تقویم جهان در آخرین روز خرداد

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دوشنبه ۳۱ خرداد سال ۱۴۰۰) به شرح زیر است:

 

۱۰۵۳ سال پیش، در روز دهم ذیقعده سال ۳۸۹ هجری قمری سلسله ایرانی «سامانیان» پس از ۱۲۸ سال حکومت بر خراسان، ماوراء النهر و بخشی از ایران مرکزی، توسط ایلک خان منقرض شد.

 

وی یکی از غلامان ترک بود که به خاطر نفوذ آن‌ها در دربار سامانیان، این سلسله رو به انحطاط نهاد. پادشاهان سامانی در دوره اقتدار خود به آبادانی شهر‌های قلمرو خود پرداختند. آن‌ها به ویژه به گسترش علم و ادب و تکریم عالمان، ادیبان و شعرا، توجه زیادی داشتند، به گونه‌ای که مراکز علمی متعددی در شهر‌های مختلف آسیای مرکزی و خراسان درشمال شرقی ایران تاسیس کردند. همزمان با اضمحلال سامانیان، خاندان آل بویه و سلسله‌ای از ترکان به نام غزنویان در ایران قدرت یافتند.

 

 

۶۱۶ سال پیش در چنین روزی، دهم ذیقعده سال ۸۲۶ هجری قمری «ابوعبدالله محمد بن محمد» معروف به «سبط ماردینی»، منجم و ریاضیدان مسلمان در دمشق، متولد شد.

 

مورخین حدود ۴۲ رساله و کتاب را به نام او ثبت کرده اند که نسخه‌های خطی برخی از آن‌ها موجود است. از جمله آثاری که به او نسبت داده اند می‌توان به «دقایق الحقایق» اشاره کرد که در باب علم ریاضی نگاشته شده است. وی در حدود سال ۹۱۲ ق درگذشت.

 

 

 

۴۹۴ سال پیش در چنین روزی، ۲۱ ژوئن ۱۵۲۷ میلادی "نیکولا ماکیاولی"، فیلسوف، سیاست‏مدار، نویسنده و مورخ ایتالیایی درگذشت. نیکولا ماکیاوِلی، (Niccolò Machiavelli) در سوم ماه می‌سال ۱۴۶۹ م در فلورانس ایتالیا به دنیا آمد. در جوانی وارد فعالیت‏های سیاسی شد و در سال ۱۵۰۶ م به دبیری شورای جمهوری ایتالیا دست یافت. ماکیاولی از سال ۱۵۱۲ م که مخالفانش قدرت را در دست گرفتند به گوشه‏ گیری و نگارش کتاب‏های متعدد روی آورد.

 

مهم‏ترین اثر ماکیاولی، کتاب شاهزاده، پرنْسْ یا شهریار است که وی آن را برای راهنمایى فرمان‏روایان زمان خویش نوشت. این کتاب نام ماکیاولی را مظهر بی‏مرامی و پای‏بند نبودن به اصول سیاسی معرفی کرده است. کتاب شاهزاده نه اخلاقی است و نه ضد اخلاق، بلکه نخستین تجزیه و تحلیل علمی و بی‏طرفانه از روش‏هایى است که موجب کسب نیروی سیاسی و حفظ آن می‏شود. ماکیاولی در این کتاب، سیاست را نه آن چنان که باید باشد، بلکه آن‏چنان که هست مورد بررسی قرار می‏دهد. ماکیاولی معتقد بود که در امور سیاسی، باید تنها رسیدن به هدف را در نظر گرفت و رعایت اصول اخلاقی در این مورد ضرورتی ندارد. هنر جنگ و تاریخ فلورانس از دیگر آثار اوست. ماکیاولی سرانجام در ۲۱ ژوئن ۱۵۲۷ م در ۵۸ سالگی درگذشت.

 

 

 

۱۱۶ سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم ژوئن سال ۱۹۰۵ میلادی «ژان پل سارتر» (Jean-Paul Sartre)، فیلسوف و نویسنده فرانسوی در پاریس متولد شد.

 

او تحصیلاتش را در رشته فلسفه به اتمام رساند و سپس در دانشگاه‌های فرانسه به تدریس پرداخت. سارتر از رهبران مکتب اگزیستانسیالیسم است. این مکتب مبتنی بر اصالت وجود و پوچی زندگی است و بستگی انسان را به اجتماع و آئین و سنت‌های اجتماعی رد می‌کند. سارتر درسال ۱۹۶۴ میلادی از دریافت جایزه نوبل ادبیات خودداری کرد. از جمله آثار سارتر می‌توان به کتاب‌های «جنگ شکر در کوبا»، «هستی و نیستی» و «مگس ها» اشاره کرد. وی در آوریل سال ۱۹۸۰ میلادی درگذشت.

