اما و اگر‌های اثرات تاخیر تزریق دز دوم واکسن

_ فارس نوشت: پزشکان تزریق نوبت دوم واکسن کرونا برای رسیدن به حد بالایی از ایمنی بدن در برابر بیماری کووید ۱۹ را الزامی می‌دانند. پادتن ایجاد شده در اثر دریافت نوبت نخست واکسن کرونا خیلی سریع عمل می‌کند، اما تنها پس از نوبت دوم واکسیناسیون است که بدن انسان برای مدتی طولانی‌تر در برابر این ویروس از خود دفاع می‌کند و این در حالیست که هنوز اطلاعات محکمی برای فاصله میان دو دز واکسن در دسترس نیست و نظریه‌ها در این باره متفاوت است؛ کارشناسان این حوزه باور دارند بهترین راهکار برای کسب اطمینان از ایجاد ایمنی در برابر ویروس، اجرای دستورالعمل‌های ذکر شده است تا تحقیقات میزان فاصله دز اول و دوم واکسن درباره همه واکسن‌ها که با فناوری‌های متفاوت توسعه یافته‌اند تکمیل شود. در این گزارش به این موضوع پرداخته‌ایم: 

 

مجله معتبر نیچر به تازگی و در تاریخ ۱۳ ماه مه (یک ماه پیش) با انتشار مقاله‌ای که اطلاعات آن از تحقیقات در انگلیس پیرامون تأخیر در دز دوم به دست آمده نوشت: ایجاد فاصله بیشتر بین دز اول و دوم واکسن می‌تواند ایمنی را افزایش دهد؛ افراد مسن که ۱۱ تا ۱۲ هفته منتظر دز دوم خود بودند، در مقایسه با افرادی که فقط ۳ هفته پس از دز اول دومین دز را دریافت کرده بودند، میزان  بیشتری آنتی بادی داشتند.

 

براساس آنچه که این مجله به آن اشاره کرده با پایان یافتن محدودیت واکسیناسیون، انگلیس در اواخر سال ۲۰۲۰ یک آزمایش جسورانه بهداشت عمومی را آغاز کرد: به تأخیر انداختن دز‌های دوم واکسن کووید ۱۹ در تلاش برای به حداکثر رساندن تعداد افرادی که حداقل تا حدی از بستری شدن در بیمارستان و مرگ محافظت می‌شوند. اکنون، این مطالعه نشان می‌دهد که به تأخیر انداختن دز دوم واکسن فایزر/بیون‌تک می‌تواند پاسخ آنتی بادی را پس از تزریق دوم، بیش از سه برابر در افراد مسن افزایش دهد.

 

نویسندگان مقاله نیچر می‌گویند، این اولین مطالعه مستقیم در مورد چگونگی تأثیر چنین تاخیری بر سطح آنتی بادی ویروس کروناست و می‌تواند تصمیمات مربوط به برنامه‌ریزی واکسن را در سایر کشور‌ها با تغییراتی مواجه کند که به مهار همه‌گیری کمک کند. «Gayatri Amirthalingam»، متخصص اپیدمیولوژیست در بهداشت عمومی انگلیس در لندن و یکی از نویسندگان این مقاله می‌گوید: این مطالعه بیشتر از شواهد فزاینده‌ای حمایت می‌کند که نشان می‌دهد رویکرد اتخاذ شده در انگلیس برای به تأخیر انداختن دز دوم واقعاً نتیجه داده است.  

