حاجی‌مشهدی: با کپی و تکرار در فیلمنامه‌های سینما مواجه هستیم/منابع غنی ادبیات ایران در سینما نادیده گرفته شده
عزیزالله حاجی‌مشهدی پیرامون آسیب و ورشکستی صنعت سینما پس از شیوع اپیدمی کرونا گفت: با نگاهی به وضعیت عمومی جهان در جریان همه‌گیری ویروس کرونا، می‌بینیم که متاسفانه در همه جای جهان، سینما و شرایط فروش فیلم‌ها در مقایسه با شرایط پیش از شیوع کرونا به نحو آشکاری دچار اختلال و مشکلات اقتصادی شده است. البته شاید هنوز به راستی زمان اعلام ورشکستگی کامل سینما فرا نرسیده باشد. به ویژه که می‌دانیم، حتی در این شرایط دشوار و غیرعادی نیز، فیلم‌هایی با استفاده از روش نمایش آنلاین و برخی فیلم‌ها با استفاده از امکانات توزیع فیلم در شبکه نمایش خانگی و یا پخش تلویزیونی، توانسته‌اند بخشی از هزینه‌های تولید را جبران نمایند.
وی در همین راستا ابراز کرد: با این همه، باید پذیرفت که همزمان با آشکار شدن دیرهنگام شیوع ویروس کرونا در ایران، درپی تعطیلی تالار‌های نمایش فیلم و تئاتر، با هدف پیشگیری از ابتلای شهروندان به این بیماری و آلوده شدن آن‌ها به این ویروس نوظهور و ناشناخته و خطرگسترش آن از طریق تماشاگران فیلم‌ها، در عمل با رکود کامل کار سینماها رو به رو شدیم و به این ترتیب، در جریان همه‌گیری ویروس کرونا، سینما دچار آسیب جدی شد و کسانی که تنها از طریق این هنر صنعت امرار معاش می‌کردند به راستی گرفتار تنگنا‌های شدید مالی و درآمدی شدند.
این منتقد سینما با اشاره به امیدواری باقی مانده در سینما ابراز کرد: آمار فروش فیلم‌های تازه به نمایش در آمده، در دوره جدید نمایش همگانی فیلم‌ها بعد از پایان تب و تاب‌های خاص جشنواره فیلم فجر، به خوبی نشان می‌داد که در صورت مساعد بودن شرایط، می‌توان هنوز هم به رونق نسبی بازار نمایش فیلم‌های سینمایی دلخوش شویم و شاهد آن باشیم که تماشاگرانی به سینماها کشانده شوند تا در کنار این همه گرانی و تورم و بالا رفتن بی‌حساب و کتاب قیمت‌ها در بازار، سینما دوستان بازهم بتوانند از سینما به عنوان مناسب‌ترین و ارزان‌ترین سرگرمی سالم خانوادگی استفاده کنند.
این مدرس و منتقد سینما و تلویزیون تصریح کرد: با توجه به اوج و فرود‌های شرایط انتشار و همه گیری ویروس کرونا در جهان، در عمل نیز شاهد بوده‌ایم که تعطیلی سینماها یکی از راه‌های مناسب مقابله با گسترش ویروس کرونا بوده است. اگر این ویروس از ابتدای ورود به بدن افراد با نشانه‌ها و تظاهرات آشکاری همراه می‌بود، شاید با گذاشتن ماموری که بتواند با تب سنج‌های دستی دمای بدن تماشاگران را در بدو ورودشان به سینما اندازه گیری کند و با جلوگیری از ورود افرادی که تب دارند، ایمنی سایر تماشاگران را تامین کرد، اما متاسفانه با توجه به دو هفته دوران نهفتگی این ویروس مهلک، با چنین تمهیداتی نمیتوانستند از انتقال این ویروس پیشگیری کنند. با این حساب، تعطیلی سینماها، مناسب‌ترین و عاقلانه‌ترین کار برای پیشگیری از انتقال این ویروس خطرناک بود. در چنین شرایطی، برای حمایت از سینماداران و فیلمسازان و تهیه کنندگان از یک سو و برای مخاطبان آثار سینمایی و سینما دوستان از سویی دیگر، می‌بایست چاره اندیشی کرد.
نویسنده کتاب «دور دنیا با هشتاد فیلم» پیرامون راهکار برون‌رفت از مشکلات سینما توضیح داد: در نخستین گام، شاید حذف مالیات و عوارض متعارف و معمول حاصل از فروش بلیت و تخصیص آن به عنوان کمک بلا عوض به سینما داران با توجه به جدول زمان بندی نمایش در گروه بندی‌های نمایش فیلم‌ها و نیز در نظر گرفتن هفته‌های نمایش جبرانی، در ماههای بعد از گشایش دوباره سینما‌های کشور و در مراحل بعدی بررسی چگونگی امکان توزیع و تکثیر فیلم‌ها با استفاده از شبکه نمایش خانگی برای رسیدن فیلم‌ها به دست مخاطبان و علاقه‌مندان فیلم‌های جدید، همچنین عرضه اینترنتی و یا نمایش آنلاین برخی از تولیدات سینمایی آماده نمایش همگانی، می‌تواند کارساز باشد و مناسب‌ترین راه برای برون رفت از دشواری‌های مرتبط با شرایط بحرانی امروز برای دست اندرکاران تولید فیلم باشد.