 

 

۵۱ سال پیش در چنین روزی، بیست و یکم ژوئن سال ۱۹۷۰ میلادی دکتر «احمد سوکارنو» (Ahmed Soekarno)، بنیانگذار استقلال اندونزی، درگذشت.

 

وی درسال ۱۹۰۱ متولد شد. سوکارنو از دوران تحصیل برای استقلال میهنش از سلطه هلند مبارزه کرد. به همین دلیل استعمارگران هلندی وی را دستگیر و چهار سال زندانی کردند. سوکارنو یک بار دیگر نیز دستگیر و تبعید شد. درجریان جنگ جهانی دوم، ژاپن اندونزی را تصرف کرد، اما پس از شکست ژاپن در جنگ در سال ۱۹۴۵ و عقب نشینی از اندونزی، سلاح‌های ژاپنی‌ها به دست آزادی خواهان اندونزی به رهبری سوکارنو افتاد و وی در همان سال استقلال کشورش رااعلام کرد، اما با مخالفت و حمله هلند به اندونزی مواجه شد. مردم اندونزی به فرماندهی سوکارنو به مدت چهار سال با ارتش هلند جنگیدند تا نیرو‌های این کشور را از اندونزی بیرون کردند. سوکارنو در سال ۱۹۴۹ به ریاست جمهوری کشورش برگزیده شد و به مدت ۱۵ سال برخی اصلاحات سیاسی و اقتصادی را در اندونزی انجام داد. وی همچنین از بنیانگذاران جنبش عدم تعهد بود. افکار استقلال طلبانه سوکارنو باعث شد که غربی‌ها فرماندهان ارتش اندونزی را علیه وی تحریک کنند و سرانجام در سال ۱۹۶۵ با کودتای خونین ژنرال سوهارنو، قدرت از دست سوکارنو خارج شد و دو سال بعد وی به ناچار از سمت ریاست جمهوری استعفا کرد.

 

 

۴۰ سال پیش در چنین روزی، سی و یکم خرداد سال ۱۳۶۰ هجری شمسی دکتر «مصطفی چمران»، اندیشمند و سردار شجاع اسلام، در نبرد با نیرو‌های متجاوز عراقی به شهادت رسید.

 

وی در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی در تهران متولد شد و در رشته الکترونیک به تحصیل پرداخت و سپس در آمریکا موفق به اخذ دکترا در همین رشته شد. شهید چمران در دوران تحصیلات در ایران، در مبارزات دانشجویی علیه رژیم شاه فعالیت داشت و در آمریکا نیز فعالیت‌های مبارزاتی خود را ادامه داد. وی پس از مدتی رهسپار لبنان شد او در لبنان با کمک امام موسی صدر، جنبش «حرکت محرومین» را برای مبارزه با رژیم صهیونیستی و دفاع از مردم محروم لبنان و آوارگان فلسطینی پی ریزی کرد. همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی، شهید چمران به ایران بازگشت و سمت وزارت دفاع را به عهده گرفت و پس از چندی در اولین دوره مجلس شورای اسلامی نماینده مردم تهران شد. پس از آغاز تجاوز رژیم بعثی عراق به ایران، او به صف مبارزین پیوست و ستاد جنگ‌های نامنظم را در جبهه‌های نبرد تشکیل داد و فرماندهی آن را به عهده گرفت. گروه دکتر چمران فعالیت زیادی در دفع تجاوز نظامیان عراقی داشت و بار‌ها آن‌ها را در نقاط مختلف جبهه جنگ زمین گیر کرد. درعین حال، چمران روحی لطیف و عارفانه داشت و نوشته‌های زیادی از وی باقی مانده است. پس از شهادت دکترمصطفی چمران، حضرت امام خمینی (ره)، در پیامی درباره شخصیت آن بزرگوار فرمود: «چمران عزیز با عقیده پاک، خالص و غیر وابسته به گروه‌های سیاسی و عقیده به هدف بزرگ الهی، جهاد در راه خدا را پیشه خود کرد او با سرافرازی زیست و با سرافرازی شهید شد و به حق رسید.»