گورخر سوگوار را برای ساخت کلیپ دواندند؟

- کلیپی از واکنش تاثیرگذار یک گورخر ماده نسبت به مرگ کره‌اش در پارک ملی کویر اخیرا در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است. این کلیپ به جزئیاتی از طرح تکثیر در اسارت گورخر در پارک ملی کویر پرداخته و ضمن انعکاس توضیحات امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، گورخر ماده‌ای را به تصویر می‌کشد که در پی مرگ کره‌اش از گله جدا شده و در کنار لاشه باقی مانده است.

رضا شاه‌حسینی، رئیس پارک ملی کویر، در این کلیپ می‌گوید: زمانی که کره متولد شد نمی‌توانست به درستی بایستد. ما هم از آنجا که نباید در طبیعت دخالت کنیم صبر کردیم تا ببینیم چه اتفاقی خواهد افتاد.

او سپس با این توضیح که گور سوگوار باید به گله ملحق شود، لاشه را از مادر جدا کرده و در ماشین می‌گذارد. لحظات دردناک فیلم از زمان حرکت ماشین آغاز می‌شود: لحظات دویدن گور مادر به دنبال ماشینی که لاشه نوزادش را به سرعت از او دور می‌کند.
به گفته راوی کلیپ که به همراه فیلمبردار در ماشین مستقر شده و این لحظات تلخ را ثبت می‌کنند، گور مادر برای رسیدن به لاشه کره‌اش کیلومترها به دنبال ماشین می‌دود و سرانجام در حوالی پاسگاه محیط‌بانی از ادامه بازمانده و به سمت آبشخور می‌رود. سپس به همان منطقه‌ای که کره‌اش را از دست داده بازمی‌گردد و به گفته شاه‌حسینی به کندن زمین مشغول می‌شود.

این کلیپ اما از سوی برخی کارشناسان و فعالان حوزه حیات وحش با انتقادات جدی مواجه شده است.  آنها با اشاره به اینکه در اوایل کلیپ، شاه‌حسینی، خود هنگام تولد کره گور متذکر شده بود که نباید در طبیعت مداخله شود، اقدام وی در جدا کردن لاشه از مادر را تعجب‌آور می‌دانند. به گفته آنها حتی اگر لزومی به مداخله هم بود قاعدتا لاشه باید در همان منطقه دفن می‌شد نه کیلومترها دورتر.

آنها بر این باورند که جدا کردن لاشه کره‌ از مادر و واداشتن گور مادر به کیلومترها دویدن در پی ماشین، هیچ توجیه محیط زیستی نداشته و صرفا برای ساخت یک کلیپ عامه‌پسند و پربازدید انجام شده است. به گفته آنها محل زایمان و سپس مرگ این کره گور، در نزدیکی سایت گورخر است که تا پاسگاه محیط‌بانی سنگ‌فرش که گور ماده، از ادامه راه باز مانده، ۱۴ کیلومتر قاصله دارد و دویدن این مسافت آن هم برای گورخری که چند ساعت قبل زایمان کرده می‌تواند به مرگ بینجامد.

تهیه‌کنندگان این کلیپ تاثیرگذار و پربازدید در توضیحات پیوست کلیپ نوشته‌اند که آنچه در کلیپ دیده می‌شود تا به حال در طبیعت دیده نشده‌ و آنها توانسته‌اند این تصاویر را برای نخستین بار ضبط کنند.

البته حدس اینکه چرا تا کنون چنین لحظاتی در طبیعت مشاهده و فیلمبرداری نشده چندان هم دشوار نیست. ثبت چنین لحظاتی مستلزم آزار مادری است که خود به دلیل مرگ نوزادش شرایط مناسبی ندارد و دویدن چنین مسافتی، آن هم ساعاتی پس از زایمان، می‌تواند حتی به مرگ وی بینجامد. چه آنکه یکی از بی‌رحمانه‌ترین روش‌های شکار وحوش، تعقیب قربانی با موتور است تا جایی که حیوان از نفس افتاده و نیمه‌جان، تسلیم تیغ بُرای شکارچی شود.

