عوامل موثر بر انتخاب رشته و هدایت تحصیلی دانش‌آموزان
_ برنا نوشت: هدایت تحصیلی یکی از اقدامات موثر و تاثیرگذار در زندگی و آینده دانش آموزان است. این در حالی است که صرفا علاقه دانش آموز را نمی‌تواند در انتخاب رشته مدنظر قرار داد. از سوی دیگر در بین برخی خانواده‌ها هم شاهد اعمال سلیقه و فشار به فرزندشان هستیم. در این میان بررسی نمرات و توانایی دانش آموز در دروس متعدد می‌تواند در انتخاب رشته موثر باشد. روند انتخاب رشته برای دانش آموزان استرس‌آور است و پیشنهاد می‌شود تا از ظرفیت مشاوره برای انتخابی مناسب و آگاهانه استفاده کرد در این راستا علیرضا قربانی، رئیس اداره آموزش اول متوسطه و دوم نظری معتقد است که باید هدایت تحصیلی از دوره ابتدایی انجام شود و یک فرآیند بلند مدت است.
علیرضا قربانی، رئیس اداره آموزش اول متوسطه و دوم نظری در این خصوص گفت: فرآیند هدایت تحصیلی به معنای واقعی باید در هنگام تحصیل دانش آموزان و در مرحله ابتدایی شروع شود.
او افزود: هدایت تحصیلی یک اقدام فرآیندی است و در یک مقطع اتفاق نمی‌افتد. زمانی که کودک وارد پیش دبستانی می‌شود در نظام تعلیم و تربیت باید زمینه‌هایی را فراهم کرده تا فرد نسبت به استعدادها، توانمندی‌ها و علایق خود به شناخت برسد.
هدایت تحصیلی یک فرآیند بلند مدت است
رئیس اداره آموزش اول متوسطه و دوم نظری ادامه داد: برای انتخاب رشته می‌توان از کلاس‌های درس و جلسات فوق برنامه کمک گرفت تا شناخت بهتر دانش آموز به استعدادها، توانایی‌ها و علایق خود کمک می‌کند. هدایت تحصیلی یک فرآیند بلند مدت است.
او افزود: در شرایط کنونی هدایت تحصیلی در دوره متوسطه اتفاق می‌افتد. دانش آموز بعد از ۹ سال تحصیلی در دوره دوم متوسطه باید یک رشته تحصیلی را انتخاب کنند. آموزش و پرورش برای شناخت بهتر از علایق و توانمندی‌های دانش آموزان یک کارنامه‌ای از توانمندی‌های او ارائه می‌دهد. این اقدام در روند هدایت تحصیلی موثر است.
قربانی گفت: دانش آموزان بعد از گذران پایه نهم، ۱۲ رشته تحصیلی برایشان وجود دارد. آن‌ها می‌توانند سه شاخه نظری، فنی و حرفه‌ای و کار و دانش را انتخاب کنند. برای مثال در شاخه نظری علوم تجربی، ریاضی فیزیک، علوم انسانی و در فنی و حرفه‌ای و کاردانش هم به شاخه‌های صنعت، خدمات و ... هریک از این‌ها مسیر شغلی آینده دانش آموز را طی می‌کند. انتخاب این رشته‌ها در مسیر شغلی دانش آموز موثر است. هر قدر با شناخت و آگاهی بیشتری اتفاق بیافتد مناسب‌تر است.
به گفته او هدایت تحصیلی در اول متوسطه در قالب بررسی‌های مشاوره‌ها انجام می‌شود.
انتخاب رشته و هدایت تحصیلی دانش آموزان به چه عواملی بستگی دارد؟
او تصریح کرد: تمامی معلمان در این فرآیند درباره رشته مورد تحصیل دانش آموزان اظهارنظر می‌کنند. در مجموع نظرات معلمان برای دانش آموزان بررسی می‌شود.
