جمعیت تهران رشد کرد خطر زلزله بالا رفت!

- ایرنا نوشت: مهدی زارع درباره افزایش جمعیت روزانه تهران اظهار داشت: آنچه آسیب پذیری تهران را تشدید می‌کند، جمعیت آن است. بیشترین خسارت زلزله در مناطق مرکزی به سمت جنوب، جنوب شرق و جنوب شرق تهران قابل انتظار است.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گفت: جمعیت شب‌های تهران در ابتدای تابستان امسال در حد ۹.۳ میلیون نفر و جمعیت روزهای آن ۱۳.۵ میلیون نفر برآورد شده است. افزایش حدود ۴ میلیونی جمعیت روزانه تهران خطرات بروز احتمالی زلزله در پایتخت را دوچندان می‌کند.

وی با اشاره به اینکه این شهر بدون پیش بینی ایمنی و بدون ملاحظات پیشگیری ساخته شده و گسترش یافته است، ادامه داد: بازار سنتی تهران که در محدوده منطقه دوازده و در جنوب تهران واقع است، محل تردد حدود ۱.۵ تا ۳ میلیون نفر جعیت در روز است و هر نوع زلزله شدید در روز می‌تواند به مشکل بزرگ انسانی در این منطقه تبدیل می‌شود. تلفات بالا در شمال شرقی تهران نیز به دلیل تراکم بالای جمعیت ساکن در منطقه چهار تهران برآورد شده است.

زارع اظهار داشت: ارزیابی آسیب پذیری زمین لرزه، برآورد تلفات، تخمین آوار و انتخاب محل اسکان موقت برای بعضی از مناطق تهران انجام شده است. تهران در روز جمعیت بیشتری دارد و معرضیت بالاتر، نمایانگر ریسک بالاتری خواهد بود. از سوی دیگر در شب هنگام به دلیل سکونت بیشتر مردم در زیر سقف بناها، آسیب پذیری بیشتری قابل انتظار است؛ بنابراین تقاضا برای خدمات امدادی در شب بیشتر است.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گفت: تاب آوری بسیاری از ساختمان‌های مدارس در تهران بالا نیست و زمین‌های مدرسه‌ها نسبتاً کوچک است و استفاده از آن‌ها به عنوان فضای تخلیه موقت در زمان زلزله برای دانش آموزان آسان نیست. مقاومت ساختمان مدارس در برابر زلزله شدید باید به سرعت کنترل شود و اقدامات اجرایی باید اجرا شود. هر مدرسه باید در زمان زلزله یک کتابچه راهنمای ایمنی برای دانش آموزان تهیه کند.

وی در پاسخ به این سوال که به نظر شما در حوزه تاب آوری وضعیت تهران بعد از زلزله چگونه خواهد بود، اظهار داشت: تاریخچه زلزله‌ها و وجود گسل‌های فعال نشانگر خطر بالای زلزله در محدوده تهران است و با وجود این خطر بالقوه و گزارش خرابی و تاب آوری ساختمان‌ها در تهران، حتی در شرایطی که زلزله‌ای رخ نداده است، مانند آتش سوزی ۳۰ دی ماه ۱۳۹۵ در ساختمان پلاسکو، به نظر می‌رسد که تاب آوری بسیاری از بنا‌ها و محله‌های تهران نسبت به زلزله چندان بالا نباشد.

زارع اظهار داشت: علاوه بر این، از زلزله مخرب ۲۷ مارس ۱۸۳۰ دماوند شمیرانات تاکنون هیچ زلزله‌ای اصلی با بزرگای بیش از ۷ در شعاع کمتر از ۵۰ کیلومتری مرکز تهران کنونی رخ نداده است؛ این مساله نشان دهنده مستعد بودن زمین برای بروز زمین لرزه‌ای مخرب است.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره اینکه تهیه سناریو‌های زلزله و شناسایی مناطق مستعد ریسک زلزله در شهر تهران به ارزیابی مناسب تاب آوری در تهران کمک می‌کند، اضافه کرد: لرزه خیزی، زمین شناسی، گسل‌های فعال، توزیع جمعیت، کاربری زمین، بافت شهری، وضعیت ساختمان و میزان و زمان‌های سکونت و سن ساختمان‌ها و همچنین مجاورت با برخی از زیرساخت‌های حیاتی از پارامتر‌هایی است که در سال‌های اخیر کمک کرده تا سناریو‌های زمین‌لرزه‌های محتمل در تهران و ریسک قابل انتظار چنین سناریو‌هایی ارزیابی و توسط دانشمندان ارایه شود.

