طرح فصلی خرید کتاب امید را به چاپ و نشر باز می‌گرداند؟
یکی از کالا‌هایی که از سبد خانوار‌ها با شیوع کرونا و تحول شرایط اقتصادی حذف شد، کتاب بود. حال کارشناسان اعتقاد دارند با طرح فصلی خرید کتاب امید به این بازار بازگردانند.
_ روزنامه جوان نوشت: تعطیلی کتابفروشی‌ها در چند وقت اخیر به دلیل ویروس کرونا و گرانی کاغذ و به تبع آن بالا رفتن قیمت کتاب، از جمله مسائلی بود که باعث شد بازار کتاب و کتابفروشی در سراسر کشور درگیر افت و خیز و کسادی گردد، به همین علت کتاب یکی از اولین مواردی بود که از سبد خانوار حذف شد. معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منظور رونق بخشیدن به بازار کتاب و ترویج کتابخوانی، از سال ۱۳۹۴ تسهیلاتی را در قالب یارانه خرید کتاب از طریق کتابفروشی‌های سراسر کشور، مستقیماً به خریداران کتاب پرداخت می‌کند.
در این طرح، کتابفروشی‌هایی که شرایط لازم را دارا باشند، پس از ثبت نام می‌توانند کتاب‌های خود را که با شرایط تعیین شده مطابقت داشته باشد به خریداران بفروشند. این طرح که از آن با عنوان طرح‌های فصلی فروش کتاب یاد می‌شود از جمله امکاناتی است که کتابفروشان وجود آن را در ایام رکود فروش کتاب در همه‌گیری کووید ۱۹ ضروری می‌دانند.
هفدهمین دوره طرح فصلی فروش کتاب تحت عنوان «طرح بهارانه کتاب» از ۱۷ خردادماه جاری در کتابفروشی‌های سراسر کشور آغاز شده و قرار است به مدت یک هفته ادامه داشته باشد. برخلاف گذشت ۱۶ دوره از اجرای طرح‌های حمایتی در حوزه نشر تحت عنوان طرح‌های فصلی فروش، متأسفانه هنوز بسیاری از مردم از این طرح‌ها بی‌اطلاع هستند، در حالی که اگر تبلیغات محیطی به‌خصوص در رسانه ملی بیشتر باشد، قطعاً شاهد استقبال خیلی خوب مردم خواهیم بود. در واقع طرح‌های فصلی ظرفیت خوبی برای حمایت از کتابفروشی‌ها و ناشران است، اما متأسفانه هنوز آنچنان‌که باید و شاید به جایگاه مطلوب خود نرسیده است.
لازمه دستیابی به این موقعیت در گرو تعمیم و بالا بردن گستره تبلیغی چنین اقداماتی به شرط ایجاد هم افزایی و عملکرد یکپارچه دستگاه‌های فرهنگی و هنری کشور در این مسیر است که در صورت تحقق قطعاً اوضاع حوزه نشر رو به بهبودی خواهد رفت و مجدداً کتاب در سبد خانوار قرار می‌گیرد. واقعیت این است که مشکلات کتابفروشی‌ها تنها به ایام شیوع کرونا برنمی‌گردد، بلکه در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، کتابفروشی‌ها درگیر کسادی بازار بوده‌اند که شیوع ویروس کرونا این مسئله را تشدید کرده است. تأثیرگذاری منفی ویروس منحوس کرونا بر حوزه‌های مختلف از جمله مباحث اقتصادی و درآمدی مردم به گونه‌ای شده که اغلب خانواده‌ها دیگر حاضر به خرید کتاب نیستند و تهیه این کالای استراتژیک حوزه فرهنگ دیگر در اولویت آن‌ها نیست. در این روزگار کرونایی و کسادی حوزه کتاب، طرح‌های فصلی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد به‌رغم عیب و ایراد‌های متعدد، در رونق نسبی بخشیدن به حوزه نشر و کتابخوانی تحرکات خوبی را انجام داده است.
طرحی برای رونق اقتصاد نشر
ابراهیم حیدری، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ارزیابی این طرح و تأثیرگذاری آن در عادت مطالعه مردم می‌گوید: «طرح‌های فصلی خرید کتاب از جمله طرح‌هایی بود که ایده و شیوه‌نامه آن در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح و آماده و برای اجرا به مؤسسه خانه کتاب ارسال شد. اهداف اولیه طرح تمرکز بر دو نکته بود، رونق اقتصاد نشر از طریق کتابفروشی‌ها همچنین مدیریت عادلانه توزیع یارانه‌ها. با توجه به مشکلاتی که در حوزه یارانه‌ها بود و مفسده‌هایی که وجود داشت یارانه‌ها به درستی به دست خریدار نمی‌رسید و احساس کردیم به طرحی نیاز است که همه خریداران و دوستداران کتاب در روستا‌ها و شهر‌ها در تهران و مناطق دورافتاده سهمی از آن داشته باشند. همچنین مجموع اقدامات ما به بالا بردن سرانه مطالعه و کتابخوانی منجر شود. طرح‌های فصلی با این نگاه طراحی شد و طبق آمار سال اول کار خود را با چندده کتابفروشی عضو آغاز کرد و امروز تعداد کتابفروشی‌ها به ۹۰۶ عدد رسیده که نشان‌دهنده موفقیت و استقبال کتابفروشی‌ها از آن است.»