قربانی با بیان اینکه نظر دانش آموز در انتخاب رشته از اهمیت برخوردار است، افزود: نظرات خانواده‌ها و مشاوران مدرسه با توجه به فعالیت‌های گروهی و انفرادی دانش آموز امتیازدهی می‌شود.
رئیس اداره آموزش اول متوسطه و دوم نظری با بیان اینکه سوابق تحصیلی در انتخاب رشته دانش آموز از اهمیت برخوردار است، گفت: ۳۰ درصد سوابق تحصیلی و ۶۵ درصد آزمون‌ها، نظرات والدین، دانش آموزان، نظرات مشاوره و .. در انتخاب رشته موثر است. بر این اساس انتخاب رشته دانش آموزان بر اساس اولویت‌ها مشخص می‌شود.
بررسی‌های مشاوره‌ای الزام آور نیست
قربانی با بیان اینکه بررسی‌های مشاوره‌ای الزام‌آور نیست، تاکید کرد: خانواده‌ها باید بتوانند با آگاهی بهتری انتخاب کنند. دانش آموزان ما برای انتخاب رشته باید سوابق تحصیلی‌شان مدنظر قرار بگیرد. پایه هفتم و هشتم با ضریب یک و پایه نهم با ضریب ۳ بررسی شود. در این اقدام میانگین حداقلی برای نمرات تعیین شده است. اولویت‌هاتلاش نظام تعلیم و تربیت این است که شناخت متوازن بین رشته‌های تحصیلی ایجاد کند.
او درباره رشته‌های مورد علاقه خانواده در انتخاب رشته دانش آموزان گفت: هم‌اکنون خانواده نسبت به تحصیل فرزندشان در رشته هنر علاقمند هستند. در این رشته‌ها دانش آموزان مهارت کسب کرده و به سرعت جذب بازار کار می‌شوند.
اغلب والدین به تحصیلی فرزنشان در کدام رشته‌ها تمایل دارند؟
قربانی با اشاره به اینکه به دنبال ایجاد توازن بین رشته‌ای هستیم، گفت: یکی از عوامل موثر در انتخاب رشته دانش آموزان والدین هستند. اغلب والدین به آینده شغلی فکر کرده و تمایل دارند که فرزندشان در رشته‌های تجربی و تحصیلی در رشته‌های پزشکی و پیرا پزشکی تحصیل کنند. البته در سال‌های اخیر سعی شده تا تمایل به تحصیل در رشته‌های تجربی متعادل‌تر شود.
افزایش تمایل تحصیل در رشته‌های صنعتی
رئیس اداره آموزش اول متوسطه و دوم نظری افزود: از سوی دیگر والدین ترجیح می‌دهند تا فرزندشان به جای تحصیل در شاخه‌های کار و دانش و فنی و حرفه‌ای در رشته‌های نظری تحصیل کنند. اقبال در تحصیل در رشته‌های صنعتی افزایش یافته است. دانش آموزان با تحصیل در رشته‌های کار و دانش و فنی و حرفه‌ای به سرعت می‌توانند جذب بازار کار شوند.
او با بیان اینکه به دنبال افزایش سهم رشته‌های فنی و حرفه‌ای هستیم گفت: زمینه پذیرش مناسبی هم در رشته معارف اسلامی وجود دارد. این در حالی است که در سال‌های اخیر تعداد پذیرش افراد محصل در رشته معارف اسلامی کاهش یافته است. هرچند بسیاری از والدین تمایل به ادامه تحصیل فرزندان خود در رشته علوم دینی دارند. در این رشته و شاخص تعداد مدارس افزایش پیدا کرده است.
قربانی در پایان ضمن توصیه به خانواده‌ها بیان کرد: برگه هدایت تحصیلی منبع مناسبی برای انتخاب رشته مطابق با توانایی‌ها و علایق دانش آموزان است. امیدواریم تا انتخاب مناسبی انجام شود. البته در صورت انتخاب رشته امکان تغییر رشته وجود دارد، اما کار سخت‌تر می‌شود.