چرا ایران را خاموشی زود هنگام فرا گرفت؟

_ روزنامه رسالت نوشت: امسال گرمای هوا زودتر از سال‌های گذشته مهمان‌خانه‌ها شد و با بالا رفتن دمای هوا، استفاده مردم از وسایل سرمایشی افزایش پیدا کرد و این مسئله در ساعات اوج مصرف برق، سبب خاموشی در برخی مناطق جهت کنترل مصرف برق شد.  

 

قطع مکرر برق از هفته اول خردادماه و زمانی که هنوز وارد فصل تابستان نشده بودیم با واکنش‌های زیادی روبه رو گردید. رضا اردکانیان وزیر نیرو، افزایش دما و تولید رمز ارز را دو علت اصلی خاموشی‌های خردادماه اعلام کرده بود. به گفته وی براساس گزارش مراجع جهانی  ۱۰ درصد انرژی مصرفی تولید رمز ارز‌ها مربوط به ایران است و این یعنی حداقل ۲۰۰۰ مگاوات صرف تولید رمز ارز می‌شود درحالی که مطابق مصوبه هیئت‌وزیران آن تعدادی که مجوز گرفته‌اند  ۳۲۱ مگاوات بیشتر نیستند. با آنکه دولت بسیاری از مراکز استخراج مخفی و غیرقانونی رمز ارز‌ها را دلیل اصلی خاموشی‌ها اعلام کرد، ولی کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس اعلام کرده بود که مسئله اصلی، فرسودگی شبکه تولید و توزیع است، نه رمز ارزها.

 

قطع گسترده برق از اول خرداد در تهران و بیشتر شهر‌های ایران پیامد‌ها و خسارت‌های بسیاری برای جامعه، اقتصاد و صنعت به بار آورد. نگرانی از وضعیت بیماران بستری کرونایی و سالم ماندن واکسن‌های واردشده به کشور، سوختن بسیاری از وسایل برقی مردم و در عرصه ورزش بین‌المللی هم قطع برق منجر به شکست شطرنج‌بازان کشور در جریان مسابقات اینترنتی قهرمانی آسیا شد. دلایل قطع برق در فصول مختلف سال متفاوت است. در فصل زمستان اغلب قطعی‌ها به علت مصرف بیش‌ازاندازه گاز است که نیروگاه‌ها را با مشکل تأمین سوخت و کمبود تولید برق مواجه می‌کند و باعث می‌شود خاموشی برای مدتی اتفاق بیفتد. در فصل تابستان هم به علت افزایش دمای هوا و استفاده بیشتر از وسایل سرمایشی، مصرف برق به اوج خود می‌رسد که این موضوع سبب نزدیک شدن مصرف به تولید برق می‌شود و درنتیجه برای کنترل آن چند ساعت برق قطع می‌گردد.

 

مشکلات کمبود برق در فصل‌های گرم سال از سال‌های قبل ادامه داشته است، هرچند امسال در زمستان هم شاهد قطعی‌های گسترده بودیم که شرکت توزیع نیروی برق تهران علت آن را مصرف بیش از حد گاز عنوان کرد و تولید برق در برخی از نیروگاه‌های ایران متوقف و از مدار خارج شد، چون سوخت بسیاری از نیروگاه‌های کشور از گاز شهری تأمین می‌شود.  

 

خبرگزاری فارس در گزارشی به رکوردشکنی مصرف برق در روز‌های اخیر اشاره کرده است به طوری‌که در آخرین روز خردادماه سال ۱۴۰۰، میزان مصرف برق کشور از رکورد ۶۰ هزار مگاواتی روز ۲۶ خردادماه خود فراتر رفت و به رقم ۶۱ هزار و ۳۸۵ مگاوات رسید.  با توجه به اوج بار ثبت‌شده در سال ۱۳۹۹ که در انتهای تیرماه به ثبت رسید، تا این مقطع زمانی از سال و پیش از شروع فصل تابستان شاهد افزایش بیشتر از ۵  درصدی اوج بار نسبت به سال گذشته هستیم.

 

درحالی‌که گزارش‌ها حاکی از افزایش مصرف برق و فرسودگی نیروگاه‌های تولید برق کشور و اتلاف انرژی در آن‌هاست، بخش دیپلماسی عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده است: «به‌دنبال بروز نقص فنی در نیروگاه بوشهر و پس از اطلاع قبلی یک‌روزه به وزارت نیرو، این نیروگاه به‌طور موقت خاموش و از شبکه سراسری برق خارج شد. بدیهی است پس از رفع نقص فنی و ظرف چند روز آینده این نیروگاه مجددا به شبکه سراسری برق خواهد پیوست.»

 

خروج نیروگاه اتمی بوشهر از مدار بهره‌برداری به دلیل آنچه نقص فنی اعلام شده است، ۱۰۰۰ مگاوات از تولید عملی برق کشور را کاهش می‌دهد و این مسئله به چالش جدیدی در تأمین برق کشور تبدیل شده است.  

 

شرکت‌های توزیع نیروی برق در تهران و چند استان دیگر جدول‌های روزانه قطع برق را منتشر کرده‌اند که می‌تواند به این معنی باشد که قطع برق فعلا ادامه دارد. با وجود شرایط فعلی شهروندان باید همزمان با ورود به تیر و مرداد که گرم‌ترین ماه‌های سال را تشکیل می‌دهند، آماده بروز قطعی‌های مکرر برق باشند.   