 

بسیاری از واکسن‌های کووید ۱۹ در دو دز تجویز می‌شوند: اولی پاسخ ایمنی را شروع می‌کند و دز دوم آن را تقویت می‌کند؛ در آزمایشات بالینی سه واکسن مورد استفاده در انگلیس به طور کلی سه تا چهار هفته فاصله بین دز‌ها وجود دارد، اما برای برخی از واکسن‌های موجود، انتظار بیشتر بین دز‌های اول و دوم پاسخ ایمنی قوی‌تری به دنبال دارد. به تأخیر انداختن دز تقویت کننده کووید ۱۹ همچنین می‌تواند ایمنی نسبی را در میان تعداد بیشتری از جمعیت از برنامه دز کوتاهتر گسترش دهد. در تاریخ ۳۰ دسامبر (حدود ۶ ماه پیش)، انگلیس اعلام کرد که دز دوم را تا ۱۲ هفته بعد از نوبت اول به تأخیر می‌اندازد.

 

برای تعیین اینکه آیا این تاخیر به ثمر نشسته است، مجددا  آمیرتالینگام و همکارانش ۱۷۵ گیرنده واکسن بالای ۸۰ سال را که دز دوم واکسن فایزر را دریافت کردند پس از دز اول مطالعه کردند. تیم تحقیق میزان آنتی بادی‌های را اندازه گیری کرد و نحوه واکنش سلول‌های ایمنی به سلول‌های T را ارزیابی کرد که می‌تواند به حفظ سطح آنتی بادی در طول زمان کمک کند و به واکسیناسیون پاسخ دهند. سطح اوج آنتی بادی در کسانی که ۱۲ هفته منتظر دز تقویت کننده خود بودند، ۳.۵ برابر بیشتر از کسانی بود که فقط ۳ هفته پس از دز اول آن را دریافت کرده بودند.

 

 الخاندرو کراویوتو، رئیس گروه مشاوره استراتژیک سازمان جهانی بهداشت در زمینه ایمن سازی می‌گوید: «نتایج اطمینان بخش است، اما مختص واکسن فایزر است که در بسیاری از کشور‌های با درآمد کم تا متوسط ​​در دسترس نیست؛  کشور‌ها باید در نظر بگیرند که شرایط واکسیناسیون با توجه به منطقه آنها، نوع ویروسی که در گردش است و واکسنی که در دسترس است به چه صورت است و شیوع آلودگی به چه میزان است.

 

استفان گریفین، ویروس شناس از دانشگاه لیدز انگلیس می‌گوید برای انگلیس افزایش فاصله بین دز‌ها انتخاب صحیحی است، اما قرنطینه و اعمال محدودیت‌ها بخشی از اعتبار این موفقیت است. وی می‌گوید: «مردم از نظر تئوری بین دز اول و دوم آسیب پذیر هستند. آنچه در انگلیس اجرا شده در واقع حفظ محدودیت‌ها همزمان با ایجاد فاصله میان واکسیناسیون است».

 

محققان هندی که نظریه آن‌ها در ایندیا اکسپرس منتشر شده می‌گویند: واکسن‌ها به ایجاد ایمنی کمک می‌کنند و در نتیجه احتمال عفونت را کاهش می‌دهند اما، دز و مدت زمان بین تزریق اول و دوم به نوع واکسن و ویروس بستگی دارد؛ در مورد واکسن کووید ۱۹ تحقیقات نشان می‌دهد که یک دز برای ساخت آنتی بادی کافی کافی نیست و بعد از دز دوم، پاسخ ایمنی خوبی شکل می‌گیرد.

 

به گفته محققان هندی، فاصله بین هر دز واکسن بستگی زیادی به خود واکسن‌ها دارد. این بدان دلیل است که فواصل زمانی بین دز‌ها بر اساس زمان تولید سیستم ایمنی بدن برای ایجاد آنتی بادی با افزایش میل به آنتی ژن تعیین می‌شود.

 

هر واکسن فاصله ایده آل خود را  میان دو دز دارد. زمان ترجیحی بین دو دز  برای واکسن کوویشیلد تا ۸ هفته است. همچنین می‌تواند به ۱۲ هفته برسد. از طرف دیگر، کوواکسین می‌تواند بعد از ۲۸ روز از تزریق دز اول مصرف شود.  

