زخم‌های عمیق کرونا بر گردشگری ایران
- روزنامه ابتکار نوشت: با گذشت حدود یک سال و نیم از شیوع کرونا در جهان، کشور ما درگیر موج پنجم همه‌گیری کویید ۱۹ است. در حال حاضر بیشتر کشور‌های جهان در حال مدیریت گسترش این بیماری هستند، به همین دلیل دروازه‌های جهانی برای پذیرش توریست کم‌کم باز می‌شوند. حتی واکسیناسیون نیز دلیلی برای جذب گردشگر به شمار می‌رود. اما همچنان ورود گردشگر به کشور ما در هاله‌ای از ابهام است. با ادامه این روند، آیا گردشگری ایران پس از عبور از کرونا زنده خواهد ماند؟
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در بودجه سال ۹۹ ورود ۱۰ میلیون توریست را به کشور پیش‌بینی کرده بود، اما با شیوع ویروس کرونا، تعلیق پرواز‌های بین‌المللی، بسته شدن مرز‌های زمینی و توقف صدور ویزای توریستی، آن برآورد‌ها به‌هم ریخت.
تیرماه سال ۹۹ بود که معاون گردشگری خبر داد با نظر ستاد کرونا ممنوعیت ورود گروه‌های خارجی به ایران ادامه داد. او گفت که این ممنوعیت از خیلی وقت پیش، یعنی زمانی که ویروس کرونا به خاک ایران رسید و پرواز‌های بین‌المللی متوقف و مرز‌ها بسته شد، به اجرا گذاشته شده بود. اما وزارت امور خارجه ۱۴ مرداد سال گذشته رسما اعلام کرد ویزای توریستی ایران صادر نمی‌شود و گزینه‌های روادید گردشگری و زیارتی تا عادی شدن شرایط در فهرست روادید‌های سامانه روادید الکترونیکی کشور غیرفعال شده است.
در همین دوران بود که وزارت بهداشت از تنظیم مقررات تازه‌ای برای ورود مسافران به ایران خبر داد و شرط داشتن گواهی سلامت را الزامی کرد. چند روز پس از آن هم مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خبر داد که پیش‌نویس پروتکل پذیرش گردشگران خارجی را به ستاد کرونا فرستاده تا پس از تایید نهایی، در تمام مرز‌ها اجرا شود.
با ادامه توقف سفر گردشگران خارجی به ایران، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نیز وارد مذاکره با ستاد ملی مقابله با کرونا شد تا ویزای توریستی ایران از بایکوت خارج شود. اما بهمن سال سال گذشته پس از درخواست‌های متعدد تورگردان‌ها برای صدور ویزا دست‌کم برای طبیعت‌گردی و گردشگرانی که با اتومبیل شخصی خود سفر می‌کنند، معاون گردشگری از نهایی شدن برخی مذاکرات برای ازسرگیری صدور ویزای توریستی به شکل محدود و برنامه‌ریزی‌شده خبر داد، درحالی که سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا از تعیین الزامات جدید برای ورود مسافران خارجی به کشور و سخت‌تر شدن مقررات مربوط به آن سخن گفت.
گرچه پیش‌بینی‌ها بر این بود که صدور ویزای توریستی ایران نهایت تا اواخر سال ۹۹ از سر گرفته شود، اما با شناسایی ویروس جهش‌یافته در برخی کشورها، از جمله انگلیس و عراق و توقف بعضی پرواز‌های بین‌المللی، این طرح بایکوت شد.
فروردین امسال، ابراهیم پورفرج، رییس جامعه تورگردانان ایران، از مذاکرات تازه‌ای با وزارت امور خارجه خبر داد و گفت: افرادی که واکسن کرونا تزریق کرده‌اند و یا کشورشان به لحاظ ویروس کرونا ایمن‌تر محسوب می‌شود و یا گردشگران طبیعت‌گرد، از جمله گروه‌هایی هستند که درحال حاضر شرایط سفر به ایران را دارند و اتفاقا متقاضی هم هستند. به هر حال کشور ما در جاده ابریشم واقع شده و گردشگرانی که با خودرو و یا هر نوع وسایل نقلیه شخصی دیگری سفر می‌کنند، همچنان مایل‌اند از این مسیر عبور کنند؛ بنابراین قرار شد در قالب طرحی که به وزارت امور خارجه ارائه می‌دهیم، همه جوانب و چگونگی سفر گروه‌هایی از گردشگران خارجی را بررسی و مشخص کنیم.
رییس جامعه تورگردانان ایران درباره پیش‌بینی‌هایی که برای شروع ورود گردشگر خارجی به ایران وجود دارد، با توجه به گذشت بیش از یک سال از توقف صدور ویزای توریستی، گفت: درحال حاضر نمی‌توان پیش‌بینی یا تخمین زمانی داشت. حتی نمی‌دانیم اگر وزارت امور خارجه طرح ما را بپذیرد و ستاد ملی کرونا تایید کند، حتما در موعد مقرر ویزا صادر می‌شود. اصلا نمی‌دانیم به آژانس‌ها و گردشگران متقاضی چه پاسخی بدهیم، درحالی که بیشتر کشورها دست‌کم یک برنامه پیش‌بینی‌شده برای ازسرگیری سفر گردشگران خارجی دارند.
