«زنجیره زرّین» امام رضا(ع) از مستندات اهل سنت

- مصطفی پورصدوقی - احادیث و روایات اهل سنت، مملو از عشق و ارادت به اهل بیت پیامبر، به ویژه علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) است. محور وحدت شیعه و سنی، محبت اهل بیت است که در مستندات و کلام علمای اهل سنت به آن تصریح شده است، اما دشمنان این وحدت و نظام، تاب و تحمل این هم‌گرایی و هم‌دلی را ندارند و نمی‌توانند هم‌اندیشی و هم‌زبانی شیعه و سنی را ببینند؛ به همین خاطر، با شبهه پراکنی و تحریف و تضعیف و تقطیع مستندات روایی موجود در کتب اهل سنت درباره اهل بیت، در صدد کم‌رنگ کردن نقش وحدت‌آفرین کلام اهل بیت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستند.

متأسفانه با ظهور وهابیت، خیلی از احادیثی که می‌توانست حلقه وصل وحدت شیعه و سنی باشد، توسط وهابیت، رنگ و بوی جعلی و ضعیف بودن به خود گرفت و همین باعث شد که فاصله بین هم‌اندیشی شیعه و سنی در باب زیارت و تبرک و استمداد از اولیاء الله ایجاد شود.

اما با این حال، علمای منصف و دوراندیش و نیک‌اندیش اهل سنت، نظرات وهابیت را در بحث حدیث‌شناسی و زیارت قبور و تبرک و استمداد، نقد و رد کردند و از احادیث و عقاید خود و شیعه صیانت کردند.

آن‌ها بار‌ها مواضع خودشان نسبت به جایگاه رفیع اهل بیت و احادیث ایشان را اعلام کرده، و افکار وهابیت را از خود جدا کردند و مکرر تاکید کردند که اهل سنت، جدای از وهابیت هستند و وهابیت، نه تنها اسلام واقعی نیست، بلکه با سلاح اسلام، تیشه به ریشه اسلام زده است. بر این اساس، ما در این نوشتار مروری می‌کنیم بر مستندات اهل سنت نسبت به جایگاه رفیع بی‌بدیل امام رضا (علیه‌السلام) و حدیث معروف و مشهور سلسلة الذهب که به معنای (زنجیرۀ زرّین) است. در ابتدا لازم است توضیح مختصری از حدیث مشهور سلسله الذهب را ارائه کنیم.

حدیث سِلسِلَةُ الذَّهَب، حدیث قدسی منقول از امام رضا (علیه‌السلام) در باب توحید و شروط آن است. امام رضا (علیه‌السلام)، این حدیث را هنگام عبور از نیشابور به طرف مرو بیان کرد. راویان این حدیث، همگی امامان معصومند تا به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و سرانجام به خداوند می‌رسد؛ به همین دلیل، این حدیث را «سلسلة الذهب» به معنای «زنجیرۀ زرّین» توصیف کرده‌اند.

 

علاوه بر این، نقل شده که امیری از امیران سامانی، این حدیث را با طلا نوشت و دستور داد آن را با وی در قبر بگذارند. از این‌رو، برخی همین قضیه را وجه نام‌گذاری حدیث به سلسلة الذهب دانسته‌اند. [۱]

 

۱- مولوی «علیرضا یعقوبی»، از خراسان:

بزرگان اهل سنت، به ویژه بزرگان و علمای اهل سنت خراسان، در مناسبت‌های گوناگون به زیارت قبور امام هشتم می‌رفتند و از ایشان استمداد می‌طلبیدند. وی با بیان این‌که حدیث سلسلة الذهب، جزو احادیث مشهور در کتب روایی اهل سنت است، اظهار داشت: این حدیث مشهور که نشان‌دهنده سبک خاص روایی علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) است و به اعتقاد محدثین اهل سنت، از نوع احادیث ابنا و آباء است، از معتبرترین احادیث در کتب اهل سنت است. در میان اهل سنت، حدیث احسن، حدیثی است که به وجود نازنین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نزدیک باشد، و آن‌چه در اعتقادیات اهل سنت است، هیچ‌کس نزدیک‌تر به پیامبر، از اهل بیت نیست. در حدیث سلسله الذهب، این موضوع کاملاً رعایت شده است. مولوی یعقوبی اظهار داشت: امام احمد، وقتی بحث ثقه بودن راویان حدیث سلسله الذهب مطرح می‌شود، بیان می‌دارد، چنین حدیثی با این اسناد را اگر بر هر بیماری خوانده شود، شفا می‌یابد. [۲]