 

کارشناسان واکسن‌سازی تأکید می‌کنند، همیشه بهتر است فاصله ایده آل توصیه شده توسط هر تولید کننده واکسن برای بهترین پاسخ آنتی بادی رعایت شود. با این حال، حتی اگر فاصله زمانی توصیه شده بیشتر شود، هیچ عارضه جانبی وجود ندارد. اما اگر این فاصله بیش از یک تا دو هفته پس از دوره توصیه شده باشد، ممکن است پاسخ آنتی بادی به اندازه انتظارات نباشد. همچنین  نیازی به شروع دوباره چرخه واکسیناسیون نیست؛ اولین دز واکسن بر روی بدن تأثیر می‌گذارد و پیشنهاد می‌شود افراد پس از از دست دادن فاصله زمانی توصیه شده، سعی کنند در اسرع وقت و بدون شروع چرخه جدید، دز دوم را دریافت کنند.

 

منتقدان نسبت به سیاست دولت انگلیس درباره فاصله بیشتر بین دز‌های واکسن‌های فایزر و آسترازنکا هشدار دادند. به نظر می‌رسد که برخی از محافظت‌ها حدود ۲ هفته پس از اولین دوز شروع به ظهور می‌کنند و پس از مدتی افزایش می‌یابد، اما بعد از مدتی این محافظت دوباره شروع به محو شدن می‌کند؛ بنابراین برای اطمینان از اینکه سیستم ایمنی بدن می‌تواند این محافظت را برای مدت طولانی تقویت کند، به دز تقویت کننده دیگر که همان دز دوم واکسن است نیاز  است و مزایای دز دوم بعد از حدود ۱ تا ۲ هفته شروع می‌شود و درجات مختلفی از محافظت وجود دارد: در برابر مرگ، در برابر نیاز به مراجعه به بیمارستان، در برابر بیماری و به طور کلی در برابر آلودگی و همه این موارد به تزریق واکسن در فاصله توصیه شده و شکافی که می‌تواند ایمنی در بدن را حفظ کند بستگی دارد.

 

نتایج پژوهش‌های متعدد در این زمینه نشان می‌دهد، تأخیر در دز دوم ممکن است اثرات دز اول ضعیف شود، اما تزریق زودهنگام دوز دوم نیز خطرناک است، زیرا سیستم ایمنی بدن به زمان نیاز دارد تا کاملاً نسبت به دز اول واکنش نشان دهد و بتواند حداکثر بهره را از دز دوم ببرد. برای واکسن‌های جدید کووید ۱۹ هنوز  مشخص نیست که شکاف ایده آل چیست و آزمایش این موضوع پروسه زمان بری است.  

 

تحقیقات نشان می‌دهد که دریافت هر دو دز واکسن کووید ۱۹ چقدر مهم است. یک مطالعه جدید نشان داد که اثر بخشی واکسن بسته به نوع آن، از ۳۳ درصد به ۶۰ تا ۸۸ درصد بعد از دز دوم افزایش می‌یابد. کارشناسان می‌گویند این یافته‌ها دلگرم کننده است و تا آنجا که ممکن است افراد باید واکسینه شوند تا از تولید مثل ویروس جلوگیری کند. منبع معتبر تأیید می‌کند که پس از تنها یک دز واکسن دو دز،   افراد فقط «یک واکنش ایمنی نسبتاً ضعیف» در برابر ویروس کرونا دارند. با این حال، در یک مطالعه جدیدتر (هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است)، بهداشت عمومی انگلستان (PHE) که یک آژانس اجرایی از وزارت بهداشت و مراقبت‌های اجتماعیست  دریافت، دز دوم  از افراد بیشتر در برابر عفونت SARS-CoV-۲ محافظت می‌کند؛ محافظت قدرتمندی در برابر ویروس‌های کرونا، مانند جهشی که برای اولین بار در هند شناسایی شد.