جولان بدون نظارت واسطه‌ها در خرید محصولات کشاورزی/ امیدواری فعالان بخش تعاونی به اقدامات دولت جدید در حوزه تصدی‌گری

 صدرا علی اکبر خانی در گفت‌وگو با میزان، در خصوص عملکرد و نحوه فعالیت اتحادیه مرکزی تعاون روستایی و کشاورزی ایران و تعاونی‌های تابع آن گفت: تعاونی‌ها در راستای کاهش هزینه‌های تولید، بازرسانی محصولات ارزان و دفاع از حقوق صنفی آن‌ها شکل گرفت و در شهرستان‌ها و دورترین نقاط روستایی کشور شرکت‌های تعاونی عام بدون هیچ نفعی برای پذیرش و عضویت کشاورزان فعالیت می‌کنند.

 

وی افزود: در حال حاضر ۵ و نیم میلیون عضو بهره‌بردار داریم و تقریباً با ۳۱ اتحادیه استانی و به‌تبع ۴۰۰ اتحادیه شهرستانی و بالغ‌بر ۲ هزار و ۵۰۰ شرکت تعاونی در زیرمجموعه اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی در سراسر کشور در حال فعالیت هستیم.

 

وی اظهار کرد: در سال‌های اولیه این تشکل‌ها تراز قابل‌توجهی داشتند و به‌عنوان بازوی اجرایی وزارت جهاد کشاورزی فعالیت‌هایی اعم از عرضه کالاهای کوپنی، خرید گندم ، توزیع آرد روستایی و ... داشتند. علاوه بر آن تعاونی‌ها در بحث تنظیم خانواده، حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی هم به‌واسطه این‌که شبکه تعاون روستایی یک شبکه چندوجهی بود نقش داشتند.

علی‌اکبر خانی به شرح دیگر فعالت های انجام‌ شده توسط شرکت تعاونی‌ها پرداخت و افزود: شرکت تعاونی‌ها در راستای کاهش قیمت تمام‌شده محصول و هزینه‌های تولید اقدام به مبادلات محصولات بین استانی کرده بودند و معادلات پایاپای شکل می‌گرفت سیستم به‌صورتی بود که اگر در منطقه‌ای در تولید میوه خاصی خلا داشتیم این اطلاعات سریع به شرکت‌های تعاونی  استان ها مبادله می‌شد.

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران ادامه داد: مازاد تولید همان محصول را که در استان‌های دیگر به وجود آمده بود، انتقال می‌دادیم و روستاها به‌عنوان مولد استان‌های دیگر بودند، و حضور تعاونی‌ها در دل روستاها باعث شده بود که قیمت محصولات کشاورزی در شهرستان‌ها و پایتخت با  روستای تولیدکننده محصول یکسان باشد.

 

 

وی اظهار کرد: متأسفانه  با مرور زمان و برون‌سپاری این وظایف، نقش تعاونی‌ها بسیار کمرنگ شد، از طرفی هدفمندی یارانه و ایجاد شرکت های موازی وشرکت بازرگانی دولتی ایران (GTC) هم سبب کم شدن فعالیت شبکه تعاون روستایی شدندو شبکه تعاون روستایی با ۳ میلیون تن ظرفیت انباری و قریب به ۴ هزار و ۶۰۰ شرکت تعاونی در کشور کاری برای انجام نداشتند، فقط بعضی از این شرکت تعاونی‌ها به‌صورت ناخودآگاه و بر اساس نبوغ، خلاقیت و نوآوری که داشتند یک سری وظایف را بر عهده می‌گرفتند.

 

علی‌اکبر خانی گفت: اما در حال حاضر دیگر فضا، فضای مناسبی برای این‌که شرکت‌های تعاونی خود را معطوف به فضای یارانه بگیری از دولت کنند نیست و باید در بازار مثل بخش خصوصی سهم داشته باشند به جهت این‌که اعضای آن‌ها از دل مردم هستند.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران در خصوص وضعیت تعاونی‌ها در جهان گفت: امروزه تقریباً ۱۰ درصد مردم از حوزه تعاونی‌ها کسب درآمد می‌کنند و از هر ۶ نفر در دنیا یک نفر عضو تعاونی است تعاونی‌ها به‌عنوان یک مدل کسب‌وکار مردم محور و چندوجهی در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و ... فعالیت می‌کنند.

 

وی افزود: تعاونی‌ها در جهان نقش پررنگ و خوبی را ایفا می‌کنند و ما هم باید به این رویکرد نزدیک شویم امروزه تعاونی‌ها نقش بی‌بدیل و بی‌همتایی در اشتغال پایدار با کمترین شکاف طبقاتی درآمد نسبت به سایر بخش‌ها دارند.

