حذف رشته شبیه خوانی از دانشگاه ها، جفایی در حق تعزیه/ عاشورا، واقعه‌ای تکرار نشدنی در تاریخ بشریت
- طبق اعلام روابط عمومی شبکه جام جم در بخش اول برنامه «شب نشینی» که در آستانه تاسوعا و عاشورای حسینی با حال و هوای محرم بر روی آنتن رفت، ابراهیم گله‌دارزاده رئیس انجمن تعزیه داران کشور به عنوان مهمان اول معرفی شد.
گله‌دارزاده دو کتاب مهم در زمینه تعزیه و شبیه خوانی را معرفی کرد و گفت: زمینه اجتماعی تئاتر و تعزیه در ایران نوشته جمال ستاری برای نگاه تحلیلی به تعزیه و کتاب مبانی شبیه سازی از داوود فتحعلی بیگی که جنبه آموزشی دارد، برای آگاهی از نحوه اجرای تعزیه با جزئیات بیشتر مناسب است.
وی بیان کرد: تعزیه بخشی از شبیه خوانی است تنها هنر نمایشی جهان اسلام است. هنرمندان فرهنگساز و سنت ساز زیادی در جهان اسلام داریم، اما در حوزه نمایشی فقط همین هنر مانده است. تعزیه اگر به خوبی مورد توجه قرار می‌گرفت می‌توانست به الگویی برای هنر در کشور‌های مسلمان تبدیل شود.
رئیس انجمن تعزیه داران کشور افزود: در دوره صفویه به تعزیه توجه بسیار می‌شده است و اسناد این دوره هم هنوز موجود است. در دوره زندیه مورد توجه قرار نمی‌گیرد، اما حیات خود را ادامه می‌دهد و در دوره قاجار دوباره به آن توجه می‌شود.
گله‌دارزاده اظهار داشت: امروزه تعزیه در ایران وضعیت خاصی دارد. اگر این هنر یک شخصیت بود حالا بهت زده شده بود. در دانشگاه‌های ما دیگر درس تعزیه یا نمایش ایرانی یا شبیه سازی وجود ندارد. ایران خواستگاه تنها هنر نمایشی جهان اسلام بود، اما درس آکادمیک آن از دانشگاه‌های ما هم حذف شد.
وی با اشاره به دیگر عوامل موثر در آسیب زدن به هنر تعزیه گفت: ما زیستگاهمان را عوض کردیم. قبلا گذر‌ها و چهارراه‌هایی برای برپایی چنین مراسم‌هایی در سطح شهر‌ها وجود داشت، اما حالا این معماری‌ها از بین رفته است و زیستگاهی که یک ایرانی می‌تواند هنر خود را به نمایش بگذارد از بین رفته است.
رئیس انجمن تعزیه داران کشور با بیان اینکه نگاه مطلوب به تعزیه از آن دریغ شده تصریح کرد: علاءالدین قاسمی و امام خوانی او در سریال شب دهم و دیگر افراد توانمند این حوزه از قاره آمریکا تا استرالیا در اغلب کشور‌ها تعزیه خوانده اند. قاسمی در یکی از خاطره هایش می‌گفت تماشاگران تعزیه هایش با اینکه مسلمان نبوده اند، اما شدیدا گریه می‌کرده اند. همه بزرگان هنر دنیا سراغ تعزیه را می‌گیرند، اما در ایران این فرزند دارد طفیلی می‌شود و به خوبی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
گله‌دارزاده درباره مسابقاتی که در حوزه تعزیه خوانی وجود دارد بیان کرد: جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی هر دوسال یک بار در کشور برگزار می‌شود که بخشی از آن مربوط به تعزیه است، اما آن هم بضاعتی دارد؛ انجمن ما هم خصوصی است و فعالیت‌های آن برای سامان دادن به وضع این هنر انجام می‌شود تا در حوزه دانشگاهی و هنری بتواند این کم توجهی را جبران کند و به حیات این هنر تداوم بخشد، اما بازهم مستلزم توجه بیشتر است.
