پایه تاکنون در کشور تصویب شده که از این تعداد ۱۲ قلم وارداتی و ۲ قلم تولید داخل هستند. در حال حاضر ۹ قلم در دست بررسی در هیئت برای تصویب است.

 

میزان مصرف آفت‌کش‌های گیاه‌پایه در سال ۱۳۹۹ به جزء ۳ قلم پیرترین، حدود ۳۱ تن است. مقدار واردات در سال ۱۳۹۹ حدود ۵۸ تن و در سال ۱۴۰۰ تاکنون حدود ۲۲ تن بوده است.

 

میزان تولید داخلی آفت‌کش‌های گیاه‌پایه در سال حدود ۸ تنبوده است. پتانسیل مصرف باتوجه به ۱۴ قلم مصوب کشور حداقل ۱۴۰۰ تن است.

امروزه آفت کش‌های زیستی گیاه پایه به طور فزاینده‌ای به عنوان گزینه‌هایی برای جایگزینی سموم شیمیایی در جهان استفاده می‌شوند. استفاده موثر از این گروه آفت کش‌ها نیاز به بهینه سازی فرایند تولید، ثبت و مصرف دارد.

 

متاسفانه به دلیل کمبود اطلاعات در مورد اثربخشی و ایمنی، عدم تطابق با نوع آفت و محصولات گیاهی، هزینه فراوان ثبت و روند طولانی که برای تجاری سازی آن‌ها معمول است به حد کافی در کشور توسعه نیافته اند.

 

در سطح جهانی تقاضا برای گیاهان دارویی و آفت کش گیاهی به دلیل تقاضای روزافزون مصرف کنندگان برای ایمن و سلامت غذا در حال رشد است.

 

افزایش کشاورزی ارگانیک، لابی گری طرفداران محیط زیست و افزایش فشار ناشی از مقررات جدید در مورد غذا‌های سالم روند افزایش این تقاضا را سرعت می‌بخشد.

 

پاسخگویی به این تقاضا‌های منطقی تنها با اصلاح روش‌های تولید، ثبت، بازاریابی و ترویج کاربرد صحیح آن‌ها قابل تأمین است.

 

بر این اساس ضرورت دارد مقررات و پروتکل‌های مربوط به ثبت، تولید، بازاریابی و تجارت این گروه از آفت کش‌ها مورد بازبینی قرار گیرند تا توسعه آن‌ها در کشور تسهیل شود.

 

دکتر مسعود لطیفیان
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات علوم باغبانی کشور