مروری بر مهم‌ترین باور‌های غلط در رابطه با واکسن کرونا
_ فارس نوشت: حالا حدود یک سال و نیم از درگیری جهان با ویروس کرونا می‌گذرد، ویروسی که تا کنون جان بسیاری از انسان‌های روز زمین را گرفته و بسیاری دیگر را نیز مبتلا کرده است، هرچند طی ماه‌های گذشته خبر‌های خوبی درباره کشف واکسن این بیماری از گوشه و کنار جهان به گوش رسید و بسیاری از کشور‌ها واکسیناسیون عمومی را آغاز کرده‌اند و با توجه به نیاز جهان به واکسن کرونا، متاسفانه روز به روز میزان شایعات عجیب درباره این بیماری نیز افزایش می‌یابد.
شبکه‌های اجتماعی مختلف نقش بسیار زیادی در گسترش این شایعات دارند و باعث می‌شوند تا بخش زیادی از مردمان جهان، از کشور‌های فقیر و جهان سومی گرفته تا کشور‌های ثروتمند و توسعه یافته، از زدن واکسن خودداری کنند تا به این ترتیب به شدت سلامت خود را با خطر مواجه کنند و علاوه بر آن نرخ ابتلا را بالاتر ببرند. در همین راستا تلاش کردیم از طریق ارتباط با متخصصان مختلف نظر آن‌ها را درباره باور‌های نادرست درباره واکسن کرونا جویا شویم که در ادامه به مرور مهم‌ترین این شایعات و بارو‌های غلط می‌پردازیم:
واکسن‌ها ایمن و موثر نیستند؟
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، درباره اینکه آیا افراد پس از دریافت دو دز واکسن کرونا احتمال ابتلا به این بیماری را دارند؟ می‌گوید: بله هیچ یک از واکسن‌های تولید شده در دنیا ایمنی ۱۰۰ درصد ایجاد نمی‌کند و این نکته‌ای است که افراد باید مورد توجه قرار دهند. این موضوع فقط برای واکسن‌های ایرانی نیست بلکه مواردی در کشور ثبت شده که افراد در خارج از ایران واکسن مدرنا یا فایزر دریافت کرده و زمانی که در کشور بوده اند، مبتلا به کرونا شده اند. با سویه دلتای کرونا دیگر کسی چندان در مقابل این بیماری در امان نیست و همه دنیا اکنون وارد پیک جدیدی از این بیماری شده‌اند، اما این موضوع به معنای خودداری کردن از تزریق واکسن نیست، به دلیل اینکه حتی ایمنی ۷۰ تا ۸۰ درصدی نقش بسیار مهمی در کاهش زنجیره انتقال بیماری دارد به همین دلیل تزریق واکسن به همه گروه‌ها توصیه می‌شود.
بعد از تزریق واکسن ماسک نزنید؟
رکسانا باطبی رییس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این باور غلط توضیح می‌دهد: شواهد نشان داده خطر ابتلا و تشدید بیماری کووید۱۹ در افرادی که واکسینه شده‌اند کاهش می‌یابد، اما به صفر نمی‌رسد. برای حفظ سلامت خانواده خود و جامعه افراد واکسینه شده تمام پروتکل‌های بهداشتی را برای پیشگیری از انتشار بیماری کووید ۱۹شامل ماسک زدن و رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از حضور در مکان‌های پر جمعیت رعایت کنند. تا واکسیناسیون عمومی و یا حداقل ۷۰ تا ۸۰ درصدی انجام نشود نمی‌توانیم بگوییم هیچ فردی، حتی واکسینه شده هم در برابر کرونا ایمن است.
افرادی با سابقه بیماری کرونا واکسن نزنند؟
ابراهیم قادری اپیدمیولوژیست در پاسخ به این باور اشتباه می‌گوید: افرادی که سابقه ابتلا به بیماری کرونا را در یک سال گذشته داشته‌اند می‌توانند واکسینه شوند، واکسیناسیون کرونا برای عموم افرادی که در گروه‌های اولویت دار قرار دارند اختیاری است و الزام وجود ندارد.
تزریق واکسن خودش باعث ابتلا به کرونا می‌شود / آیا بعد از تزریق واکسن تست PCR مثبت می‌شود و باید خودمان را قرنطینه کنیم؟
این هم یکی دیگر از باور‌های اشتباهی است که این روز‌ها بر سر زبان برخی از افراد جامعه جاری شده است. سید علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری در توضیح این مسئله می‌گوید: پرسشی که بسیاری از مردم جامعه این روز‌ها مطرح می‌کنند این است که زمانی که واکسن کرونا تزریق می‌کنیم، آیا ویروسی دفع می‌کنیم و احتمال انتقال ویروس ضعیف شده‌ای که از طریق واکسن وارد بدن می‌شود، به دیگران وجود دارد یا خیر؟ و آیا بعد از تزریق واکسن تست PCR مثبت می‌شود و باید خودمان را قرنطینه کنیم؟ او تأکید می‌کند که پاسخ تمام این سؤالات «نه» است. تاکنون همه واکسن‌های کرونایی که در دنیا مجوز گرفته اند، همگی ویروس‌های غیرفعال در آن‌ها استفاده شده است.