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت ارشاد می‌افزاید: «از سوی دیگر آمار تعداد خریدار، تعداد جلد کتاب‌های فروخته شده و مبلغ فروخته شده نیز نشان‌دهنده رشد آمار است به طوری که در دوره اول ۲۴هزار نسخه اول فروخته شد، اما در طرح آخر این رقم به ۴۴۰ هزار نسخه کتاب رسیده است. این آمار با وجود همه مشکلات و گرفتاری‌های اقتصادی، تحریم‌ها و بالا رفتن قیمت کاغذ رخ داده است، یعنی مجموعه عوامل بیرونی که در قیمت کتاب تأثیر دارند. من همیشه گفته‌ام که سیاست و اقتصاد بیشترین تأثیر را در فرهنگ دارند و حاضرم در هر سمیناری که باشد با ادله ثابت کنم که عوامل غیرمستقیم بیشتر از وزارت ارشاد در بحث کتابخوانی تأثیر دارند.»
وی تأکید می‌کند: «اجرای این طرح طی شش سال اخیر سبب شده است کتابفروشی‌ها رونق بگیرند همچنین بچه‌ها و خانواده‌ها به فضای فرهنگی بروند. از سوی دیگر بر کاهش آسیب اجتماعی و آشنا شدن خانواده‌ها با کتاب‌های دیگر هم تأثیر داشته است. معتقدم این طرح با تغییر و تحولات جزئی می‌تواند به نقطه مطلوب خود برسد هرچند جدول و نمودار‌های ما طی هفت سال قبل نشان‌دهنده این است که کتاب توسط خریداران واقعی خریداری شده است. همچنین آمار نشان می‌دهد اگر دسترسی و توزیع کتاب درست باشد هنوز رغبت به فرهنگ و کتاب و مطالعه و ظرفیت آن در کشور ما وجود دارد.»
فعالان حوزه نشر نباید درگیر مشکلات شوند
سیدمجتبی حسینی، فعال عرصه نشر نیز درباره طرح‌های توزیع یارانه کتاب از طریق کتابفروشی‌ها (طرح‌های فصلی فروش کتاب) با اشاره به لزوم حمایت از اهالی نشر به‌خصوص کتابفروشی‌ها می‌گوید: «طرح‌هایی از این قبیل که به صورت کمکی برای کتابفروشان در نظر گرفته می‌شود هم در دوران تورم و هم در شرایطی که کشور درگیر بیماری کروناست کمک ویژه‌ای به مردم می‌کند برای اینکه مخاطبان بیش از پیش جذب کتابفروشی‌ها شوند و سبب می‌شود در این ایامی که کتاب بسیار مهجور است به این پاتوق‌های فرهنگی روی بیاورند. به واقع بیماری کووید ۱۹ سبب شده است تا ما و دیگر همکاران کتابفروشمان مخاطب کمتری داشته باشیم؛ از این رو که مردم موظفند در این ایام برای حفظ سلامتی خود و دیگران فاصله‌گذاری‌های تعیین شده را رعایت کنند و قاعدتاً حضورشان در کتابفروشی‌ها کمرنگ‌تر می‌شود.»
حسینی می‌افزاید: «اگر این تخفیفاتی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارائه یارانه به کتابفروشی‌ها اختصاص می‌دهد، نباشد این حضور کمرنگ‌تر نیز می‌شود. به این دلیل که بسیاری از مردم کشورمان به اینترنت دسترسی ندارند تا بتوانند به صورت آنلاین و از طریق سایت‌های مجازی و... اثر مورد نظر خود را سفارش دهند، ولی این طرح باعث می‌شود دست‌کم مخاطبان در ایام برگزاری آن سری به کتابفروشی‌ها بزنند و هم با این فضا آشنا شوند و هم اینکه کتاب‌ها را از نزدیک لمس کنند و ورق بزنند؛ به هرحال قرار گرفتن در فضای کتابفروشی یا خواندن کتاب کاغذی با کتابی که به صورت الکترونیک منتشر می‌شود متفاوت است.»
این فعال حوزه نشر در عین حال تأکید می‌کند: «گاهی با حضور شخص در کتابفروشی ممکن است کتاب‌هایی را که در آینده نیاز دارد رصد و تهیه کند. به واقع من طرح فصلی فروش کتاب همچون طرح بهارانه را از این جهت که مردم را پای کتابفروشی‌ها می‌کشاند مناسب و مفید می‌دانم. از طرفی هم این طرح بهارانه به ما کتابفروشی‌ها کمک بزرگی می‌کند، چون روز‌های زیادی کتابفروشی‌ها تعطیل بودند و ما با رکود کتابخوانی مواجه شدیم. به واقع این طرح‌هاست که می‌تواند زیر پر و بال فرهنگ کتابخوانی و کتابفروشان را بگیرد.»
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *