تغییر کاربری بناهای تاریخی ضروری است

محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخصوص مزایای ایجاد کاربری موزه برای بنا‌های تاریخی در معرض آسیب به میزان گفت: این نوع بنا‌های تاریخی می‌توانند دارای دو وضعیت باشند. به این صورت که یا مالکیت آن‌ها برعهده دولت و میراث فرهنگی است یا اینکه مالک شخصی دارند. اما ما در زمینه حفاظت از داشته‌های گوناگون با اصلی با عنوان دگردیسی روبرو هستیم که بر اساس آن مثلا ما امروز خودرویی را در اختیار داریم که دیگر آن زیست اولیه خودش برای جا به جایی و حمل و نقل را از دست داده و چون دوره ساختش مثلا مربوط به صد سال پیش بوده بنابراین نمی‌تواند با استاندارد‌های امروزی به کار گرفته شود. چون مشکلات گوناگونی از قبیل ایجاد آلودگی و فرسودگی مانع از کارایی مفید چنین خودرویی می‌شود.

 

وی ادامه داد: اما همین نوع خودرو می‌تواند حیات جدیدی پیدا بکند. یعنی اگر تا دیروز از آن به عنوان وسیله حمل و نقل و ترابری استفاده می‌شده امروز در نقش یک اثر تاریخی به عنوان ابزاری برای معرفی تاریخچه صنعت اتومبیل به کار گرفته می‌شود. یا اینکه ممکن است این خودرو متعلق به یک شخصیت سیاسی یا فرهنگی مثل علامه دهخدا یا دکتربهشتی بوده باشد. در این صورت زمانی که قرار باشد به معرفی آن شخصیت تاریخی یا فرهنگی پرداخته شود این خودرو هم بخشی از آن وسایل و امکان‌هایی است که معرف آن شخصیت خواهد بود. پس به این ترتیب یک کاربری جدید برای آن خودروی قدیمی و فرسوده شکل می‌گیرد.

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول وزارت میراث فرهنگی با بیان اینکه ما در گذشته کشورمان بنا‌هایی با عنوان کاروانسرا داشته ایم افزود: وجود کاروانسرا‌ها در گذشته به دلیل شکل سفر‌هایی که با چارپایان و با ابزار‌های آن دوره‌ها انجام می‌شده معنا پیدا می‌کرده است. اما امروز دیگر آن شکل از سفر در زندگی ما جایی ندارد. در چنین وضعیتی از بنای مربوط به آن کاروانسرا‌ها می‌توان به دو شکل استفاده کرد. یکی اینکه چنین بنا‌هایی تبدیل به موزه بشوند بدون اینکه اشیای تاریخی در آن‌ها نگهداری شود. در این حالت مردم برای بازدید از خود بنای کاروانسرا مراجعه کنند تا بتوانند درباره اینکه کاروانسرا‌ها در گذشته چه کاربرد‌هایی داشته اند و مثلا شاه نشین در این نوع بنا در چه نقطه‌ای قرار داشته و محل استقرار مردم کجا بوده و چه قوانین و مقرراتی در آنجا حاکم بوده اطلاعاتی به دست بیاورند.

 

 

کارگر خاطرنشان کرد: اما برای این تعداد کاروانسرایی که امروز باقی مانده اگر ما بخواهیم مبادرت به بلیط فروشی بکنیم تا مردم فقط برای بازدید از خود بنا مراجعه بکنند چندان مفید نخواهد بود. چون بسیاری از این کاروانسرا‌ها امروز چنین قابلیتی را ندارند. چون بنای زیبا و چشم نوازی از این کاروانسرا‌ها باقی نمانده که بتوان از آن به عنوان یک جاذبه گردشگری بهره گرفت؛ بنابراین برای اینکه این بنا باقی بماند یک کاربری جدید برایش تعریف می‌کنیم. البته این کاربری جدید باید متناسب با این بنا باشد. این امکانپذیر نیست که مثلا بخواهیم این بنا را تبدیل به نمایشگاه خودرو یا انبار کالا بکنیم. اما می‌توان از این نوع بنا‌ها مثلا به عنوان مهمانپذیر استفاده کرد.

 

وی تصریح کرد: اگر در گذشته مردم با چارپایان مسافرت می‌کردند و از این کاروانسرا‌ها برای توقف و استراحت استفاده می‌کردند امروز هم می‌توانند در مسافرت هایشان در همان اتاق‌های این کاروانسرا‌ها اقامت کنند یا اینکه از آن به عنوان رستوران و سفره خانه استفاده کنند. یا هر نوع کاربری دیگری که مرتبط با این بنا، اما به شکل جدیدی باشد. به چنین اتفاقی دگردیسی گفته می‌شود؛ بنابراین ما باید برای حفظ این بنا‌ها و اینکه بخش خصوصی بتواند در آن‌ها سرمایه گذاری کند به فکر تغییر کاربری آن‌ها باشیم. چون دولت با هزینه سنگین این بنا‌ها را مرمت می‌کند که اگر این اتفاق نیفتد بعد از چند سال این نوع بنا‌ها تخریب می‌شوند و از بین می‌روند. پس برای اینکه این بنا‌ها با رعایت ضوابط مربوط به حفظ بنا حیات جدیدی پیدا بکنند این تغییر کاربری‌ها می‌تواند مفید باشد.