- در بخشی از فیلم، رضا شاه‌حسینی، رئیس پارک ملی کویر می‌گوید: "کره به درستی نمی‌توانست بایستد. اما ما نباید مداخله کنیم. بنابراین صبر کردیم ببینیم چه اتفاقی میفتد."
چند ساعتی بعد، شاه‌حسینی لاشه کره گور را از منطقه دور می‌کند تا گور ماده پیش از این در کنار لاشه نماند و به گله بپیوندد. بر اساس چه شاخص‌هایی تصمیم گرفته می‌شود که باید در طبیعت مداخله کرد یا نه؟

- به گفته راوی فیلم، گورخر مادر، برای رسیدن به لاشه نوزادش کیلومترها به دنبال ماشین دوید؛ واکنشی که کاملا قابل پیش‌بینی بود. آیا این احتمال وجود داشت که دویدن این مسافت طولانی (به گفته راوی، کیلومترها) سلامت گور مادر را به خطر بیندازد؟

- در صورت الزام به جدا کردن کره از مادر، چرا، لاشه در همان منطقه‌ای که قرار داشت دفن نشد؟

- با توجه به حضور تیم خبر در پارک ملی کویر، آیا زمان جدا کردن لاشه کره گور، از مادرش، از پیش تعیین شده بود؟

این پرسش‌ها را با اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان در میان گذاشت که پاسخ مکتوب امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان به این آنها را در ادامه می‌خوانید:

پاسخ مدیرکل حفاظت محیط زیست سمنان به پرسش‌های میزان
"صرفنظر از اینکه مباحث مطرح شده توسط گوینده در کلیپ مورد اشاره قابل استناد هستند یا خیر، ضرورت دارد پاسخ هر سوالی از مبادی رسمی دریافت شود. بنابراین مشخصا در پاسخ به سوالات مطرح شده تاکید میگردد که طبعاً بخشی از توضیحات اینجانب و رئیس پارک ملی کویر برای رعایت اختصار در فیلم کوتاه مستند خبری حذف شده است. لذا شرح تکمیلی وقایع بشرح ذیل تقدیم میگردد:

گروه گزارشگر پس از اطلاع از اولین زایمان گورخر بومزاد در طبیعت پارک ملی کویر که در رسانه‌ها انعکاس وسیعی یافته بود بدون اینکه از زمان زایمان گورخر دوم اطلاع داشته باشند برنامه بازدید و تهیه گزارش از این اتفاق خوب را از یک هفته قبل برای روز پنجشنبه تنظیم میکنند. اما عصر روز چهارشنبه پیش از رسیدن گروه، زایمان دوم اتفاق میفتد. همکاران متوجه نارسایی در نوزاد متولد شده میشوند. و با توجه به تجربه سال گذشته که همین مادر در شرایط اسارت نوزاد ناقص به دنیا آورده بود و جدا کردن نوزاد از این مادر و انتقالش به بیمارستان دامپزشکی تهران و انجام عملیات احیاء تا صبح بی نتیجه مانده بود، این بار با توجه به اینکه زایمان در طبیعت اتفاق افتاده است تصمیم بر این میشود که دخالت نکنند و اجازه بدهند طبیعت کارش را خودش انجام بدهد.

تا شب مادر و کره را با دوربین از راه دور پایش میکنند و هوا تاریک میشود. اما در ساعات اولیه طلوع آفتاب همزمان با رسیدن گروه، محیطبانان خبر از تلف شدن کره میدهند. مادر تا ساعتها بدون اینکه دسترسی به آب داشته باشد بالای سر کره تلف شده میماند و بیم آن میرود که با توجه به آنکه پس از زایمان تا آن لحظه دسترسی به آب نداشته است، خطر تشنگی او را تهدید کند. لذا تصمیم به بازگرداندن مادر به سمت آبشخور میگیرند. اما تلاش همکاران بی نتیجه میماند و مادر کره تلف شده را رها نمیکند.
به همین دلیل کره را به محل آبشخور که در دو کیلومتری محل زایمان است منتقل میکنند که مادر به هوای کره اش به آب برسد که همانگونه که در تصاویر مشاهده شد موفق هم میشوند.

در مورد اینکه آیا دویدن این مسافت میتوانست برای مادر خطرناک باشد یا خیر پاسخ منفی است. اولا مسافت دو کیلومتری با آن سرعت اندک باعث بروز خطر نمیشود در ثانی مادر به میل خود به دنبال خودرو میدود و کسی او را تعقیب و مجبور به دویدن نمیکند.

در خاتمه خاطرنشان میشود کل مجموعه حفاظت محیط زیست استان سمنان از مدیریت تا محیطبانان پارک ملی کویر سلامتی خود را فدای حفاظت، تکثیر و احیاء جمعیت گورخرهای این پارک ملی نموده و موفق شده اند در طول دو سال از یک جمعیت نه رأسی در اسارت به یک جمعیت پانزده رأسی آزاد با دو تولد موفق در اسارت و چهار تولد موفق در طبیعت برسند. بنابراین حتی تصور اینکه برای لحظاتی هم نسبت به سلامت گورخرها بی تفاوت باشند دور از انصاف است. دستاوردهای این پروژه که با اقدامات جهادی یک تیم علاقمند و عاشق به ثمر رسیده است برگ سبزی است هدیه از سوی محیطبانان استان سمنان به مردم و نسل آینده ایران عزیز اسلامی."