تقویم تاریخ؛ از ورود کاروان اسرای کربلا به کوفه تا روز جهانی مسجد

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (سی ام مرداد) به شرح زیر است:

ورود کاروان اسرای کربلا به کوفه

۱۳۸۲ سال پیش، در روز دوازدهم محرم سال ۶۱ هجری قمری کاروان اسیران کربلا که شامل زنان و کودکان شهیدان قیام کربلا بود، وارد شهر کوفه در عراق شد. سرپرستی این کاروان را امام سجاد (ع) فرزند امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) خواهر آن امام، بر عهده داشتند.

این دو بزرگوار، با وجود سختی‌ها و ناملایمات فراوان که از سپاهیان یزید دیده بودند، در کوفه با شجاعت و صراحت، ستم‌ها و جنایات حکومت را افشا نمودند و مردم این شهر را به خاطر یاری نکردن امام حسین (ع) و مقابله با ایشان، سرزنش کردند. امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) در مدت اقامت در کوفه، وظیفه و رسالت خود را مبنی بر ابلاغ و نشر پیام قیام امام حسین (ع) در جامعه، به شایستگی انجام دادند.

دفن اجساد مطهر شهدای کربلا

۱۳۸۲ پیش در چنین روزی دوازدهم محرم سال ۶۱ هجری قمری؛ اجساد مطهر شهدای کربلا دفن شد. پس از گذشت دو شب از شهادت امام حسین علیه السلام و فرزندان و و اصحاب مظلومش بدن مطهر آن حضرت و اجساد مطهر شهدای کربلاء توسط گروهی از مردان قبیله بنی اسد که در نزدیکی کربلا چادر زده بودند دفن شد.

وقتی لشکر عبیدالله زیاد به سوی کوفه حرکت کرد بدن‌های پاک و مطهر امام حسین (ع) و اصحاب یاران باوفایش روی زمین باقی مانده بود و کسی جرأت نمی‌کرد آن‌ها را دفن کند، تا این که زنان قبیله بنی اسد مردان خود را مورد شماتت قرار دادند و آنان را به انجام دفن این عزیزان ترغیب نمودند. به دنبال آن مردان قبیله بنی اسد برای دفن آمدند، ولی، چون بدن‌ها پاره پاره بود بدن‌ها را نمی‌شناختند و در حالت تحیر و تردید باقی ماندند در این هنگام امام سجاد (ع) به صورت ناشناس در جمع آنان حاضر و یکی یکی بدن‌ها را به بنی اسد معرفی کرده و آن‌ها بدن‌ها را دفن می‌کردند. پس از دفن شهدا، حضرت امام سجاد (ع) خود را به آنان معرفی کردند.

شهادت امام سجاد (ع)

۱۳۴۸ سال پیش در چنین روزی، دوازدهم محرم سال ۹۵ هجری قمری؛ بنا به روایت معتبر تاریخی، امام «زین العابدین» ملقب به «سجاد» فرزند امام حسین (ع) و از نوادگان پاک رسول خدا (ص) به شهادت رسید.

امام زین العابدین (ع) در سال ۳۸ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد. آن بزرگوار در دورانی می‌زیست که بر خاندان پیامبر اسلام (ص) بسیار سخت می‌گذشت. امام سجاد (ع) که درجریان واقعه کربلا در بستر بیماری بود، پس از نهضت عظیم امام حسین (ع)، مسئولیت سنگین انتشار پیام این نهضت و تداوم راه پدر بزرگوارش را به عهده گرفت و درجهت نشان دادن ماهیت و اهمیت این قیام، تلاش بسیار کرد. امام سجاد (ع) در بنای تمدن و فرهنگ اسلامی و گسترش تعالیم ناب قرآن نیز کوشش کرد و با روشن بینی خاص خود، اقدام به تربیت دانشمندان مسلمان کرد تا از این طریق قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) محفوظ بماند.

آن حضرت با جمع آوری انسان‌های شایسته، آن‌ها را تحت تعالیم دینی خود قرار داد تا آنجا که به روایت تاریخ، شاگردان برجسته آن حضرت بالغ بر ۱۷۰ نفر ذکر شده اند. از امام سجاد (ع) میراث ارزشمندی دیگری نیز به جای مانده است و آن بیان تعالیم جاویدان اسلام در قالب دعا است. این گفتار‌های ارزشمند در کتابی تحت عنوان «صحیفه سجادیه» گردآوری شده و از کتب معتبر مسلمانان است. در این کتاب، مباحث عقیدتی، اجتماعی و سیاسی به شکل زیبایی در قالب دعا بیان شده است. از سخنان حکیمانه آن حضرت است که فرمود: «سپاس خدایی را که نیکویی‌های آفرینش را برای ما برگزید و روزی‌های پاکیزه را برای ما فراوان گردانید و ما انسان‌ها را بر همه آفریدگان برتری داد. پس زیانکار کسی است که او را نافرمانی کند و خوشبخت کسی است که به او روی آورد.»