 

علی‌اکبر خانی گفت: در راستای اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی سهم تعاونی‌ها از اقتصاد کشور باید حداقل به ۲۵ درصد می‌رسید، اما این مهم متأسفانه محقق نشده است و بایسته بود که به شبکه تعاون روستایی به‌عنوان یک الگوی مشارکت محور، که برای دفاع از قشر آسیب‌پذیر کشاورزی در حال فعالیت بود نگاه ویژه‌ای می‌شد.

 

 

عضو شورای قیمت‌گذاری و سیاست‌های حمایتی محصولات کشاورزی گفت: انتظار ما از دولت جدید این است که نقش پز رنگی را در فعالیت‌های اقتصادی مرتبط و تصمیم‌گیری‌ها به تعاونی‌ها واگذار کنند. به دلیل این‌که تعاونی‌ها در اقصی نقاط کشور و در دل مردم هستند و با  آشنایی کامل از مشکلات موجود  آنها را دسته‌بندی کرده و با توجه به نقش مشورتی که اتاق تعاون ایران در شوراهای عالی دارد به مسئولین منتقل می کنند، تا برای مشکلات راه‌حل ارائه شود.

 

وی ادامه داد: دولت باید با عزم و اراده برون‌سپاری تصدی‌گری در بدنه وزارت جهاد کشاورزی را ایجاد کند، علی‌رغم این‌که این قدرت جذاب است و قبلاً آن را با دست پس می‌زدند و با پا پیش می‌کشیدند. دولت باید تصدی‌گری را به تشکل‌ها و تعاونی‌ها که ذی‌ربط ترین نهاد برای این کار هستند واگذار کند، نمی‌شود دولت هم توزیع‌کننده و مجری و هم ناظر باشد، این امر مشکلات زیادی به وجود می‌آورد که نتایج آن را در حوزه تهیه نهاده‌های دامی مشاهده می‌کنیم.

 

وی افزود: از طرفی با از سر گرفتن مبادلات پایاپای بین استانی کالاها و محصولات کشاورزی می توان به کاهش هزینه تمام‌شده محصولات تولیدی کمک کرد. اما امروز ما از این فعالیت‌ها فاصله گرفته‌ایم. تعاونی ها می‌توانند با ارائه و تدوین طرح کشت مشارکتی که خیلی مهم است و راه‌اندازی زنجیره ارزش نقش منحصربه‌فردی را در این حوزه ایفا کنند.

 

علی‌اکبر خانی ادامه داد: نظام کشاورزی ما از نظام خرد مالکی تبعیت می‌کند که با توجه به این‌که سن باغداران و زارعان ما بالا رفته و  برای وراث آنان دیگر این مشاغل جذاب نیست و جوانان اشتیاقی برای ادامه زاه ندارند. در این میان اتحادیه‌های تعاونی با جذب اذهان عمومی در روستاها و با داشتن ۴ و نیم میلیون عضو می‌توانند کشاورزی قراردادی را در دستور کار قرار بدهند و آن را راهبری کنند.

 

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران گفت: تعاونی‌ها باید با سرعت تکنولوژی روز پوست‌اندازی کنند، و تغییرات ژرف و عمیقی اتفاق بیافتد تا کشاورزی به سمت علمی شدن پیش بروند و از فضای دستمزد محور فاصله بگیریم و به سمت دانش‌محور کردن برویم. باید خودمان را با آخرین استانداردها و تکنولوژی نوین روز کشاورزی در دنیا منطبق کنیم تا بتوانیم به بازارهای جهانی ورود پیدا کنیم و در بحث صادرات تراز قابل‌توجهی داشته باشیم.

 

وی افزود: ما در خیلی از محصولات مزیت نسبی داریم و از این منظر می‌توانیم در بحث صادرات در دنیا حرف برای گفتن داشته باشیم باید به عملکردها توجه کنیم در بحث ارائه تدوین کشت‌های مشارکتی جهت تهیه بذر اصلاح‌شده باید از بحث مهندسی معکوس استفاده کنیم و با احداث باغات مادری که تعاونی‌ها هم این عرصه رادارند کشور را به خودکفایی برسانیم.

علی اکبر خانی بیان کرد: با راه‌اندازی تکنیک و الگوریتم‌های داده‌کاوی و الهام از قوانین و روش‌های تعاونی‌های موفق دنیا می‌توانیم جهت میل به اهداف و مدیریت کشاورزی در روستاها استفاده کنیم، و با متمرکز نمودن سرمایه‌گذاری با محوریت تعاونی‌ها با توجه به پیشینه ۶۰ ساله که تعاونی‌ها در این امر دارند حتماً موفق خواهند بود.

