روند واکسیناسیون کرونا در ایران؛ از توقف موقتی واکسیناسیون تا تزریق واکسن برکت به جای دُز دوم
- باشگاه خبرنگاران نوشت: نوبت دُز دوم واکسن کرونایش رسیده و به مرکز واکسیناسیون مراجعه کرده بود، اما خبری از واکسن نبود و با تابلو تا اطلاع ثانوی واکسن تزریق نمی‌شود، مواجه شده بود، می‌گفت ۸۴ ساله است و به همراه پسرش به سختی تا مرکز واکسیناسیون آمده چرا که در کارت واکسیناسیون نوبت دُز دوم یک ماه دیگر نوشته شده بود و هنگام تزریق دُز اول نیرو‌های بهداشتی به او گفته بودند یک ماه دیگر به همین مرکز برای تزریق دوم مراجعه کنید.
پاسخ مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت به سالمندانی که به مراکز واکسیناسیون مراجعه کرده بودند، اما خبری از واکسن نبوده است، این بود: از کسانی که به مراکز واکسیناسیون مراجعه کرده‌اند، ولی واکسن موجود نبوده و واکسیناسیون انجام نشده است، عذرخواهی می‌کنیم.
به دنبال نصب کاغذ بر درب ورودی برخی مراکز واکسیناسیون مبنی بر اینکه «واکسن در این مرکز تا طالاع ثانوی تزریق نمی‌شود»، موضوع توقف واکسیناسیون کرونا در ایران در فضای مجازی داغ شد و انتشار گسترده این خبر در فضای مجازی واکنش سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا را به دنبال داشت چرا که رئیسی معاون بهداشتی وزیر بهداشت است و در واقع مسئولیت اصلی برنامه واکسیناسیون کرونا در کشور را به عهده دارد.
تکذیب توقف کامل واکسیناسیون کرونا در ایران
رئیسی ضمن تکذیب توقف واکسیناسیون کرونا در ایران اظهار کرد: واکسیناسیون افراد بالای ٨٠ و ٧۵ سال انجام شده و واکسیناسیون ٧٠ ساله‌ها در حال انجام است و تعدادی از جانبازان، سالمندان و معلولان را هم واکسینه کردیم.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا بیان کرد: قرار بود محموله‌ای شامل ٣ میلیون دُز واکسن وارد کشور شود و واکسیناسیون سرعت خوبی داشت، اما ورود این محموله با تاخیر مواجه شد و تصمیم گرفتیم به جای آغاز واکسیناسیون گروه سنی جدید، واکسیناسیون افراد بالای ٧٠ سال را تکمیل کنیم و این گروه‌های سنی دُز اول و دوم واکسن را دریافت کنند.
رئیسی ادامه داد: واکسیناسیون گروه‌های بعدی سنی موکول شد به زمانی که محموله واکسن وارد کشور شود و اینکه واکسیناسیون متوقف شده است حرف درستى نیست، اما واکسیناسیون سایر گروه‌های سنی تا ورود محموله واکسن انجام نمی‌شود.
توقف موقتی واکسیناسیون کرونا در برخی استان‌ها
البته به دنبال ادامه تاخیر در ارسال محموله بزرگ واکسن به ایران به تدریج ذخایر واکسن در کشور رو به اتمام است و برخی استان‌ها توقف موقتی واکسیناسیون کرونا در ایران را رسما اعلام کرده اند.
بنابر اعلام دانشگاه‌های علوم پزشکی قم و شیراز واکسیناسیون کرونا در استان قم و فارس تا تامین واکسن مجدد متوقف شده است.
در این اطلاعیه روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی قم آمده است: با توجه به‌تزریق تمامی سهمیه واکسن کرونای استان در نوبت اول و دوم، از جمعه مورخ ۲۱ خردادماه، در تمام مراکز تجمیعی واکسیناسیون تزریق واکسن صورت نخواهد گرفت و با تامین واکسن، مجددا فعالیت این مراکز از سر گرفته خواهد شد.
روابط عمومی علوم پزشکی شیراز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: با توجه به اتمام محموله‌های دریافتی واکسن تا اطلاع ثانوی واکسیناسیون علیه کرونا ویروس انجام نمی‌شود.
در این اطلاعیه یادآور شده است که به دلیل اتمام محموله واکسن، از فردا مورخ ۱۶ خرداد ۱۴۰۰ تا اطلاع ثانوی واکسیناسیون علیه کرونا ویروس انجام نمی‌شود.
علوم پزشکی شیراز اعلام کرده است که ادامه فرآیند واکسیناسیون به محض دریافت محموله جدید از وزارت بهداشت، از طریق همین پایگاه اینترنتی، اطلاع رسانی می‌شود.