درگذشت شیخ صفی الدین اردبیلی

۷۰۸ سال پیش در چنین روزی دوازدهم محرم سال ۷۳۵ هجری قمری شیخ "صفی ‏الدین اردبیلی" عارف نامی و بزرگِ دودمان صفوی درگذشت. ابوالفتح شمس الدین سید اسحاق بن سید امین‏ الدین جبرییلِ موسوی اردبیلی، معروف به صفی‏ الدین اردبیلی (شیخ صفی)، از عرفا و مشایخ صوفیه و پیران طریقت در قرن هشتم هجری است.

نسب شیخ صفی با نوزده واسطه به جناب حمزة بن موسی بن جعفر (ع) از فرزندان پیامبر اسلام و پیشوای هفتم شیعیان می‏ رسد. شیخ صفی الدین در کلاس درس صوفیان بزرگ وقت خود شاگردی کرد تا اینکه به جایگاه ویژه‌ای دست یافت. صفی ‏الدین نفوذ فراوانی در میان مردم داشت به طوری که بعدها، چون نوادگانش ادعای سلطنت کردند مورد حمایت مردمی واقع شدند و سلسله صفویه شکل گرفت.

روز جهانی مسجد

بیست و یکم اوت روز جهانی مسجد است. از سال ۱۳۸۲ شمسی (۲۰۰۳)، به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ایران و با تصویب وزرای امور خارجه کشور‌های اسلامی در اجلاس تهران، هفته جهانی مسجد از سی ‏ام مرداد ماه برابر با ۲۱ اوت همزمان با سالگرد آتش زدن مسجدالاقصی توسط رژیم صهیونیستی، برگزار می‏‌شود.

در این اجلاس از کشور‌های عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صیانت از آن‌ها به عنوان اماکن مقدسه، در احیاء و تجلیل از این روز تلاش کنند. ارایه الگوی مناسب برای بزرگداشت هفته مسجد، تبیین مطالبات و نیاز‌های مساجد، بررسی وضعیت گذشته و حال مساجد، بررسی نقش مساجد در تعامل بین دین و دولت و معرفی و قدردانی از ائمه جماعات موفق از جمله موضوعاتی است که در این هفته مطرح می‌‎گردد. تبیین قداست و عظمت مسجد، تکریم نیرو‌های فعال در مساجد، توجه به عمران و آبادانی معنوی و فیزیکی مساجد، تلاش برای بهبود محتوای برنامه‌‏های فرهنگی مساجد و ایجاد هماهنگی بین متولیان این اماکن شریف نیز باید در این هفته مورد توجه قرار گیرند.

به آتش کشیده شدن مسجدالاقصی

۵۲ سال پیش، در روز بیست و یکم اوت سال ۱۹۶۹ میلادی؛ مسجدالاقصی قبله اول مسلمانان جهان، توسط صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد. در اثر این آتش سوزی، به این مکان مقدس و تاریخی، آسیب‌های فراوان وارد شد. رژیم صهیونیستی آتش سوزی مسجد الاقصی را به یک جهانگرد استرالیایی نسبت داد و وی را دستگیر کرد. اما یک دادگاه نمایشی در تل آویو، این صهیونیست را بیمار روانی خواند و او را آزاد کرد. درعین حال، مردم در کشور‌های اسلامی - بدون توجه به تبلیغات رژیم اشغالگر قدس و حامیان غربی آن، تظاهرات گسترده‌ای علیه این رژیم برپا کردند. علاوه بر این، آتش زدن مسجدالاقصی توسط صهیونیست‌ها موجب شد دولت‌های اسلامی برای مقابله با خطر‌هایی که جهان اسلام و مقدسات اسلامی را تهدید می‌کند، «سازمان کنفرانس اسلامی» را تشکیل دهند.

برگزاری کنفرانس دمبارتن اوکس

۷۷ سال پیش در چنین روزی ۲۱ اوت سال ۱۹۴۴ میلادی؛ کنفرانس "دِمْبارْتِنْ اوکْسْ" (Dumbarton Oaks Conference)، که زمینه ساز تشکیل سازمان ملل متحد بود، تشکیل شد. با آشکار شدن نشانه‌های پیروزی متفقین و شکست متحدین در جریان جنگ جهانی دوم، کنفرانس‌های متعددی با حضور سران کشور‌های پیروز برای بررسی اوضاع نظامی و آینده سیاسی جهان برگزار گردید که یکی از این نشست‌ها، کنفرانس دمْبارتن اوکْسْ بود که در ۲۱ اوت ۱۹۴۴ م با حضور سران امریکا، شوروی، چین و انگلستان در ایالت کلمبیای امریکا آغاز به کار کرد. هدف از برپایی این کنفرانس، مذاکره پیرامون تأسیس یک سازمان بین‌المللی بود که بتواند راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات پس از جنگ ارائه دهد. در این جلسات در خصوص اساسنامه سازمان ملل متحد، مذاکراتی انجام گرفت و طرح مقدماتی منشور که بعداً منشور ملل متحد نامیده شد، تهیه گردید. با این حال، سازمان ملل متحد گرچه ناکارآمدی و عدم توانایی جامعه ملل را به چالش کشانید و در حقیقت، اجماع بین‌المللی برای پیشگیری از جنگ را به دنبال داشت، اما در مقام عمل، از ایفای نقش واقعی خود دور مانده و با ارائه حق وتو به کشور‌های بزرگ، کارایی و استقلال عمل خود را زیر سؤال برده است.