 

این فعال بخش کشاورزی گفت: در فضای آموزش و ترویج کشاورزی نوین باوجود نیروی انسانی مناسب و ساماندهی شده باید بار علمی کشاورزان را بالا ببریم تا زیرساخت‌های قوی داشته باشیم.

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران در خصوص فعالیت اخیر تعاونی‌ها گفت: درزمانی که بحران داشته‌ایم شرکت‌های تعاونی به‌عنوان سربازان خط مقدم تولید همه‌جا حضور دارند و نمونه بارز آن در قهر طبیعت سرمازدگی خشکسالی و ... که محصولات نیاز به خرید حمایتی و تضمینی دارند تعاونی‌های کشاورزی در رأس حضور دارند.

 

وی افزود: خرید تضمینی و توافقی کلیه محصولات کشاورزی و در بحث تولید بذر، غلات و ... هم تعاونی‌ها فعالیت‌های خیلی شایانی دارند، حدود ۶۰ درصد از بذرهای موردنیاز کشاورزی را اتحادیه‌های تعاونی روستایی و کشاورزی تأمین می‌کنند، وتوزیع نهاده های کشاورزی از جمله سموم و ادوات کشاورزی به اعضا هم از طریق تعاونی‌ها صورت می‌گیرد.

 

علی‌اکبر خانی ادامه داد: تعاونی‌ها در بحث تسطیح اراضی با یکپارچه کردن اراضی هم ورود پیداکرده‌اند، و همین طور برای مکانیزاسیون کردن ادوات کشاورزی و خرید محصولات کشاورزی اعم از تضمینی و توافقی و حمایتی برای بهبود وضعیت کشاورزان و بالا بردن قدرت خرید مصرف‌کنندگان تلاش می‌کنند.

 

 

وی در خصوص نحوه کمک تعاونی‌ها به کشاورزان برای عرضه محصولات تولیدی آنان در بازار گفت: بازار رسانی محصولات اعضای تعاونی‌ها از عمده مسئولیت‌ها تعاونی‌ها است که متأسفانه به جهت عدم اعتمادسازی این نقش کمرنگ شده بود، اما این به این معنا نیست که این امر انجام نمی‌شد. برای عرضه محصولات باید حلقه‌های غیرضروری و دلالان که سود بی حدوحصر می‌برند حذف شوند.

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران گفت: باید از ابتدای کاشت، داشت و برداشت در کنار کشاورزان باشیم و از آن‌ها حمایت کنیم تا در زمان برداشت از آن‌ها انتظار اعتماد داشته باشیم، باید در بحث تأمین نهاده‌ها و ارائه اطلاعات علمی به کشاورزان کمک کنیم تا قیمت تمام‌شده محصولات کاهش پیدا کند.

 

به گفته وی: مهم‌ترین مسئله بازار رسانی محصولات اعضا است که  با ایجاد بازارهای تخصصی و مبادله بین استانی  و کم کردن فاصله بین مصرف‌کننده و تولیدکننده آن را حل کنیم، و به تعبیری با اجرای طرح‌هایی مثل عرضه محصولات از مزرعه به سفره دست دلالان و واسطه‌ها کوتاه کنیم که برای این هم ان‌شاءالله برنامه داریم و البته تا حدی هم این کار در حال انجام است و می‌خواهیم این نظام را ساماندهی کنیم.

وی در خصوص این‌که چرا بعضی از محصولات باقیمت پایین خریداری می‌شوند و درآمد کشاورزان حتی کفاف هزینه حمل‌ونقل محصولات را نمی‌دهد گفت: باید کشاورزی سنتی را کنار گذاشته و از فضای کمی سازی به سمت ارتقای کیفیت پیش برویم و به‌جای تولید ۱۰۰ تن محصول در هکتار تولید را به ۶۰ تن برسانیم، اما قابلیت صادراتی به محصولات بدهیم و این کار منطبق با استانداردهای روز دنیا باشد.

 

علی‌اکبر خانی اضافه کرد:  با توجه به این‌که حمل‌ونقل جزو لاینفک قیمت تمام‌شده محصولات است با در نظر گرفتن نزدیکی مبادی تولید و شناسایی آن‌ها باید صنایع تبدیلی و تکمیلی را استقرار دهیم. تا بتوانیم از محصولات درجه ۳ هم عایدی خوب و مناسبی داشته باشیم درحال حاضر نیز چندین کارخانه تبدیلی داریم که محصولات سیب پای درختی و درجه ۳ و انگور را خریداری کرده و به کنسانتره( متراکم شده) تبدیل می‌کنیم که ارزش‌افزوده مناسبی دارد، و همه این‌ها مشروط به این است که کشاورزی در کشور علمی شود.