این واکسن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته از آن‌ها واکسن‌های ژنومی یا mRNA هستند که شامل واکسن‌های «مادرنا» و «فایزر» است. دسته دیگر، واکسن‌های وکتوری هستند که شامل «آسترازنکا» و «جانسون اند جانسون» و نیز واکسن «اسپوتنیک» است که در ایران تزریق می‌شود. گروه دیگر، واکسن‌های غیرفعال شده هستند مانند «سینوفارم» و «سینووکس» و در آینده هم واکسن «برکت» هم جزء همین‌ها قرار می‌گیرند. گروه دیگر هم واکسن‌های پروتئینی هستند که تنها شامل واکسن «نوواوکس» می‌شود که مجوز گرفته و مردم اطمینان داشته باشند که هیچ کدام از این واکسن‌ها تولید ویروس نمی‌کنند و ویروسی وارد بدن آن‌ها نمی‌کند.
عوارض جانبی واکسن کرونا خطرناک هستند؟
فاطمه عابدینی - فوق تخصص ریه و مسئول‌ای سی یو اورژانس کرونا بیمارستان مسیح دانشوری و دبیر کمیته علمی کشوری کووید۱۹، واکسن‌های کووید ۱۹را بی خطر و باعث محافظت افراد در برابر ابتلا به بیماری شدید و مرگ ناشی از کرونا برشمرد که ممکن است عوارض جانبی خفیفی داشته باشند که نشانه ایجاد ایمنی در بدن است. در مدت اخیر آنقدر از عوارض خطرناک واکسن‌های مختلف کرونا همانند لخته شدن خون، گیلین باره، عوارض عصبی و ... شنیده ایم که از تزریق آن می‌ترسیم. اما واقعیت این است که این عوارض بسیار بسیار نادر هستند، اما آنقدر در رسانه‌ها بازتاب پیدا کرده اند که افراد فکر می‌کنند هر فردی که واکسن بزند به این عوارض دچار می‌شود. واکسن‌های کرونا هر چند تا امروز عوارضی از خود نشان داده اند، اما اکثرا بی خطر هستند و زدن آن‌ها مزایای بسیار بسیار بیشتری نسبت به نزدن آن‌ها دارد.
افراد بیمار نباید واکسن بزنند؟
داود یادگاری فوق تخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: واکسن کرونا برای هیچ گروهی از مردم و بیماران منع مصرف ندارد و لازم است همه مردم از جمله بیماران خاص و مزمن هر چه زودتر واکسن بزنند. واکسن کرونا برای هیچ یک از افراد و بیماران منع مصرف ندارد، مردم نباید برای زدن واکسن نگرانی داشته باشند، همه واکسن‌های تایید شده‌ای که در ایران و جهان استفاده می‌شود، علیه کرونا ایمنی ایجاد می‌کنند، البته ممکن است میزان ایمنی زایی برخی واکسن‌ها از برخی دیگر بیشتر باشد، اما با توجه به محدودیت تعداد واکسن ها، هر واکسنی که به گروه‌های اولویت دار معرفی شد، بزنند و منتظر نشوند یک واکسن خاص در دسترس آنان قرار بگیرد.
مادران باردار و شیرده واکسن نزنند؟
مسعود مردانی متخصص بیماری‌های عفونی درباره این موضوع توضیح می‌دهد: اطلاعات کافی در زمینه ایمنی واکسن کرونا در زنان شیرده وجود ندارد از آن جا که واکسن‌های کرونا زنده هستند به نظر نمی‌رسد خطری برای نوزاد داشته باشند.
مطالعات محدودی در خصوص ایمنی واکسن کرونا در زنان باردر انجام شده، تصمیم گیری در این زمینه نیاز به هماهنگی پزشک معالج و زنان باردار دارد تا با در نظر گرفتن میزان شیوع بیماری کرونا در جامه ریسک ابتلا به بیماری و اطلاعات محدود در زمینه واکسیناسیون زنان باردار تصمیم گیری شود.
قبل از بارداری واکسن کرونا نزنید؟
یکی دیگر از باور‌های اشتباهیی که این روز‌ها در بین زوج‌های جوان مطرح شده همین موضوع است؛ مریم کوشکی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، در خصوص زوج‌هایی که قصد بچه دار شدن دارند عنوان می‌کند: واکسن نه تنها خطرافرین نیست بلکه برای سلامت و ایمن سازی مادران در برابر ویروس بسیار مطلوب و مفید هم می‌باشد. واکسن‌های موجود در بازار همگی بسیار ایمن هستند و اگر هر زمان واکسن مشخصی در مورد سلامت جنین و مادر دارای ابهام یا شک باشد، وزارت بهداشت از آن نوع خاص از واکسن برای مادران باردار استفاده نخواهد کرد.