او با انتقاد از برخی سیاست‌های وزارت بهداشت و طرح این گله از طریق نامه با رییس‌جمهور و ستاد ملی مقابله با کرونا، اظهار کرد: دلیل این حجم از اظهارات و تبلیغات منفی که علیه ایران می‌شود و هجمه‌ای که به صنعت گردشگری وارد شده، چیست؟! انگار بعضی آقایان بدشان نمی‌آید مدام خبر سیاه از ایران بدهند.
او ادامه داد: برای گردشگران خارجی ایمن بودن مقصد اهمیت زیادی دارد، آن‌ها سوال می‌پرسند چند درصد از مردم واکسن زده‌اند، اصلا برنامه واکسیناسیون در آن کشور آغاز شده است، آیا راهنما و راننده تور واکسن کرونا را کامل تزریق کرده‌اند. با توجه به پرسش‌هایی که مطرح می‌شود و اخباری که ما منتشر می‌کنیم، درحال حاضر ایران نه تنها مقصدی ناایمن معرفی شده، بلکه اخبار آن بسیار منفی و نگران‌کننده است. درحال حاضر گروه‌هایی به ویژه از گردشگران طبیعت‌گرد متقاضی سفر به ایران هستند، چون آن‌ها معمولا در فضای باز حضور دارند، کمتر وارد شهر‌ها می‌شوند و با وسایل نقلیه شخصی یا کوچک سفر می‌کنند، اما با این شیوه از اظهارات برخی مسوولان، این بار خودمان ایران را به عنوان مقصد ناایمن معرفی کرده‌ایم.
رییس جامعه تورگردانان ایران تاکید کرد: مسئولان باید تلاش کنند راه درمان را سریع‌تر به ایران برسانند. اگر برای گرفتن راه درمان از کشور‌های غربی مساله داریم، چرا از کشور‌های دوست مثل روسیه و چین، آن را دریافت نمی‌کنیم؟ درحالی که همین کشور‌های حوزه خلیج فارس و برخی کشور‌های عربی سراغ واکسن‌های همین کشورها رفته‌اند.
پس از آن بود که، ولی تیموری، معاون گردشگری، در خردادماه خبر داد که به دنبال توافق‌های اولیه، صدور ویزای گردشگری ایران از نیمه دوم تیرماه ١۴٠٠ از سر گرفته می‌شود. صدور این ویزا همزمان با همه‌گیری ویروس کرونا از فروردین‌ماه سال ۱۳۹۹ متوقف شده است. با این وجود، ستاد ملی کرونا فقط مجوز سفر‌های درمانی، تجاری و تحصیلی به ایران را داده است. طبق آمار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سه ماه نخست امسال، ۲۷ هزار تبعه خارجی به انگیزه درمان به ایران سفر کرده‌اند.
آمار‌های گمرک نیز نشان می‌دهد سال گذشته، با وجود محدودیت‌های صدور ویزا، چهار میلیون و ۳۴۳هزار و ۱۶۳ مسافر به کشور وارد شدند که البته سه میلیون و ۳۰ هزار و ۴۶۴ نفر آن‌ها ایرانی و فقط ۵۱۲ هزار و ۶۹۹ نفر دیگر خارجی بوده‌اند. انگیزه سفر این اتباع خارجی نیز به تفکیک مشخص نشده است.
موافقت اولیه ستاد ملی کرونا برای ازسرگیری صدور ویزای گردشگری ایران، طبق اظهارات مقامات گردشگری از زمستان سال ۹۹ گرفته شده، اما هر بار به دلیل آن‌چه شروع پیک یا سویه جدید کرونا در کشور عنوان می‌شود، صدور مصوبه و اجرای آن به تعویق افتاده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با توجه به آخرین مذاکراتی که با کمیته‌های این ستاد داشته امیدوار بود از تابستان ۱۴۰۰ مرز‌ها به روی گردشگران خارجی باز شود و حتی در جلسه‌ای با مدیران استان‌ها خواسته بود برای معرفی ایران به عنوان مقصد گردشگری ایمن اقدام کنند و نظارت جدی بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی تاسیسات گردشگری داشته باشند، اما از ستاد ملی کرونا هنوز مصوبه‌ای در ارتباط با صدور ویزای توریستی بیرون نیامده است. اگرچه مرز‌ها باز بوده و پرواز‌های بین‌المللی به بیش از ۲۰ کشور برقرار است.
همچنین علیرضا سالاریان، رییس نمایندگی وزارت امور خارجه در استان اصفهان، در پیش‌سمپوزیوم یکصدسال گردشگری ایران تایید کرد که ویزای گردشگری ایران درحال حاضر با توجه به بخشنامه‌های ستاد کرونا ملی محدود شده است. او تاکید کرد که وزارت امور خارجه راسا درباره صدور ویزا تصمیم نمی‌گیرد و اکنون هم به خاطر دستور ستاد ملی کرونا صدور ویزا محدود شده است و هرگاه درباره هر کشوری دستوری داده شود براساس آن عمل می‌شود.
اما پرسش مهم در این میان این است؛ در حالی که روند واکسیناسیون در کشور‌های همسایه با سرعت در حال انجام است و ورود گردشگر به این کشورها در حال افزایش است، آیا با روند فعلی مدیریت کرونا و سرعت کند واکسیناسیون، آیا در دوران پسا کرونا، گردشگری ایران همچنان امکان رقابت با کشور‌های همسایه را خواهد داشت؟