قصد جدی ایران برای همگرایی با روسیه در مسائل منطقه‌ای
به باور نیکلای کاژانوف، تحلیلگران اندیشکده کارنگی روسیه، مجوز ایران برای حضور هواپیما‌های روسیه در خاک و هوای این کشور نیز این اقدامی بود که نشان از قصد جدی ایران برای همگرایی با روسیه در مسائل منطقه‌ای داشت.
- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
به باور نیکلای کاژانوف، تحلیلگران اندیشکده کارنگی روسیه، مجوز ایران برای حضور هواپیما‌های روسیه در خاک و هوای این کشور نیز این اقدامی بود که نشان از قصد جدی ایران برای همگرایی با روسیه در مسائل منطقه‌ای داشت.
از نظر وی این اقدام نه تنها تصمیم مغایر با قانون اساسی ایران، بلکه برخلاف ایدئولوژی حاکم بر حکومت جمهوری اسلامی ایران و اقدامی بی‌سابقه بوده است؛ زیرا تا کنون در طول حیات جهوری اسلامی، هیچ نیروی نظامی خارجی‌ای ورود به خاک ایران نیافته است.
وی همچنین به تأخیر تمایل روسیه برای بازآفرینی موقعیت سابق خود در زمان اتحاد جماهیر شوروری در خصوص تصمیم به انتقال نیروی هوایی این کشور به ایران متذکر شده است.
از نظر او، اقدام جدید رهبری روسیه (انتقال هواپیما‌های نظامی به پایگاه ایران) بار دیگر ثابت کرد، تمایل مسکو به احیای موقعیت از دست رفته این کشور پس از فروپاشی برخی از دیدگاه‌ها که مدعی‌اند اوضاع بین‌المللی جاری و ظرفیت محدود مانبع به کرملین اجازه نمی‌دهد. مواضع خود را در منطقه تحکیم بخشد. روسیه نقطه مقابل این ادعا را به نمایش گذاشته است.
این کشور توانایی بی‌سابقه‌ای در اتخاذ و اجرای تصمیمات غیر منتظره در خاورمیانه داشته است که از آن جمله می‌توان به اعزام نیرو به سوریه، پشتیبانی نظامی از ژنرال حفتر در لیبی (با مشارکت مصر و امارات متحده عربی)، انجام ملاقات با وزرای امور خارجه اعضای شورای همکاری خلیج فارس و همچنین به کارگیری جنگنده‌های روسی در پایگاه هوایی ایران اشاره کرد.
نکته جالب توجه وی در تحلیل این پدیده نگاه به محیط سیاست داخلی ایران و توجه به تمایزات موجود در جناح‌بند‌یهای د اخلی در خصوص نحوه تعامل با روسیه است. او می‌نویسد «برای اولین بار از سال ۱۹۴۶، نظامیان روسیه در خاک ایران حضور یافته‌اند، این در حالی است که طبق قانون اساسی ایران، واگذاری قلمرو این کشور به بیگانگان برای اهداف نظامی ممنوع است، حتی اگر این الزامات نظامی مشروط به مقاصد منفعت‌آمیزی باشد.
علاوه بر این، برای اولین بار در تاریخ (به اسثتنای حضور قوامی قزاق در ایران) ارتش روسیه به دعوت دولت ایران در این کشور حاضر شده است؛ زیرا معمولاً از زمان پتر کبیر، نظامیان روسیه مهمانان ناخوانده در این سرزمین بوده اند. شایان ذکر است که تهاجمی‌ترین اظهارات از سوی گروه‌های ایرانی مقیم خارج نزدیکی به مسکو نگاه منتقدانه دارند. با این حال، برخی از وبلاگ‌نویسان داخلی نیز با آن‌ها همراه شده‌اند و سخنان آن‌ها را بازگو می‌کنند.
به ویژه این منتقدان، خطوط موازی با تجربه تاریخی را مقایسه می‌کنند و به سیاستمداران ایرانی هشدار می‌دهند، چنانچه غفلت بورزند و نیروی هوایی روسیه را از همدان بیرون نکنند، توپخانه روسیه را در مقابل مجلس خواهند دید (اشاره دارد به واقعه به توپ بستن مجلس ایران توسط قوای روس به منظور در هم کوبیدن انقلاب مشروط ایران در اوایل قرن بیستم). این واکنش‌های انتقادی بلافاصله از سوی برخی نشریات اصلاح‌طلبان مورد توجه قرار گفت.
مقامات ایران با اجزه دادن به هواپیما‌های روسیه برای سوخت گیری و پرواز در پایگاه هوایی شهید نوژه، برخلاف قانون اساسی و اصول حاکمیتی خود که ۳۷ سال پیگیرانه آ «را در کشور اجرا کرده‌اند گام برداشتند.
او سپس در تحلیل دیگری با عنوان «جای پای روسیه ایران، چرا تهران نظر را عوض کرد؟» این نکته را بررسی می‌کند که چه اختلافاتی میان روسیه و ایران در هماهگنی برای این پرواز‌ها به وجود آمد.
کاژانوف در این نوشتار، ضمن تمرکز بر خروج نیرو‌های روسیه از نوژه، اظهارات تند وزیر دفاع ایران در بهره‌برداری سیاسی روسیه از نوژه و نیر استفاده از کلمه «سوءتفاهم» در کلمات مقامات روس را نیز نماد‌های عینی از محدودیت‌هایی می‌داند که در مثال استفاده از پایگاه نوژه خود را نشان داده است.
از نظر وی، خروج هواپیما‌های روسی از پایگاه نوژه، نه دستاورد‌ها و نه شکستی برای دیپلماسی میان روسیه و ایران محسوب می‌شود، بلکه این فقط بازتابی از چگونگی روابط دو کشور است.
هر دو کشور روسیه و ایران درک می‌کنند که مشارکت آن‌ها در سوریه گامی اجباری است و هر کشور به دنبال پیگیری دستور کار مربوط به خود است. کاژانوف در نهایت نتیجه می‌گیرد که علی‌رغم اهتمام دو کشور برای توسعه روابط، عواملی، چون سوءتفاهم‌ها، جاه‌طلبی‌ها، و ترس‌ها موانع همکاری همه‌جانبه میان روسیه و ایران بوده و هستند.
انتهای پیام/
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *