پزشک کم است؛ لطفا بیمار نشوید!

_ فارس نوشت: معضلات فراوان نظام درمانی کشور از جمله نوبت‌دهی چند ماهه، عدم دسترسی به پزشک در مناطق محروم، صف شلوغ بیماران در مطب‌ها و ... ناشی از کمبود شدید پزشک متخصص در کشور است که در کنار بحران کرونا نظام سلامت را از پای درآورده است.

هم اکنون سرانه پزشک در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت ۱۱.۷ نفر است که این تعداد در مقایسه با کشور‌های پیشرو در حوزه سلامت به ازای هر ۱۰ هزار نفر بین ۳۰ تا ۵۰ پزشک و حتی در مقایسه با کشور‌های منطقه نظیر عربستان، ترکیه، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکمنستان بسیار اندک است.

علاوه بر این، بررسی و مقایسه سرانه پزشک متخصص در ایران با کشور‌های اروپایی و کشور‌های منطقه نشان می‌دهد که در سال‌های آینده اوضاع خدمات درمانی کشور از این هم وخیم‌تر می‌شود چرا که به ازای هر ۱۰ هزار نفر ایرانی، تنها ۵.۹ پزشک متخصص در کشور وجود دارد. این موضوع سبب شده است که در برخی شهر‌ها تجهیزات درمانی و بیمارستانی تا سال‌ها بدون استفاده بماند و مردم مجبور شوند برای دریافت خدمات پزشک متخصص به مراکز استان‌ها مراجعه کنند و حتی برخی درمانگاه‌ها تعطیل شوند؛ بنابراین می‌توان گفت این مسئله باعث ایجاد بازار انحصاری در ارائه خدمات تخصصی، افزایش هزینه خدمات، کاهش کیفیت خدمات، صف طولانی انتظار جهت ویزیت و مفاسدی همچون دریافت زیرمیزی شده است.

معضلات مکمل و ویران‌گر کمبود پزشک متخصص در کشور

در حالی که کشور با کمبود شدید پزشک متخصص مواجه بوده و آسیب‌های فراوانی از این جهت بر مردم و کادر درمان وارد شده است، ظرفیت پذیرش آزمون دستیاری با کاهش ۱۶ درصدی از ۴۳۰۰ نفر درسال ۱۳۹۹ به ۳۶۰۰ نفر در سال ۱۴۰۰ تغییر یافته است. در جدول ۱ مقایسه پذیرش آزمون دستیاری در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ آمده است.

این کاهش ظرفیت در حالی است که در شرایط کرونایی، حجم بالای بیماران در برابر تعداد کم دانشجوی تخصص باعث تحمیل شیفت کاری بیش از حد به این دانشجویان، معاینه سطحی بیماران و کاهش یادگیری آنان و خستگی بیش از حد و مشکلات روحی- روانی دانشجویان دستیاری شده است.

توزیع نامتوازن پزشک متخصص در کشور

مطابق نقشه توزیع پزشکان در کشور، ۴۵ درصد پزشکان متخصص در شهر تهران که دارای ۱۱ درصد جمعیت کشور است، حضور دارند. همچنین سرانه متخصص در ۲۳ استان کشور به ازای ۱۰ هزار نفر جمعیت کم‌تر از ۵ پزشک است، که این آمار نشان از وضعیت آشفته این مناطق در دسترسی به خدمات درمانی دارد.

سالمندی جمعیت

مطالعات جمعیت نشان می‌دهد که تعداد افراد مسن تا سال ۱۴۲۰ به بیش از ۳ برابر تعداد کنونی خواهد رسید. از سوی دیگر تا ۱۵ سال آینده حدوداً ۵۸ هزار پزشک در سن بازنشستگی و بالای ۶۵ سال قرار خواهند گرفت و به این معناست که در ۲۰ سال آینده، به دلیل خروج تقریبا نیمی از پزشکان کنونی از چرخه خدمت و افزایش نیاز به خدمات به دلیل پیری جمعیت، کشور با بحران کمبود شدید پزشک متخصص رو به رو خواهد بود.

همانطور که گفته شد کمبود شدید پزشک متخصص در کشور، توزیع نامناسب آنان و بحران پیری جمعیت در سال‌های آتی پایه‌های نظام بهداشت و درمان کشور را متزلل کرده است؛ اما مسئله کاهش ظرفیت پذیرش آزمون دستیاری تهدید و ضربه‌ی مهلکی بر بدنه نظام درمانی کشور است که نیازمند رسیدگی و پیگیری جدی است به گونه‌ای که اولا این تصمیم لغو شود و ثانیا برای جبران و جلوگیری از بحران‌های پیش‌رو ظرفیت پذیرش دانشجوی دستیاری پزشکی افزایش یابد.