تقویم تاریخ؛ از حمله ناپلئون به روسیه تا اختراع کوره‌های ذوب فلزات

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (پنجشنبه سوم تیر سال ۱۴۰۰) به شرح زیر است:

 

۶۷۶ سال پیش بنا بر روایت‌های تاریخی، در چنین روزی ۱۳ ذیالقعده سال ۷۶۶ هجری قمری قطب‏ الدین محمدبن محمدرازی درگذشت.

 

او در ورامین از نواحى رى به دنیا آمد و، چون در آنجا رشد پیدا کرد به رازى شهرت یافت. قطب‏ الدین از بزرگترین شاگردان علامه‏ ى حلى بود. قطب رازى مدتى در خدمت سلطان ابوسعید و وزیرش خواجه غیاث ‏الدین محمد بود و دو کتاب «شرح شمسیه» و «شرح مطالع» را به نام آن وزیر نگاشت. پس از درگذشت سلطان ابوسعید به شام رفت و در دمشق درگذشت. قطب‏ الدین محمدبن محمدرازی، استاد شهید اول است. شهید اول درباره او فرموده است: "وی در میان بزرگان علم و ادب اهمیت زیادی یافت و در منطق و حکمت و علوم ادبی از دانشمندان بزرگ زمان خود شد. او دریایی است که اعماق آن ناپیداست.

 

۲۰۹ سال پیش در چنین روزی برابر با ۲۴ ژوئن ۱۸۱۲ میلادی حمله بزرگ "ناپلئون بُناپارت" پادشاه فرانسه به روسیه تزاری آغاز شد. فرانسه در دوران امپراتوری ناپلئون بُناپارت به بزرگ‏ترین قدرت اروپا و جهان مبدل شد. قلمرو امپراتوری ناپلئون، بخش اعظم اروپا را از ایتالیا و اسپانیا تا هلند و آلمان و لهستان فرا گرفت. ولی ناپلئون به این هم اکتفا نکرد و درصدد حمله به کشور پهناور روسیه برآمد. در این میان هرچند ناپلئون بُناپارت در سال ۱۸۰۷ م پیمان عدم تعرض به روسیه را امضا کرده بود، اما به تدریج روابط این دو کشور تیره شد. در نتیجه، ناپلئون با بزرگ‏ترین ارتشی که تا آن زمان به جنگ برده بود به روسیه حمله کرد.

 

حمله ناپلئون بُناپارت به روسیه در ۲۴ ژوئن سال ۱۸۱۲ م، آغازِ پایانِ اقتدار ناپلئون به شمار می ‏آید. او فاصله مرز‌های آن روز روسیه با لهستان تا مسکو را در کمتر از سه ماه پیمود و روز چهاردهم سپتامبر ۱۸۱۲ م وارد مسکو شد. ناپلئون گمان می‏ کرد که با فتح مسکو، تزار روسیه را به زانو در خواهد آورد و روسیه را به قلمرو امپراتوری خود خواهد افزود، ولی فردای ورود سربازان فرانسوی به مسکو، شهر آتش گرفت و سربازان روسی که ضمن عقب‏ نشینی شهر را آتش زده بودند، سپاه ناپلئون را در مسکو بدون آذوقه گذاشتند، شدت آتش سوزی به حدی بود که سه چهارم شهر مسکو به کلی طعمه حریق شد و نابود گشت. با فرا رسیدن زمستان سخت روسیه و کمبود تدارکات و مواد غذایى، ناپلئون تصمیم گرفت از روسیه عقب‏ نشینی کند، ولی در بین راه، سرما و گرسنگی از یک طرف و حملات پی‏ درپی نیرو‌های روسیه از طرف دیگر، صد‌ها هزار نفر از سربازان فرانسوی را از پای درآورد، به طوری که از ۵۳۰ هزار نفر از ارتش ناپلئون، تنها ۳۰ هزار نفر به مبدا حرکت خود بازگشتند. این شکست پایان اقتدار بُناپارت را رقم زد و از آن پس در برابر اتحاد کشور‌های مخالف خود، ناکام ماند. شکست سنگین ناپلئون در روسیه باعث شد تا وی در جنگ‏های بعدی نیز شکست بخورد. در واقع نقطه آغاز فروپاشی امپراتوری ناپلئون، با شکست او در روسیه رقم خورد.