سیدمحمد جمالیان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک هم از توقف موقتی واکسیناسیون خبر داد و گفت: به دلیل برخی مشکلاتی که در حوزه واردات واکسن طی روز‌های گذشته به وجود آمد، اجرای طرح واکسیناسیون در استان مرکزی و دیگر استان‌های کشور با وقفه کوتاه مواجه شد.
بدعهدی شرکت‌های تولیدکننده و مشکل تامین واکسن در ایران و جهان
کیانوش جهانپور با اشاره به علل کندی یا توقف واکسیناسیون کرونا در برخی استان‌ها گفت: در روز‌های اخیر به دلیل تاخیر در ورود واکسن توسط شرکت‌ها و کشور‌هایی که قرار بوده واکسن به ما تحویل دهند بنابراین ممکن است برنامه تزریق واکسن مطابق زمان بندی پیش نرود. همچنانکه در سایر کشورها در اروپا این فراز و فرود‌ها در مراحل مختلف مشاهده شد و بنظر می‌آید این فراز و فرود‌ها در برنامه واکسیناسیون تا حد زیادی قابل اجتناب و پیشگیری نباشد.
سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ساعت به ساعت پیگیر تامین واکسن کرونا هستند و به نظر می‌رسد که این مشکل متوجه دولت و وزارت بهداشت نیست، چون همه کشور‌های دنیا با چنین مشکلی مواجه شده‌اند. ظرفیت پایین تولید واکسن اسپوتنیک روسی باعث شده حتی کشور‌هایی که ۲۰ میلیون دُز اسپوتنیک پیش خرید کرده‌اند در بلاتکلیفی بمانند، از طرفی چین - در وهله اول- نیاز‌های داخلی خود را تأمین می‌کند، همین چند روز پیش ۱۹ میلیون واکسن به جمعیتش تزریق کرد، بجز چین و روسیه که منابع اصلی تأمین واکسن ایران هستند همچنین صندوق کوواکس نیز به دلیل بدقولی شرکت‌های تولید کننده نمی‌تواند واکسن کشور‌های عضو را تأمین کند.
مشکل تأمین واکسن کرونا به علت استراتژیک بودن آن قابل پیش بینی بود و بدعهدی‌ها را پیش از این در دریافت واکسن هندی و محموله کوواکس هم دیده بودیم، باوجود آنکه ۵۰۰ هزار دُز از هند واکسن خریداری کردیم، اما بیشتر از ۱۲۵ هزار دُز به ما تحویل ندادند. در هر حال زمزمه‌هایی مبنی بر رایزنی برای واردات واکسن‌های چینی، آسترازنکا و اسپوتنیک روسی می‌شنویم تا بتوانند تأخیر در دُز دوم واکسیناسیون را جبران کنند.
محمدرضا شانه ساز رئیس سازمان غذا و دارو درباره بدعهدی تولیدکنندگان در تحویل محموله واکسن‌ها و علت کندی واکسیناسیون در پاسخ به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در مجموع جوری صحبت می‌شود انگار واکسن گذاشتند و ما نمی‌خریم. در کشورها، چون طرح واکسیناسیون عمومی در دستور کار قرار گرفته‌است و با وجود اینکه ما با سختی منابع ارزی را منتقل کردیم، اما به تعهدات خود عمل نکردند و واکسن‌ها را ندادند و ما از روز اول به سمت تولید داخل رفتیم.
وی افزود: اطمینان می‌دهم به مردم عزیز که در تامین و تدارک واکسن به سرعت اقدام خواهد شد و اکنون هیچ هموطنی نیست که دُز اول واکسن را دریافت کرده باشد و زمان دریافت دُز دوم واکسنش گذشته باشد. واکسن از مبادی داخلی و خارجی تامین خواهد شد و همانطور که قول داده بودیم از اواخر دهه آخر خرداد ماه ان شاءلله اولین محموله‌های میلیونی واکسن ایرانی کرونا را خواهیم داشت.
جعفر صادق تبریزی رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت گفت: تا کنون ۴ میلیون و ۲۹۵ هزار و ۸۰۷ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۷۶۵ هزار و ۲۱۳ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده اند. براین اساس مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۵ میلیون و ۶۱ هزار و ۲۰ دُز رسید.
تبریزی درباره علل توقف موقتی واکسیناسیون کرونا در ایران گفت: تولیدکنندگان واکسن کرونا علی رغم اینکه ما قرارداد خرید واکسن را نهایی و پول آن را پرداخت کرده ایم، اما بد عهدی کردند و محموله‌های واکسن به موقع به دستمان نرسید.