حاجی‌مشهدی در همین راستا تاکید کرد: به نظر می‌رسد که لازم است مدیران سینمایی در وزارت ارشاد نیز با استفاده از برخی تجارب بین‌المللی برای کاهش آسیب‌های ناشی از تعطیل شدن ناگهانی و غیر منتظره سینماها، چاره‌جویی کنند. برای مثال ببینند که در سایر کشور‌ها با تعطیل شدن ناگهانی تالار‌های نمایش فیلم، در جهت حمایت از فیلمسازان و تهیه‌کنندگان و سینماداران چه تمهیداتی اندیشیده‌اند؟ صد البته نباید فراموش کرد که تنها با تامین بخشی از حقوق و منافع مادی این دسته از دست اندرکاران تولید و پخش فیلم نمی‌توان از دامنه وسیع این آسیبها به تولیدکنندگان و دفاتر پخش و سینماداران کم کرد، بلکه باید به فکر سایر نیرو‌های شاغل در سینما - از بازیگران و هنروران عادی سینما گرفته تا نویسندگان فیلمنامه و بسیاری از عوامل فنی تولید فیلم، نیز بود تا در چنین شرایط دشواری، آسیب کم‌تری ببینند.
وی پیرامون تفاوت مخاطبان سینما در پساکرونا ابراز کرد: واقعیت این است تماشای فیلم در سالن نمایش و دیدن فیلم‌های سینمایی بر پرده سینما، همواره برای سینمادوستان و کسانی که از سینما به عنوان یکی از سالمترین و درعین حال ارزان‌ترین وسیله سرگرمی‌ها استفاده می‌کنند، دارای جذابیت فراوانی است. به همین سبب با وجود امکانات به ظاهر موازی و تا حدودی مشابه برای تماشای آثار سینمایی، به گمان بسیاری از سینما دوستان، هنوز نمی‌توان برای تماشای فیلم در سالن سینما و نشستن در کنار تماشاگران دیگر و انجام برخی تشریفات و آداب مفرّحِ رفتن به سینما، جایگزین بهتری پیدا کرد، به همین سبب، دور از انتظار نیست که همزمان با عادی شدن شرایط بهداشتی و برطرف شدن مشکلات مربوط به ضرورت فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک و بار دیگر سینما جانی تازه بگیرد و با گرمی بازار و رونق دوباره صنعت سینما رو به رو شویم.
این نویسنده و مترجم پیرامون وضعیت سینمای ایران با شیوع کرونا تا به امرزو بیان کرد: به گواهی خبر‌ها و آمار‌های رسمی، در سال گذشته نمایش فیلم‌ها به دلیل شرایط کرونایی وضعیت اسفباری داشته‌اند. اگر برای مثال در شرایط عادی تنها ۷۰ درصد از فیلم‌های تولیدی هرسال فرصت و امکان نمایش در تالار‌های نمایش فیلم را پیدا می‌کردند، در شرایط همه گیری ویروس کرونا، با استفاده از برخی تمهیدات، تنها یک سوم و حتی به عبارتی درست‌تر، تنها یک چهارم از همان ۷۰ درصد از فیلم‌هایی که فرصت دیده شدن پیدا می‌کردند، امکان نمایش پیدا کردند! پدیده نادری که در صورت تداوم شاید بتواند به ورشکستی سینما منجر شود. وضعیت دشواری که صد البته تنها گریبان‌گیر سینمای ایران نبود و صنعت سینمای جهان را نیز با مشکلات جدی رو‌به‌رو کرد. به گونه‌ای که به گفته جیم اور (Jim Orr) رییس بخش توزیع داخلی استودیو فیلمسازی یونیورسال پیکچرز: «امسال مثل هیچ سالی نیست. هیچ وقت کسب‌وکار این صنعت تا این اندازه کساد نبوده است»
مترجم کتاب «جاناتان، مرغ دریایی» پیرامون سطح کیفی فیلمنامه‌ها و میزان پیشرفت کارگردانی عنوان کرد: بی تعارف باید گفت هنوز هم جدا از برخی نارسایی‌ها و کمداشت‌های فنی و مبانی زیبایی شناسی تصویر و زبان سینما، عمده‌ترین مشکل موجود در سینمای ما، به سطح کیفی فیلمنامه‌ها بر می‌گردد.
عزیزالله حاجی‌مشهدی در همین راستا خاطرنشان کرد: گذشته از نگارش فیلمنامه‌های تالیفی، متاسفانه درعرصه اقتباس‌های درست و سنجیده از منابع غنی ادبیات دیرساله این سرزمین نیز کم کوشیهای آشکاری دیده می‌شود و بیش‌تر فیلمنامه‌های تبدیل شده به فیلم‌های سینمایی یا مجموعه‌های تلویزیونی، دارای درونمایه و مضمون تکراری بوده و گاه حتی گرته‌برداری ناقص از برخی داستان‌ها و فیلمنامه‌های خارجی است که متاسفانه در مواردی، با نادیده گرفتن موضوع مهم حق مولّف سازندگان این آثار، تنها با اشاره‌ای گذرا، در عنوان‌بندی این گونه فیلم‌ها به شکل برداشت آزاد از داستان. یا با نگاهی به کتاب. آشکارا سعی می‌کنند که نتیجه کار را به حساب خلاقیت‌های فردی خودشان بگذارند.