 

مسعود شیخ، مدیرعامل شرکت تولید برق بعثت با تشریح دلایل خاموشی‌های زودهنگام و اخیر در کشور اظهار کرد: امسال به علت شروع زودتر از همیشه فصل گرما و وجود خشکسالی بیشتر نسبت به سال‌های قبل، از وسایل سرمایشی زودتر استفاده شد و میزان مصرف برق افزایش پیدا کرد. ضمن اینکه افزایش ظرفیت نیروگاه‌های جدید به‌اندازه افزایش مصرف مردم نبود.

 

وی به عدم انجام سرمایه‌گذاری‌های لازم در صنعت برق اشاره کرد و افزود: به علت اعمال تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری در این بخش به‌اندازه کافی انجام‌نشده و با وجود همه تلاش‌ها، صنعت برق به پیمانکاران و فروشندگان کالا مقروض است و به صنعتی ورشکسته تبدیل شده است.

 

شیخ تصریح کرد: قیمت همه کالا‌ها افزایش چند برابری داشته‌اند، اما نرخ برق به این میزان افزایش نداشته است درحالی‌که تولید برق نیازمند خرید تجهیزات است و همه آن‌ها افزایش قیمت چند برابری داشته‌اند. به علت عدم وجود نقدینگی لازم امکان ایجاد نیروگاه‌های جدید نیست و ما نمی‌توانیم به میزان افزایش مصرف، برق تولید کنیم. بخش‌های تولید و توزیع در صنعت برق کشور مشکلی ندارند، بلکه به دلایل اقتصادی ازجمله عدم سرمایه‌گذاری و عدم افزایش نرخ برق با مشکلات فعلی مواجه شده‌ایم.  

 

وی اضافه کرد: اکنون سد‌های آبی امکان تولید برق را ندارند و نمی‌توان از هیچ طریق دیگری خلأ آن را جبران کرد مانند نیروگاه اصفهان که به علت کم آبی امکان تولید برق بیشتر را ندارد.   

 

شیخ، فرسودگی نیروگاه‌های برق کشور را یکی از دلایل اتلاف در تولید برق عنوان کرد و افزود: نیروگاه‌های ما بیشتر فرسوده هستند، ولی با حداکثر توان خود اقدام به تولید برق می‌کنند. وقتی نیروگاهی با قدمت ۵۰ سال هنوز مشغول فعالیت باشد قطعات آن نیاز به به‌روزرسانی پیدا می‌کند درحالی‌که قطعات آن گران هستند، زیرا تجهیزات نیروگاهی جزء گران‌ترین قطعات محسوب می‌شوند.

 

وی ادامه داد: طبق استاندارد‌های جهانی باید تعداد زیادی از نیروگاه‌های ما از مدار خارج شوند، ولی ما حداکثر بهره‌برداری را از آن‌ها می‌کنیم. تقریبا نیمی از نیروگاه‌های برق کشور فرسوده هستند و بیشتر نیروگاه‌های دولتی جزء نیروگاه‌های قدیمی محسوب می‌شوند، اما نیروگاه‌هایی که به بخش خصوصی واگذار شده‌اند، نسبتا جدیدتر هستند.  

 

شیخ، ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی را همراه با هزینه‌های بالا دانست و افزود: ما دسترسی به نیروگاه‌های خورشیدی هم داریم، اما سرمایه‌گذاری اولیه برای این نیروگاه‌ها با صرف هزینه‌های بالا همراه است و اکنون ساخت آن‌ها با توجه به نرخ فروش برق به مردم، صرفه اقتصادی ندارد، در غیراین‌صورت تکنولوژی آن در دسترس و نصب آن آسان است.

 

مدیرعامل شرکت تولید برق بعثت با اشاره به استخراج بیت کوین و میزان اثرگذاری این دستگاه‌ها در بالا رفتن مصرف برق گفت: استخراج رمز ارز‌ها سهم کمی در افزایش مصرف برق دارند و علت اصلی در عدم تأمین مالی برای صنعت برق است. به دلیل وجود تحریم‌ها از سال‌های گذشته، سرمایه‌گذاری در صنعت برق کمتر انجام‌شده و امسال تأثیر خود را نشان داده است.

 

شیخ استقبال بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق را ناچیز عنوان کرد و گفت: وقتی جذابیتی برای سرمایه‌گذاری در یک صنعت وجود نداشته باشد، بخش خصوصی هم رغبتی برای حضور در آن پیدا نمی‌کند. در همه دنیا بخش خصوصی در صنعت برق فعال هستند، چون برای سرمایه‌گذار درآمدزایی می‌کند. تا چند سال گذشته شرکت‌ها برای حضور در صنعت برق پیش‌قدم می‌شدند، اما اکنون به علت پایین بودن نرخ برق و عدم پرداخت بموقع هزینه نیروگاه‌ها باعث شده سرمایه‌گذاران جدید به این بخش وارد نشوند.

 

وی با اشاره به ثبت رکورد‌های بالا از مصرف برق کشور در پایان خردادماه گفت: بخشی از این افزایش میزان مصرف به علت گرمای هوا، استفاده زیاد از وسایل سرمایشی و تغییر الگوی مصرف است. دلیل دیگر هم عدم استاندارد بودن ساخت منازل مسکونی است که باعث اتلاف انرژی زیاد می‌شود. مدیرعامل شرکت تولید برق بعثت در پایان با اعلام تداوم خاموشی در روز‌های آینده گفت: پیش‌بینی می‌شود با وجود شرایط فعلی در روز‌های آینده با قطعی برق مواجه شویم و تنها در صورتی که گرمای هوا کاهش پیدا کند، امکان کاهش میزان مصرف برق وجود خواهد داشت.