تزریق دُز دوم در اولویت است
رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت درباره اینکه برخی افراد بالای ۷۰ سال با وجود ثبت نام هنوز واکسن یا پیامگ تزریق دریافت نکرده اند، بیان کرد: موجودی واکسن برخی استان‌ها صفر شده است، اما موجودی واکسن بیشتر استان‌ها صفر نیست و واکسن‌های موجود برای دُز دوم تزریق می‌شوند و ما تزریق دُز اول را تا زمان رسیدن محموله واکسن متوقف کرده ایم.
تبریزی بیان کرد: شامگاه پنج شنبه شب محموله واکسنی حاوی ۱۰۰ هزار دُز واکسن اسپوتنیک وی وارد کشور شد که این محموله برای تزریق دُز دوم مورد استفاده قرار می‌گیرد و با ورود محموله جدید واکسن ما تزریق واکسن گروه‌های سنی بالای ۷۰ سال را تکمیل می‌کنیم و بعد واکسیناسیون گروه‌های سنی بالای ۶۵ سال اعلام می‌شود.
این در حالی است که پیش از این سخنگوی سازمان غذا و دارو از اولویت تزریق دُز اول گفته بود: اولویت با تزریق دُز اول واکسن است، چون ایمنی پایه و حداقل‌هایی از ایمنی را در بدن ایجاد خواهد کرد و این ارزشمند است؛ لذا اگر جایی مجبور به انتخاب بین تزریق دُز اول و دوم شویم، طبیعتا دُز اول مقدم است تا زمانی که دُز دوم برسد. همکاران و سازمان‌های دیگر همکاری دارند تا در روز‌های آتی، محموله‌هایی که تا امروز با تاخیر به کشور ارسال نشده را دریافت کنیم.
جهانپور گفت: به محض ورود محموله‌های جدید واکسن، تزریق دُز دوم واکسن برای افرادی که دُز اول را دریافت کرده اند با یک فاصله زمانی مناسب تزریق خواهد شد و افراد، هیچ دغدغه و نگرانی از نظر ایمنی زایی و اثربخشی واکسن نداشته باشند. همین که دُز اول واکسن را تزریق کرده اند، یک ایمنی پایه ایجاد خواهد کرد و با رعایت شیوه نامه ها، وضعیت بهتر خواهد بود.
به نظر می‌رسد که تغییر تصمیم گیری برای اولویت تزریق دُز دوم به دلیل افزایش مدت تاخیر در ورود محموله‌های واکسن باشد.
حداقل و حداکثر فاصله بین دُز اول و دوم چقدر است؟
در این میان افراد بسیاری که در هنگام تزریق نوبت اول، زمان تزریق دُز دوم به آن‌ها یک ماه بعد اعلام شده بود، نگران هستند که با تاخیر در تزریق دُز دوم ایمنی و اثربخشی واکسن کاهش پیدا کند.
جهانپور بیان کرد: عزیزانی که به مراکز تزریق واکسن در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها مراجعه کرده اند و به دلیل در اولویت بودن دُز اول نتوانسته اند دُز دوم را دریافت کنند، نگرانی نداشته باشند. فاصله زمانی تعیین شده برای تزریق دُز دوم، عموما بهترین فاصله زمانی نیست بلکه حداقل فاصله زمانی است که بین تزریق دو دُز واکسن تعیین شده است.
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی و عضو کمیته علمی کووید ۱۹ درباره حداقل و حداکثر فاصله بین دُز اول دوم واکسن گفت: زمان استاندارد تزریق دُز اول و دوم واکسن اسپوتنیک وی بین ۲۱ روز است و ما در ایران این واکسن را ۲۸ روز بعد تزریق می‌کنیم و موسسه گامالیا به عنوان تولید کننده واکسن روسی اعلام کرده است که فاصله بین دُز اول و دوم می‌تواند به ۶۰ روز افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به فاصله زمانی دُز اول و دوم واکسن آسترازنکا که واکسن انگلیسی است و در کره جنوبی تولید و به ایران ارسال شده است، گفت: زمان تزریق اول و دوم واکسن آسترازنکا ۱۰ تا ۱۲ هفته بوده و دیده شده است اگر فاصله بین دُز اول و دوم را از ۲۸ روز به سه ماه افزایش دهند میزان تولید آنتی بادی ۲.۵ برابر خواهد شد و این زمان مناسبی برای تزریق است.
ناجی درباره فاصله بین دُز اول و دوم واکسن سینوفارم چینی گفت: حداکثر زمان تزریق واکسن فاصله بین دُز اول و دوم واکسن چینی دوم بنابر استعلام سازمان غذا و داروی ایران از شرکت تولیدکننده ۶ هفته است.