تظاهرات سیاه پوستان در آمریکا برای حق رای

۵۶ سال پیش در چنین روزی ۲۱ اوت سال ۱۹۶۵ میلادی؛ تظاهرات سیاهپوستان "آلاباما" برای اجرای قانون حق رأی آغاز شد. این تظاهرات موجب تحرک بیشتر جنبش حقوق مدنی آمریکا شد. این جنبش از سال ۱۹۵۵ با هدف کسب برابری میان سیاهپوستان و سفید پوستان در ایالات متحده آمریکا شکل گرفت و در سال ۱۹۶۸ با تصویب قانون مدنی به سرانجام رسید.

در این دوره، مبارزاتظاهرا ت بدون خشونت و نافرمانی‌های مدنی باعث ایجاد بحران‌های متعدد مابین فعالان و دولت محلی، ایالتی و فدرال در ایالات متحده آمریکا شد که دولت، جامعه و اصناف را وادار به جبهه گیری در برابر بی عدالتی‌هایی که سیاهپوستان آمریکایی با آن مواجه بودند می‌نمود.

قتل ترورتسکی، یکی از بنیانگذاران مارکسیسم

۸۱ سال پیش در چنین روزی ۲۱ اوت سال ۱۹۴۰ میلادی؛ "لئون تروتسکی" (Leon Trotsky) یار و هم‏رزم لنین و سیاست‏مدار مشهور شوروی سابق به قتل رسید. لئون تروتِسْکی از رهبران شاخص بلشویک و از یاران نزدیک لنین در جریان انقلاب کمونیستی روسیه در سال ۱۹۱۷ بود. او در نهم آوریل ۱۸۷۹ میلادی در اوکراین در جنوب غربی روسیه به دنیا آمد. وی در سال ۱۹۰۲ میلادی در لندن با لنین آشنا شد و پس از گرایش به مارکْسیسم، در سایر مراحل اقدامات لنین، یار و هم‏رزم او بود. تروتسکی پس از پیروزی انقلاب کمونیستی به مدارج بالایى رسید و ارتش سرخ شوروی را ایجاد کرد.

او با سازماندهی این ارتش، بالاترین نقش را در تثبیت پیروزی انقلاب روسیه پس از رهبری لنین بر عهده داشت. هدف وی از تشکیل ارتش سرخ شوروی که در آغاز، یک نیروی غیر منظم از داوطلبان بلشویک بود. ایجاد یک نیروی مستقل از ارتش تزاری برای مقابله با قیام احتمالی بعضی از فرماندهان و واحد‌های ارتش تزاری در برابر رژیم جدید بود. تروتسکی مبتکر نظریه "انقلاب مداوم" است و بر این اساس، معتقد به صدور انقلاب مارکسیستی شوروی به خارج از روسیه بود و تقویت حرکت‌‎های انقلابی را در سراسر جهان از طرف دولت شوروی ضروری می‌‎دانست.

در این راستا، شهرت تروتسکی در تاریخ سیاسی شوروی سابق به خاطر اختلافات ایدئولوژیکی وی با استالین است. تروتسکی پس از مرگ لنین، رهبری جناح مخالف استالین را در درون حزب کمونیست بر عهده گرفت و طرفداران او از تندروترین مارکسیست‌‎ها به شمار می‌‏رفتند. تروتسکی و استالین که هر دو از همرزمان لنین و از مهم‏ترین چهره‌‎های انقلاب روسیه بودند، پس از مدتی چنان دشمن یک‏دیگر شدند که تروتسکیسم و استالینیسم، دو واژه کاملا متضاد شده بود. تروتسکی در سال ۱۹۲۷، قبل از اجرای برنامه ۵ ساله اقتصادی استالین، همراه با ۷۵ نفر از اعضای مؤثر و بلندپایه حزب کمونیست، از کمیته مرکزی و سپس از عضویت در این حزب اخراج شد و به جمهوری قزاقستان تبعید گردید. تروتسکی در سال ۱۹۳۷ به رهبری شبکه توطئه علیه استالین متهم گشت و پس از محاکمه، به طور غیابی به مرگ محکوم شد. تروتسکی در همین سال به مکزیک رفت تا این‏که در ۲۱ اوت ۱۹۴۰ میلادی در آن کشور توسط یکی از عوامل استالین با ضربات تبر در ۶۱ سالگی به قتل رسید.