 

۲- «ماموستا عثمان یوسفی»، از آذربایجان غربی، امام جمعه شهر ربط سردشت:

علمای وهابیت مخالف توسل و تبرک به قبر اولیای الهی و دعا نزد قبر ولی هستند، در حالی‌که علمای اهل سنت برای توسل و تبرک و برآورده شدن حاجت خودشان به زیارت قبر اولیای الهی می‌رفتند تا خداوند دعای آن‌ها را به اجابت برساند و بسیاری از علمای اهل سنت به زیارت قبر امام رضا (علیه‌السلام) می‌رفتند تا توسل و تبرک به این ولی خداوند داشته باشند و برخی دیگر زیارت قبر امام رضا به‌وسیله مردم را متذکر شدند. [۳]

 

۳- ماموستا «فریدون خلیلی»، از استان آذربایجان غربی، از روحانیون شاخص ماکو:
متوسل شدن به خداوند از طریق اولیای الهی و خاصه امام رضا (علیه‌السلام) برای حاجات دنیوی و اخروی و واسطه قرار دادن این بزرگوار برای مغفرت و بخشش گناهان برای انسان، روح امید را زنده نگه می‌دارد و انسان، امیدوار است که خداوند به‌واسطه آبروی این بزرگواران، مشکلات و حاجات انسان را برآورده کند. [۴]

 

۴- «فضل بن روزبهان خُنجی» از محققین اهل سنت

در قسمتی از صلوات خود بر امام رضا (علیه‌السلام)، با اشاره به سند حدیث سلسلة الذهب که تمامی روات آن، امامان معصوم هستند، تبرّک به آن را یادآور شده و می‌نویسد: «و این فقیر حقیر تجربه کرده‌ام که هر مریض که او را عیادت کرده و اجل او نرسیده بود، من به صدق این اسناد بر او خوانده‌ام؛ حق او را در روز شفا کرامت فرموده و اثر صحّت فی الحال در او ظاهر شده، و این از مجرّبات فقیر است.» [۵]

 

۵- «محمد بن علیّ بن سهل شافعی»
حاکم نیشابوری از محمد بن علیّ بن سهل شافعی نقل می‌کند: هیچ امر مهم دینی و دنیایی برای من روی نداد که به بارگاه امام رضا (علیه‌السلام) برای آن حاجت رفتم و نزد قبرش خدا را خواندم، جز آن‌که آن حاجت روا شد و خداوند مرا از آن امر مهم رهانید. سپس ابوالحسن گفت: این عادتم شده که به آن، در تمام اموری که بدان‌ها دچار می‌شوم، بروم؛ چرا که آن نزدم آزموده شده است. [۶]

 

نتیجه‌گیری

همه می‌دانیم که طلب حاجت، فقط از خداوند است و خداوند در همه‌جا حضور دارد؛ پس چرا عالمان شیعه و سنی برای حل مشکلاتشان کنار قبر امام رضا (علیه‌السلام) می‌روند و از خداوند درخواست می‌کنند؟ معلوم می‌شود کنار قبر امام رضا (علیه‌السلام)، ویژگی و موضوعیت دارد. اگر کنار قبر امام رضا (علیه‌السلام) موضوعیت نداشت، چرا در خانه خودشان و یا در مسجد نزدیک خانه، حل مشکلاتشان را از خدا نمی‌خواهند؟

ما هم قبول داریم که می‌توان به‌طور مستقیم از خداوند درخواست کرد و هم‌چنین می‌توان در کنار قبر امام رضا (علیه‌السلام) رفت و ایشان را واسطه قرارداد، و معتقدیم در این صورت مؤثرتر است، ولی به هر حال هر دو عمل جایز است؛ ولی آیا الان در مکه و مدینه می‌شود این کار را کرد؟ آیا وهابیت این عمل را جایز می‌دانند؟ نه‌تنها جایز نمی‌دانند، بلکه حرام می‌دانند.