اما و اگر‌های تزریق واکسن برکت جای دُز دوم
ناجی درباره برخی اظهارات مبنی بر تزریق واکسن برکت به جای دُز دوم واکسن چینی بیان کرد: اگر واکسن را در زمان مناسب تزریق نکنیم اثر ان از بین نمی‌رود، اما اثربخشی واکسن قدری کاهش پیدا می‌کند و آنچه مهم بوده این است که ما تصمیم گیری مهمی باید انجام دهیم که یا باید منتظر ورود محموله جدید باشیم یا تصمیم چالشی بگیریم و دُز دوم واکسن را ایرانی بزنیم، اما ما هیچ شواهد علمی از این که ترکیب دو واکسن چه میزان اثربخشی دارد، نداریم.
عضو کمیته واکسن کووید ۱۹ ادامه داد: در انگلستان هم ترفند تزریق دُز دوم با واکسن دیگر را اجرایی کرده اند و واکسن فایزر و آسترازنکا را به جای دُز دوم تزریق کرده اند، اما این اقدام بر اساس مطالعات و شواهد علمی صورت گرفته است و اگر دوستان در برکت اعلام می‌کنند که می‌توان به جای دُز دوم واکسن برکت زد، فقط از روی این موضوع این حرف را بیان می‌کنند که پلت فرم هر دو واکسن سینوفارم و برکت یکسان است و هیچ شواهد و مطالعه‌ای صورت نگرفته است.
ناجی بیان کرد: اگر مجبور شویم که دُز دوم واکسن را ایرانی تزریق کنیم، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت باید ورود کند و تعدادی از افرادی که واکسن چینی را دریافت کرده اند، داوطلبانه دُز دوم واکسن ایرانی را تزریق کنند و مورد بررسی و مطالعه قرار گیرند و نتیجه این مطالعه مشخص خواهد کرد که آیا می‌توان به جای واکسن چینی برکت تزریق کرد یا خیر.
حامد حسینی مدیر کارآزمایی بالینی واکسن کوو ایران برکت با بیان اینکه اطلاعات دقیقی درباره تزریق برکت به جای واکسن چینی ندارد، اظهار کرد: برخی معتقدند به‌دلیل یکسان بودن پلتفرم‌های این دو واکسن تزریق واکسن کووایران برکت به جای واکسن سینوفارم در دُز دوم ایرادی ندارد، برخی دیگر به مطالعات مشابهی که برای ترکیب کردن واکسن‌های پلتفرم‌های مختلف انجام شده، اشاره می‌کنند و معتقدند که تزریق واکسن کووایران برکت در دُز دوم ایرادی ندارد، اما افرادی نیز هستند که اظهار می‌کنند با وجود اینکه پلتفرم این دو واکسن مشابه است، اما بهتر است این کار انجام نشود. در دنیا مطالعاتی برای ترکیب واکسن آسترازنکا - فایزر داشتیم که گا‌ها اعلام شد که پاسخ ایمنی آن بهتر است.
علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا بیان کرد: سیاست وزارت بهداشت این نیست که واکسن ایرانی مانند برکت به جای دز دوم تزریق شود؛ فعلا این اقدام در دستور کار نیست و انجام این کار منوط به انجام مطالعه است؛ کسانی که واکسن خارجی تزریق کرده اند منتظر باشند دز دوم را هم خارجی خواهند زد.
به زودی محموله جدید واکسن از راه می‌رسد
سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به اجرای طرح واکسیناسیون گروه‌های هدف و وقفه‌ای که در انجام آن به وجود آمده است، گفت: این طرح که در حقیقت گام پنجم از طرح شهید سلیمانی بود با قوت و جدیت و به صورت منظم در حال انجام بود که حدود یک یا دوهفته با توقف ورود واکسن‌ها مواجه شدیم که در دُز دوم تزریق وقفه‌ای کوتاه به وجود آمد.
وی تصریح کرد: مراکز خیلی خوبی در این راستا ایجاد شد و حتی وزیر بهداشت نیز بار‌ها بر سرعت عمل انجام واکسیناسیون نیز تاکید کرد و یک همت و عزم راسخ ملی در این زمینه به وجود آمد و ما همچنان امیدواریم دُز دوم واکسینه برای گروه‌های هدف نیز با ورود محموله‌های جدید به کشور دوباره به زودی آغاز شود.
شانه ساز هم از مجوز مصرف واکسن‌های ایرانی در هفته جاری خبر داد و گفت: از هفته بعد اولین واکسن‌های تولید داخل را خواهیم داشت و از تیر ماه ۳ میلیون دُز واکسن به دستمان می‌رسد و هر ماه این عدد تصاعدی بالا می‌رود و واکسن‌های بیشتری تامین خواهیم کرد و تا پاییز همه گروه‌هایی که باید واکسن دریافت کنند عمدتا با واکسن داخلی و بخشی خارجی واکسینه می‌شوند.