رادار‌های مراقبت زمینی؛ چشمان همیشه بیدار ایران
- باشگاه خبرنگاران نوشت: جمهوری اسلامی ایران و نیرو‌های مسلح آن در سال‌های اخیر به ویژه پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون توانسته‌اند دستاورد‌های مهمی در حوزه تجهیزات و ارتقای توان رزمی به دست آورند.
خودکفایی و ایجاد قدرت درون‌زا با طراحی و ساخت انواع تجهیزات نظامی بومی در سال‌های اخیر به قدری سرعت یافته که حیرت بسیاری از ناظران بین المللی را به همراه داشته و باعث شده توان نظامی کشورمان هر سال بیش از سال‌های گذشته رشد کند.
همه این دستاورد‌ها موید این مطلب است که فرماندهان و مسئولان نیرو‌های مسلح کشورمان به خوبی به اهمیت خودکفایی و دارابودن تجهیزات گوناگون تسلیحات در همه حوزه‌ها پی برده‌اند. پدافند هوایی و تجهیزات مورد استفاده در آن یکی از این حوزه‌های مهم در نیرو‌های مسلح کشورمان است که ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر در قالب قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) با یکدیگر همکاری تنگاتنگی دارند.
پیشرفت سامانه‌های پدافند هوایی ایران اینک به مرحله بی‌نیازی نزدیک شده، ولی ظاهرا این پایان کار نیست و ایران گام‌هایی در جهت صعود کم سابقه در حوزه سامانه‌های پدافندی برداشته است. این در حالیست که ساخت سامانه باور ۳۷۳ در کم‌تر از ۱۰ سال تکمیل و اجرایی شده است؛ بنابراین حال که ایران به بالاترین سطح فناوری دفاعی در حوزه پدافند هوایی دست یافته است، از این پس در مدت زمان کوتاه‌تری قادر خواهد بود که محصولات باکیفیت‌تری را تولید کند. به معنای دیگر ایران در مرز علم پدافندی روز دنیا در حال حرکت است و هر لحظه باید منتظر اعلام یک خبر و دستاورد جدید دفاعی در این حوزه بود.
کشف، رصد، پایش، درگیری و انهدام اهداف هوایی به ویژه پهپاد‌ها و حتی نشاندن و سالم گرفتن آن‌ها از جمله قابلیت‌های نرم و سخت پدافند هوایی است که نمونه‌های متفاوتی از آن را طی سال‌های اخیر شاهد بودیم. البته حاصل این همکاری‌ها نیز امنیت بسیار بالای آسمان ایران اسلامی در قالب شبکه یکپارچه پدافندی هوایی کشور است، شبکه‌ای که با دارا بودن لایه‌های مختلف و متعدد امنیت بسیار بالایی را برای کشورمان فراهم کرده‌اند.
این پیشرفت‌ها در افزایش سطح پوشش راداری کشورمان نیز مشهود است به نحوی که پدافند هوایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پوشش بیش از ۳ هزار و ۶۰۰ نقطه، گستردگی فراگیر و کارآ بودن خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبت‌های اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. یکی از ابزار‌های این رصد و پایش رادارها هستند که صنایع دفاعی کشورمان نمونه‌های متنوعی از آن‌ها را طراحی و تولید و همچنین کاربردی کرده‌اند.
اما در کنار رادار‌های پایش و رصدکننده فضای جو و آسمان، انواع دیگری هم وجود دارند که نقشی مهم همچون سایر انواع رادارها ایفا می‌کنند. این رادارها، رادار‌های زمینی هستند که در ادامه با دو نمونه بومی آن‌ها آشنا می‌شویم.
رادار طارق
رادار مراقبت زمینی طارق از انواع رادار‌های بومی ساخت کشورمان است که با هدف حمل یک رادار زمینی کوتاه‌برد توسط نفرات طراحی و ساخته شده است. به همین دلیل هم وزن مجموعه این رادار که شامل آنتن، سه‌پایه و سامانه پردازشگر است در حدود ۳۰ کیلوگرم ارزیابی شده که توسط دو نفر حمل می‌شود.
این رادار در نوع خود یکی از توانمندترین‌ها محسوب شده و برد کشف آن برای انسان حدود ۴/۵ کیلومتر، خودرو ۸ کیلومتر و بالگرد‌ها نیز ۸ کیلومتر تخمین زده می‌شود. آنتن طارق از نظر فنی جزو آنتن‌های میکرواستریپ آرایه‌ای با بیشینه مقدار توان برای فرستنده تنها حدود ۱۰ وات است.
محدوده فعالیت رادار طارق در باند X است و بازه سرعت شی قابل ردگیری توسط آن بین ۳ تا ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت معادل ۸۳ سانتیمتر بر ثانیه (نزدیک به سرعت راه رفتن انسان) تا ۵۵.۶ متر بر ثانیه است. یکی از مزیت‌های رادار طارق امکان اتصال به شبکه راداری کشور و کنترل از راه دور بودن آن است. البته از طارق می‌توان در سامانه‌های کنترل آتش نیز بهره برداری کرد.
رادار زمینی بصیر ۱۱۰
رادار مراقبت زمینی بصیر ۱۱۰ نیز همچون طارق یکی از رادار‌های مراقبت زمینی ساخت کشورمان است که هدف اصلی از طراحی آن پایش مرزهاست. این رادار با تولید داده‌های راداری در منطقه تحت پوشش خود و انتقال آن‌ها منطقه تحت پوشش و دیده‌بانی خود می‌تواند علاوه بر رصد آن منطقه، نوع هدف یا اهداف را نیز تشخیص دهد. رادار بصیر ۱۱۰ در چهار نوع مختلف ساخته شده که عبارتند از؛ B، D، P و PS.
یکی از مزیت‌های این رادار امکان اتصال آن به سامانه مکان‌یابی جهانی و توان تشخیص سرعت اهداف است. رادار بصیر ۱۱۰ مزیت‌های بسیار دیگری نیز دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شبکه‌سازی و کنترل از راه دور، فرستنده و گیرنده از نوع نیمه هادی، برخورداری از کنسول و سامانه پردازش رایانه‌ای و کارکرد در باند X اشاره کرد. این رادار با فعالیت در باند X شامل طول موج ۲/۵ تا ۴ سانتیمتر و فرکانس ۸ تا ۱۲ گیگاهرتزی و به دلیل مشخصات الکترومغناطیسی می‌تواند اهداف کوچک را هم به خوبی تشخیص دهد.
ویژگی که بصیر ۱۱۰ را تاکتیکی می‌کند ابعاد کوچک آن است که می‌توان این رادار توسط نفرات و خودرو حمل شود و نیروی انتظامی کشورمان نیز از این رادار یگان‌های مرزبانی خود استفاده می‌کند. نمونه‌هایی از بصیر روی خودرو‌های تاکتیکی سبک و متوسط نیز نصب شده است. برد آشکارسازی بصیر برای نفر پیاده ۶ کیلومتر، خودروی سبک ۱۲، خودروی سنگین ۲۰ و برای بالگرد‌ها ۲۵ کیلومتر تخمین زده می‌شود.