زارع توضیح داد: معرضیت و نقشه‌های آسیب پذیری فیزیکی و در صورت امکان سنجش‌های آسیب پذیری‌های اجتماعی، نهادی، اقتصادی و فرهنگی نیز امکان ارزیابی تاب آوری را فرآهم می‌کند.

وی گفت: مدیران شهری باید در این مناطق به توسعه مراکز اسکان اضطراری، بیمارستان‌ها و به ملاحظات ساخت و ساز توجه بیشتری کنند. بافت قدیمی شهر؛ مصالح ساختمانی نامرغوب، معابر باریک به ویژه در جنوب تهران؛ وجود تسهیلات خطرناک مانند پمپ بنزین ها، مخازن مواد شیمیایی و خطوط انتقال نفت، گاز و بنزین و ساخت و ساز در دامنه‌ها و لبه‌های تند در حاشیه شمالی شهر و وجود خطوط برق فشار قوی منجر به افزایش تعداد تلفات در هر زلزله محتمل می‌شود.

جمعیت هلال احمر ایران می‌تواند بلافاصله پس از وقوع زلزله عملیات امدادرسانی را آغاز کند، ولی امداد در مناطق مختلف شهر باید با مشارکت شهروندان و همکاری شهرداری‌های مناطق از هم اکنون برنامه ریزی و ساماندهی اولیه شود.

زارع افزود: با توجه به ضرورت برنامه ریزی عملیات اضطراری و مراحل بازسازی، ارزیابی میزان آوار پس از یک فاجعه احتمالی و مدیریت آوار احتمالی بسیار مهم است.

وی گفت: بقایای بزرگ شامل بقایای ساختمانی (بتن، فولاد و فایبرگلاس)، مبلمان، لوازم خانگی، وسایل نقلیه و چراغ‌های خیابان است، در حالی که بقایای کوچک شامل درختان، قطعات سنگ، گرد و غبار، آجرها، سیم‌های برق، بقایای فاضلاب، مواد قابل اشتعال و آلوده کننده و روغن می‌شوند.

زارع ادامه داد: تخمین آوار یک روش تجربی است که بر اساس مشاهدات و تجربیات حاصل از زمین لرزه‌های گذشته انجام می‌شود. تجهیزات لازم برای برداشتن آوار برآورد می‌شود. روش‌های کاهش اندازه آوار و بازیافت و همچنین بررسی شرایط سایت‌های مناسب برای ذخیره آوار مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به گزارش ایرنا، طبق هشدار کمیته اضطراری فجایع طبیعی (DEC) در سال‌های اخیر هم اکنون بیشترین نگرانی‌های سازمان‌های امدادرسان جهان در مورد وقوع زلزله در شهر‌های بزرگ جهان از جمله تهران، استانبول در ترکیه و کاتماندو در نپال است.

شهر تهران در دامنه جنوبی البرز و روی نهشته‌های آبرفتی کواترنر بنا شده و قسمت جنوبی آن در کناره شمال باختری کویر قرار دارد. اختلاف ارتفاع ناگهانی بین البرز و تهران می‌تواند در اثر راندگی شمال تهران باشد. علاوه بر راندگی شمال تهران و چندین گسل جوان و جنبای در شمال و جنوب شهر، نهشته‌های آبرفتی دشت تهران و شهر ری نیز دارای گسل ­های متعددی هستند که به هنگام جنبیدن گسل‌های بزرگ ممکن است دچار لغزش و جابجایی شوند.

از میان گسل‌های متعدد دربرگیرنده تهران، شاخه گسل مشاء در شمال شرقی تهران و در جایی را که با گسل تهران تلاقی می‌کند، به عنوان چشمه لرزه‌ای با اهمیت بالا برمی‌شمریم. گسل شمال تهران در مرز کوه و دشت و چسبیده به حوزه شهری تهران در شمال شهر، گسل کهریزک در جنوب، راندگی نیاوران از جمله گسل‌های با توان لرزه زائی بالا است گسل‌های شمال و جنوب ری و توان لرزه زائی آن‌ها نیز شایان توجه است.