وی ادامه داد: تعزیه هنوز زیست طبیعی دارد و مردم، بازاریان و کسبه دارند از آن حمایت می‌کنند تا به زندگی اش ادامه دهد. شهرداری‌ها انقدر عجله نکنند که ما ایرانی نباشیم و با این سرعت زیستگاه‌های هنری را تغییر ندهند.
در بخش دوم برنامه حشمت الله قنبری کارشناس مسائل مذهبی به عنوان مهمان معرفی شد. قنبری گفت: برای تبلیغ یا ارائه یا بیان یک پدیده نیاز به شناخت دقیق آن پدیده داریم. ماجرای امام حسین از یک طرف تقویم و تاریخ است؛ در یک برهه زمانی مشخص یک شخصیت مهم و معتبر اسلامی از خاندان رسالت اسباب پیدایی یک رخداد شد و این رخداد با آثار و پیامدهایش پس از سیزده قرن جریان پیدا کرده است. فهم اطراف آن به لحاظ ظاهر کار سختی نیست. آن چه اسناد تاریخی بیان می‌کنند در صحرای کربلا جنگ نبود بلکه یک تلاقی بود، چون جنگ آدابی خاصی دارد.
وی تصریح کرد: وقتی تعداد افراد یک طرف با صغیر و کبیر به زحمت به صد نفر می‌رسید، اما طرف دیگر بیش از صد هزار نفر بودند این جنگ و نبرد نیست، اما سوالاتی ممکن است در ذهن شکل بگیرد که می‌تواند راهگشای انسان برای رسیدن به مفاهیم ویژه باشد. اینکه چرا برای مهار یک نفر ده‌ها هزار نفر با انگیزه بر خودشان لازم می‌دانند که وارد جنگ شوند و فاجعه بزرگ بی تکراری در حیات بشر رقم بخورد. نکته دیگر این است که اخبار این پدیده هم آنچنان در اختیار ما نیست. مجموع اطلاعات ما شش ماه پایانی زندگی سید الشهدا (ع) است که بیشتر آن هم مربوط به دوران توقف در کربلا و فجایع آن زمان است که گزارش مختصری به شمار می‌آید.
کارشناس مذهبی افزود: با وجود اینکه واقعه عاشورا چند ساعت بیشتر به طول نیانجامید، اما روی کره خاکی کسی را پیدا نمی‌کنید که مورخان به اندازه حسین ابن علی به او پرداخته باشند و قلم فرسایی‌های فراوانی در این باره شده باشد.
قنبری ادامه داد: از بنی امیه چیزی که روایت می‌شود نمی‌تواند عمق شرارت و رذالت آن‌ها را بیان کند. آن‌ها انسان‌هایی با ویژگی‌های منفور خاص و منحصر به فرد بودند که با انگیزه‌های دینی و با قصد جهاد به امام حسین صدمه زدند. برخی مثل حبیب ابن مسلم ستاد تبلیغاتی بنی امیه بودند که بخش اعظم اخبار را این‌ها روایت کردند. بخشی زبان حال‌ها بوده، برخی از روی خواب‌ها بوده است، برخی مواقع نیز شدت احساس است که این تجمیع و فراوانی اطلاعات ممکن است با خود پدیده متفاوت باشد و باعث شود پدیده‌ای مهم حذف شود، اما با این وجود حقیقت امام حسین (ع) باز هم پرتو افشانی می‌کند و نسل به نسل منتقل می‌شود.
وی اظهار داشت: هر مقطعی از تاریخ به یک شناسنامه تبدیل می‌شود. یک روزگار را ما خودمان تعریف می‌کنیم و یک روزگار را از ما تعریف می‌کنند که ممکن است با چیزی که ما می‌گوییم متفاوت باشد. جنگ گرم و سرد همواره در تاریخ وجود داشته است، اما در گذر روزگار تلالو حسین ابن علی (ع) چیز دیگری است؛ شخصیت‌هایی که در کنار ایشان هستند منحصر به فرد هستند و قابل حذف از تاریخ نیستند. وقتی به پرده عاشورا و کربلا می‌رسیم نمی‌توانیم بدانیم کدام شخصیت مهم‌تر از دیگری است. همه طور طیف انسانی داریم از خدمتکار ساده داریم تا انسان بزرگ و وارسته‌ای مانند سید الشهدا (ع)، از طفل رضیع داریم تا پیرمرد. نمیتوان هیچ یک از شخصیت‌ها را از لحاظ کارکردشان حذف کرد.
کارشناس مسائل مذهبی ادامه داد: یکی از روایات می‌گوید که علی اصغر در صحرای کربلا در آن شرایط سخت و دشمن بی رحم شش ماهه به دنیا آمد. امام حسین (ع) در آن صحنه نبرد مدام جویای حال همسرشان می‌شدند و این موضوع تکریم مقام همسری و مادری ایشان را نشان می‌دهد که در کل تاریخ نمونه ندارد. کسی که فرمانده کل نیرو‌های حق را بر عهده دارد توجه و تکریم به خانواده را همپای جهاد در راه خدا می‌داند و این یعنی نظام الگوی حاکم در واقعه عاشورا.
قنبری اظهار داشت: در همین دنیای کرونایی با وقوع یک سرفه نظم همه چیز بهم می‌خورد، اما امام حسین در آن شرایط سخت هم نظم همه چیز را رعایت می‌کرد. حرمله تیرسازی زبردست بود؛ صیاد کسی است که تیر را متناسب با هدف خود انتخاب کند، تیر سه شعبه مناسب گلوی علی اصغر (ع) نبود، اما آن را که عامل فروپاشی است به خاطر غیض و نفرت و اسکتبارش به گردن علی اصغر (ع) می‌زند و می‌شود سند تمام قد کل نهضت عاشورا. در حماسه و فاجعه شخصیت‌های موجود در واقعه عاشورا قابل تکرار نیستند.
وی گفت: در کربلا خود یزید حضور داشت، اما کاری نمی‌توانست انجام دهد که این قوم انجام نداده باشند. امام حسین (ع) در اوج بحران دلش برای هدایت عمر سعد می‌سوخت. فراخوان امام ابدیت دارد یعنی هرکس در مقام انسانیت هدایت امام حسین (ع) را بپذیرد تا ابد از هلاکت دور خواهد ماند.
کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: جامعه‌ای که هنجار و ناهنجارش جا به جا می‌شود ظرفیت ایجاد هر فاجعه‌ای را دارد. وقتی انسان‌ها مسیر را گم می‌کنند شمشیر باطل بر گردن حق بران می‌شود و در واقعه عاشورا جای هنجار و ناهنجار را برای مردم تغییر داده بودند تا بتوانند آن‌ها را بر خلاف امام حسین (ع) برانگیزانند.
قنبری درباره روش‌های ماندن در مسیر امام حسین (ع) در دنیای امروز افزود: امروز بشر در حوزه تبلیغ و اثر بخشی اجتماعی از نظر ابزار با گذشته خود قابل مقایسه نیست. حالا فضای مجازی ساخته شده است که غلبه بر فضای حقیقی دارد و بر فضای حقیقی تاثیر می‌گذارد. با وجود تمام تحریف‌ها و اهانت‌هایی که دوست و دشمن سعی دارند به واقعه عاشورا وارد کنند، اما هنوز هم شخصیت امام حسین (ع) بیش از پیش درخشان است و برای شناختن و ماندن در مسیر ایشان کافی است شخصیت ایشان را مورد بررسی قرار دهیم. باید حسین را از زبان خودش بشناسیم و مستند کافی هم برای بودن در مسیر امام حسین (ع) وجود دارد.
انتهای پیام/