خروج آرام اقتصاد از رکود عمیق
- روزنامه همشهری نوشت: تازه‌ترین آمار‌های رسمی نشان می‌دهد اقتصاد ایران برای سومین فصل پیاپی رشد مثبت اقتصادی را تجربه کرده و از رکود خارج شده است. بانک مرکزی می‌گوید: در مجموع عملکرد تولید ناخالص داخلی، نویدبخش عبور از شرایط سخت بخش واقعی اقتصاد ایران و حاکی از خروج از رکود و آغاز دوره رشد مجدد اقتصادی است.
این نهاد اقتصادی تأکید می‌کند: رشد اقتصادی ایران پیرو اقدامات و سیاست‌های اتخاذ شده در زمینه حمایت از تولید، در فصل چهارم سال ۱۳۹۹ و براساس محاسبات مقدماتی به ۷.۷ درصد رسید و در کل سال گذشته هم اندازه اقتصاد ایران ۳.۶ درصد رشد داشته و ارزش تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال ۹۰ در سال ۹۹ به عدد ۶۳۵۸.۸ هزار میلیارد ریال رسیده است.
رشد پس از تهدید تحریم و کرونا
رشد تولید ناخالص داخلی که به‌دلیل مشکلات ناشی از تشدید تحریم‌ها از فصل دوم سال ۱۳۹۷ منفی بود، در فصل سوم سال ۱۳۹۸ مثبت شد، اما بانک مرکزی اذعان کرده روند مثبت رشد اقتصادی به‌دلیل شیوع ویروس کرونا متوقف شد و حتی اقتصاد ایران در زمستان سال ۹۸ و بهار سال ۹۹ دوباره رشد منفی را تجربه کرده است.
رشد اقتصاد ایران نخستین بار در فصل دوم سال ۱۳۹۹ به میزان ۵.۴ درصد مثبت شد و پس از ثبت رقم ۳.۸ درصدی در فصل سوم سال ۱۳۹۹، در فصل چهارم این سال ۷.۷ درصد رشد کرد. براساس اعلام بانک مرکزی رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز که در فصل بهار سال‌جاری معادل منفی ۲ دهم درصد بود در فصول تابستان، پاییز و زمستان سال ۱۳۹۹ به‌ترتیب به ۳.۵، ۳.۰ و ۳.۶ درصد افزایش یافته. در مجموع رشد اقتصادی بدون نفت در سال‌جاری معادل ۲.۵ درصد برآورد شده است.
خطر بازگشت به دوران رکود
بانک مرکزی با هشدار ضمنی نسبت به روند کاهش شدید تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ایران به‌عنوان پیش‌نیاز تداوم رشد اقتصادی می‌گوید: شاخص یادشده از ابتدای سال ۱۳۹۷ روند نزولی شدیدی در پیش‌گرفته بود که این روند با شیوع ویروس کووید-۱۹ در نیمه اول سال ۱۳۹۹ نیز تداوم یافت.
این نهاد اقتصادی می‌افزاید: با وجود این تحقق رشد ۲.۲ و ۸.۲ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به‌ترتیب در فصول سوم و چهارم سال ۱۳۹۹ در مجموع رشد ۲.۵ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در سال ۱۳۹۹ را رقم زده؛ بهبود وضعیت تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی موید تقویت چشم‌انداز مثبت اقتصادی در فصل‌های آینده است.
بر این اساس هر چند هزینه‌های مصرفی بخش خصوصی در سال ۱۳۹۹ به میزان ۰.۴ درصد کاهش داشت، لیکن درنظر گرفتن رشد قابل‌قبول ۲.۸ درصدی هزینه‌های مصرفی بخش خصوص در فصل چهارم سال یادشده، می‌توان انتظار داشت که روند رو به بهبود وضعیت رفاهی خانوار در آینده نیز ادامه داشته باشد. افزون بر اینکه رشد ۲۳.۴ درصدی صادرات کالا‌ها و خدمات در فصل چهارم سال ۱۳۹۹ نیز شاهد دیگری بر چرخش تدریجی متغیر‌های کلان اقتصادی در راستای بهبود عملکرد بخش واقعی اقتصاد است.
روایت روحانی از قد کشیدن اقتصاد
دیروز حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، در جلسه ستاد اقتصادی دولت درخصوص رشد اقتصادی سال۹۹، گفت: سال گذشته در بسیاری از کشور‌های پیشرفته و مهم دنیا رشد اقتصادی منفی وجود داشت و رشد اقتصادی به‌طور متوسط در جهان منهای ۴درصد بود، اما رشد اقتصادی ایران در سال۹۹ نسبت به سال۹۸ مثبت ۳٫۶ بوده است. او افزود: رشد اقتصادی بخش صنعت در سال۹۹ نسبت به سال۹۸ رقم ۷٫۱درصد و بخش کشاورزی در همین بازه زمانی ۴٫۵درصد بوده است و در بخش خدمات نیز با اینکه شرایط مناسبی نداشتیم، اما در عین حال رشد اقتصاد ایران منفی نشده است.