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران اظهار کرد: از این به بعد اتحادیه‌ها حضور قوی و با شتاب بیشتر خواهند داشت، اما با شتاب‌زدگی عمل نخواهیم کرد، زیرا سرمایه‌های مردم نزد ماست و ما باید امانت‌دار باشیم و ان‌شاءالله دستگاهی (مکانیزمی) را طراحی می‌کنیم، تا بازار رسانی محصولات را فراهم کنیم و کشاورز باقیمت مناسب محصولاتش را بفروشد و درعین‌حال مصرف‌کننده با نازل‌ترین قیمت محصول را خریداری کند.

وی گفت: با بالا رفتن قیمت محصولات، قدرت خرید مردم و سرانه مصرف کاهش‌یافته و درنتیجه محصولات پس‌زده می‌شوند. ما برای حل این مشکلات در سال گذشته اقدام به ایجاد روستا بازار و تعین و محل‌هایی کردیم تا کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی را بدون واسطه در این بازار عرضه کنیم و سازمان مرکزی تعاونی روستایی بر این بازارها که تقریباً در همه استان‌ها شکل‌گرفته بود نظارت می‌کرد.

 

 

 

علی‌اکبر خانی در خصوص فعالیت تعاونی‌ها جهت  صادرات محصولات کشاورزی گفت: در حوزه صادرات زعفران فعالیت‌های مناسبی داشته‌ایم و چند سال است که اتحادیه تعاون روستایی زعفران را از کشاورزان خریداری کرده و سپس در تابلو بورس به فروش می‌رساند.

 

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران در بحث خرما هم ورود پیداکرده‌ایم و خرما را خرید توافقی می‌کنیم، خرید توافقی برنج هم جسته‌گریخته انجام می‌دهیم، و در بحث خرید تنظیمی گندم هم تا به امروز حدود ۳۰ درصد خرید تضمینی گندم را که طی قراردادی که با اداره غله داشته‌ایم راهبری می‌کنیم.

 

وی افزود: در حال حاضر بستر مناسب جهت این فعالیت‌ها وجود دارد و ما تشکل‌ها باید به‌عنوان رایزن تجاری و اقتصادی در بازار هدف فضا را برای صادر کردن محصولات کشاورزی به کشورهای دیگر محیا کنیم. که این کار ارزآوری و ارزش‌افزوده مناسب به دنبال خواهد داشت.

 

علی‌اکبر خانی در خصوص استفاده از ظرفیت‌های فنی و مهندسی کشاورزی و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی گفت: تعاونی‌های تولید با تبعیت از الگوی کشت در سراسر کشور از نظرات فنی و مهندسی متخصصین این رشته بهره می‌گیریم و با مشورت از این مهندسان جوان و تحصیل‌کرده تلاش می‌کنیم تا خودمان را به استانداردهای بین‌المللی برسانیم.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران درباره تولید مازاد بعضی محصولات که منجر به معدوم کردن آن‌ها می‌شود گفت: شرایط اقلیمی یک سطح در روستا به‌گونه‌ای است که نمی‌توانند کشت جایگزین داشته باشد و کشاورز هم نمی‌تواند زمین را رها کند و ناچار به کشت مجدد محصولات قبلی که مازاد تولید داشته است،  می‌شود و این اجتناب‌ناپذیر است.

 

این فعال اقتصادی گفت: ما برای حل این مشکلات از الگوی کشت تبعیت می‌کنیم در غیر این صورت در کاشت محصولات با مشکلات مواجه خواهیم شد الگوی کشت نقشه راه رسیدن از کاشت به برداشت است اما کاشت برخی از محصولات با توجه شرایط خاص جغرافیایی منطقه اجتناب‌ناپذیر است.

 جبران عقب ماندگی اقتصادی با حمایت دولت جدید

 

وی به‌عنوان کلام آخر گفت: مشکلات ما در این چند سال اخیر خیلی زیاد بوده است کشاورزی ما به‌اندازه ۴۰ سال در این چند سال عقب‌افتاده است، البته فقط بخش کشاورزی نیست ما در بحث تولید در همه حوزه‌ها دچار مشکل شده‌ایم مثلاً ما در تولید تخم‌مرغ نهمین تولیدکننده دنیا بوده‌ایم، اما در حال حاضر باید برای واردات تخم‌مرغ باید برنامه‌ریزی کنیم این واقعیت تأسف بار است.

 

علی‌اکبر خانی افزود: امید مایه این است که باهمت دولت جدید، دستگاه‌های اجرایی و همدلی و وحدت همه عوامل تولید بتوانیم مشکلات و خلاهای ایجادشده را پوشش دهیم، مانیز در بخش تعاونی‌ها هم به‌عنوان عصاره 5ونیم میلیون بهره‌بردار در خدمت تولیدکننده‌ها هستیم و در این راه از هیچ تلاشی دریغ نخواهیم کرد.