چرا ویزیت از راه دور همیشه خوب نیست؟

_ آنا نوشت: در سال‌های اخیر «پزشکی از راه دور» (Telemedicine) به‌عنوان یک حوزه امیدوارکننده نوآوری در ارائه خدمات بهداشت و درمان دیده می‌شود. اما به دلایلی ازجمله صدور مجوز، بازپرداخت وجه و محدودیت‌های نظارتی، تصویب آن تا حد زیادی محدود به برنامه‌هایی در مقیاس کوچک و با هدف قرار دادن مکان‌های دورافتاده یا شرایط خاص بوده است. به‌عنوان‌مثال در ایالات‌متحده قبل از سال ۲۰۲۰ ویزیت‌های از راه دور کمتر از ۱ درصد از مراجعات به دکتر را تشکیل داده بودند.

اما این روند به‌طور ناگهانی در سال ۲۰۲۰ تغییر کرد. در پی شیوع بیماری همه‌گیر کرونا، که موجب تغییرات سریع در مقررات و افزایش تقاضا شد، میزان استفاده از «پزشکی از راه دور» به‌شدت افزایش یافت. در اوج همه‌گیری، ملاقات‌های پزشکی از راه دور سهم قابل‌توجهی از مراجعات به دکتر را به خود اختصاص داده و همچنان رو به افزایش است؛ بنابراین مدل‌های جدید ارائه مراقبت‌های بهداشت و درمان (ترکیبی از حضوری و مراقبت از راه دور)، به احتمال زیاد در سال‌های آینده چشم‌انداز مراقبت‌های اولیه را تغییر خواهد داد. اما اگرچه مراقبت از راه دور روشی مناسب است، اما نگرانی‌هایی وجود دارد که ممکن است کیفیت مراقبت را کاهش دهد یا هزینه‌ها را افزایش دهد؛ زیرا می‌تواند منجر به ویزیت‌های غیرضروری، کاهش دقت تشخیصی و درنتیجه ویزیت‌های تکراری و استفاده بیش‌ازحد از خدماتی مانند آزمایش و مراقبت‌های ویژه شود.

تأثیر پزشکی از راه دور بر هزینه و نتایج مراقبت

بررسی‌های محققان نشان می‌دهد دسترسی به «پزشکی از راه دور» منجر به افزایش اندکی در استفاده از مراقبت‌های اولیه (۳.۵ درصد نسبت به سطح پایه قبل از شیوع کرونا) و افزایش قابل‌توجهی در هزینه‌های کلی نمی‌شود. شواهد با نگرانی‌ها از افزایش شدت مراقبت متناقض است؛ زیرا متوجه می‌شویم که بیماران با دسترسی به پزشکی از راه دور کمتر تحت درمان فشرده قرار می‌گیرند. آن‌ها در طی ۳۰ روز پس از اولین ویزیت مراقبت‌های اولیه، نسخه کمتری دریافت می‌کنند، مراجعه کمتری به دکتر دارند و ۵ درصد کمتر در خدمات بهداشت و درمان هزینه می‌کنند.

همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد کسانی که به پزشکی از راه دور دسترسی دارند با پزشکی که ویزیت اولیه را انجام داده مجدداً ارتباط می‌گیرند و پیگیر بیماری خود هستند؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد تداوم مراقبت به خطر بیفتد.

محققان همچنین تأثیر افزایش دسترسی به پزشکی از راه دور در تشخیص شرایط خاص پزشکی مانند عفونت مجاری ادراری، حملات قلبی و مشکلات روحی روانی را به‌صورت دقیق تحلیل کردند (شرایطی که معمول است، هیچ ارتباطی با کرونا ندارند و در صورت تشخیص نادرست ممکن است عواقب جدی در پی داشته باشد). آن‌ها هیچ مدرکی دال بر کاهش دقت یا افزایش احتمال وقوع عوارض جانبی نیافتند.

اگرچه انتخاب گزینه پزشکی از راه دور در مقابل مراجعه بیماران ممکن است به شرایط پزشکی آن‌ها بستگی داشته باشد، اما روی‌هم‌رفته، این نتایج نشان می‌دهد که افزایش پزشکی از راه دور کیفیت مراقبت را به خطر نمی‌اندازد یا هزینه‌ها را افزایش نمی‌دهد.

درمجموع «پزشکی از راه دور» با هدف افزایش کیفیت درمان، بهبود ارتباط میان مراکز درمانی و بیماران، دسترسی آسان‌تر به متخصصان، کاهش نیاز به حمل‌ونقل بیماران و کاهش هزینه‌های درمان استفاده می‌شود. در دوره کنونی بسیاری از تخصص‌های پزشکی (ازجمله متخصصان قلب‌وعروق، غدد، پوست، جراحان، رادیولوژیست‌ها، روان‌پزشکان و غیره) از این فناوری استفاده می‌کنند. برای این کار بستر‌هایی تحت عنوان اپلیکیشن‌های درمانی و مشاوره ایجاد شده که کاربران می‌توانند با نصب آن‌ها روی گوشی هوشمند خود به پزشک متخصص مورد نظرشان از طریق ارتباط صوتی و تصویری دسترسی پیدا کنند.

پزشکی از راه دور؛ روندی ادامه‌دار

شیوع ویروس کرونا برای برخی حوزه‌ها شکست یا اختلال در روند پیشرفتشان را در پی داشت. اما درعوض برای بعضی از حوزه‌ها همچون فناوری‌های بهداشت و درمان رونق و افزایش خدمات را به دنبال داشت. «پزشکی از راه دور» یکی از این بخش‌ها بود که با شیوع کرونا مورد استقبال مردم قرار گرفت. درواقع مردم برای اینکه کمتر به مراکز درمانی مراجعه کنند و در معرض بیماری کرونا قرار بگیرند، رو به این فناوری آوردند. اگرچه برای درک جنبه‌های بسیاری از این تغییر بی‌سابقه و جهانی در ارائه خدمات درمانی، تحقیقات بیشتری لازم است و نیز در مورد فناوری‌های پشتیبانی‌کننده، امنیت داده‌ها و ... سؤالات و ابهاماتی مطرح شده، اما دقیقاً مانند اینکه «دورکاری کارمندان» حتی پس از پایان کرونا ادامه خواهد داشت و چشم‌انداز بازار کار را تغییر خواهد داد، «پزشکی از راه دور» نیز بخشی از آینده ارائه خدمات بهداشت و درمان خواهد بود.