خروج آرام از رکود عمیق
اکبر کمیجانی، سرپرست و قائم‌مقام بانک مرکزی هم با اشاره به ارقام رشد تولید ناخالص داخلی با نفت، می‌گوید: از اردیبهشت۹۷ تاکنون، اقتصاد ایران در معرض سخت‌ترین تحریم‌های ظالمانه قرار داشته که در سال۹۹ این تحریم‌ها به اوج خود رسید.
او اضافه کرد: از فصل دوم سال گذشته رشد اقتصادی مثبت شد و در فصل سوم و چهارم وضع بهبود شونده‌ای را شاهد بودیم.
او ادامه داد: تولید ناخالص داخلی قیمت‌های پایه، در فصل چهارم سال۹۹، به ۷.۷درصد رسید که نشان می‌دهد نسبت به ۲ فصل قبلی، روند افزایشی داشته است به‌طوری‌که در پایان سال۹۹، تولید ناخالص داخلی به ۳.۶درصد می‌رسد.
سرپرست بانک مرکزی افزود: تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه در فصل دوم ۳.۵ درصد، فصل سوم ۳درصد و در فصل چهارم ۳.۶درصد بود.
او افزود: تولید ناخالص داخلی بدون نفت در سال گذشته، ۲.۵درصد بوده که نشان می‌دهد در ۳ دوره، تولید ناخالص داخلی (با نفت و بدون نفت) اقتصاد ایران از حالت رکود خارج شده و امیدواریم این روند بهبود یابد. سرپرست بانک مرکزی ادامه داد: اقتصاد، آرام‌آرام از رکود عمیق خارج شده است.
کمیجانی اعلام کرد: با توجه به اینکه بخش کشاورزی با خشکسالی مواجه بود رشد کشاورزی به ۴.۵درصد رسید. او ادامه داد: رشد اقتصادی در گروه نفت در سال۹۸ با منهای ۳۸.۷درصد مواجه بود، اما در سال۹۹ با ۱۱.۲درصد رشد مواجه شد که در فصل چهارم همان سال، این رقم به ۳۵.۸درصد افزایش یافت.
او گفت: در گروه صنایع و معادن در سال۹۸ رشد اقتصادی ۲.۳درصد بود که در سال۹۹ به ۷.۱درصد رشد رسید که در فصل چهارم، این رقم به ۹.۹درصد افزایش یافت. کمیجانی با اشاره به اینکه بیشترین آسیب ناشی از کرونا در بخش خدمات بوده است گفت: رشد این گروه در سال۹۸ منهای ۲دهم درصد بود؛ اگرچه در فصل‌های اول تا سوم یک تحولاتی ایجاد شد، اما در فصل چهارم با ۲ دهم درصد منفی مواجه شدیم و رشد گروه خدمات به صفر رسید.
او ادامه داد: امیدوارم با اقدامات و حمایت‌هایی، چون اعطای تسهیلات بانکی ۷۵هزار میلیارد تومانی که تلفیقی از منابع بانک مرکزی و بانک‌هاست، رشد اقتصادی در این گروه اثرگذار باشد. او تأکید کرد: در بخش صنعت، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی داریم که در سال۹۹ در هر ۴ بخش این عدد مثبت بوده و در فصل چهارم به رشد ۹.۱درصد رسید و رشد سالانه به ۸.۷درصد رسیده است.
او افزود: از ۲۴گروه صنعتی، ۲۰گروه صنعتی از رشد مثبت برخوردار بودند درصورتی که در سال۹۸ از ۲۶ گروه صنعتی، فقط ۱۵گروه از رشد مثبت برخوردار بوده‌اند. کمیجانی ادامه داد: رشد شاخص کارگاه‌های تولید صنعتی از ۶.۱درصد در سال۹۸، به ۸.۷درصد رسیده که نشان می‌دهد بخش صنعت با توجه به فشار‌ها که بر سر راه تولید بوده، به خوبی عبور کرده است.
سرپرست بانک مرکزی درباره رشد اقتصادی در بخش هزینه و مخارج توضیح داد: مصرف خصوصی در اثر تورم ناشی از رشد نقدینگی و همراهی ناکافی افزایش درآمد‌های خانوار با تورم، باعث تضعیف قدرت خرید شده بود. رشد بخش مصرف در سال۹۸ منهای ۷.۷درصد بود، اما در سال۹۹ به منهای ۴دهم درصد افزایش یافت.
او ادامه داد: در سالیان اخیر در بخش هزینه‌ها، رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص منفی بوده است. کمیجانی افزود: ایجاد ظرفیت‌های جدید و توانایی تولید در اقتصاد، نشان می‌دهد که در سال۹۸ از منهای ۵.۹درصد به ۲.۵درصد در سال۹۹ رسیده که این امر بسیار نویدبخش و بیانگر این است که اقتصاد از ظرفیت‌های خالی خود در حال استفاده است.