 

 

۱۷۸ سال پیش در چنین روزی برابر با ۲۴ ژوئن ۱۸۴۳ میلادی کوره ‏های ذوب فلزات توسط "هنری بِسْمِر" (Henry Bessemer) صنعت‏گر انگلیسی اختراع شد.

 

بِسْمِر مخترع انگلیسی و صنعت‏گر برجسته قرن نوزدهم در ۱۹ ژانویه ۱۸۱۳ م به دنیا آمد. اگرچه بِسْمِر روستا زاده بود، اما تحصیلات خود را در رشته مهندسی به پایان رسانید و برای توسعه تولیدات آهن، فولاد و چدن موفق به اختراع و ساخت کوره ‏های بلند ذوب فلزات گردید که به "کوره ‏های بسمر" موسوم شد. وی در این کوره ‏ها روشی اقتصادی برای حذف کربن از چدن خام را عملی ساخت. این کوره ‏های مرتفع که در ۲۴ ژوئن ۱۸۴۳ م اختراع شد وسیله بسیار مناسبی برای تسهیل در امر ذوب فلزات و استفاده از آن‌ها در امور صنعتی، در اختیار بشر قرار داد به طوری که امروزه این کوره ‏ها در سراسر جهان مورد استفاده کارخانه ‏های ذوب فلزات قرار گرفتند. هم‏چنین پس از راه‏ اندازی شیوه بسمر، صنعت‏گران توانستند فولاد را با سرعت فراوان و ارزان قیمت تهیه نمایند. هنری بسمر مهندس و مخترع انگلیسی سرانجام در ۸۵ سالگی به تاریخ ۱۵ مارس ۱۸۹۸ م درگذشت.

 

 

۱۱۳ سال پیش در چنین روزی برابر با سوم تیرماه ۱۲۸۷ هجری شمسی یک روز پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی مرحله اول مشروطیت در ایران پایان یافت و دوران استبداد صغیر آغاز شد.

 

با به توپ بستن مجلس شورای ملی و اعلام حکومت نظامی توسط محمدعلی شاه قاجار و همچنین به دار آویختن "میرزا جهانگیرخان شیرازی" مدیر روزنامه صور اسرافیل و حاج میرزا نصراللَّه مَلِکُ المُتِکَلِّمین خطیب و روشنفکر مشروطه‏ خواه به دستور محمدعلی شاه در این روز، مرحله اول مشروطیت که از سیزده مهر ۱۲۸۵ ش همزمان با گشایش اولین دوره مجلس شورای ملی در ایران آغاز شده بود، پایان یافت. با آغاز دوره استبداد جدید که به دلیل عمر کوتاه آن، استبداد صغیر نامیده می‏ شود، بسیاری از روشنفکرانِ غرب‏گرا، صحنه مبارازت را رها نموده و یکبار دیگر جنبش مردم ایران با الهام گرفتن از روح مذهب و رهبری روحانیت، در اندک مدتی به اوج خود رسید. در این حال، مردم، در تهران، پایتخت ایران و سایر شهرستان‏ ها، دست به دفاع مسلحانه زده و در نهایت توانستند با محاصره پایتخت، آن را به تصرف خویش درآورند.

 

سرانجام، استبداد برای بار دوم سقوط کرد. در این میان، با برافراشته شدن دو پرچم روس و انگلیس بر سر در عمارت سفارت روسیه که شاهِ فراری مستبد را پناه داده بود، برای چندمین بار ماهیت سیاست‏‌های هماهنگ و مداخله‏ جویانه روس و انگلیس در ایران روشن گردید. دوران استبداد صغیر، یک سال و ۲۲ روز به طول انجامید و سرانجام با خلع محمدعلی شاه و آغاز انتخابات دوره دوم مجلس شورای ملی پایان یافت.