تفکر وسواد رسانه‌ای، کتابی برای نخواندن

-عرصه تعلیم و تربیت امروز، عرصه مهارت آموزی به ویژه برای دانش آموزان، به عنوان کنشگران فعال اجتماعی جامعه است؛ به منظور جبران خلا‌های آموزشی در حوزه سواد رسانه‌ای نوجوانان، در برنامه درسی متوسطه دوم، درس دو واحدی “تفکر و سواد رسانه‌ای "برای نخستین بار در سال ۱۳۹۵ از سوی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش ارائه شد.

از همان آغاز چالش‌هایی برای تدریس این کتاب توسط دبیرانی با تحصیلات مرتبط و حتی آموزش دیده در این حوزه وجود داشته است. چرا که با توجه به محتوای این کتاب نیاز به آموزش دبیران در این حوزه و نحوه تدریس آن وجود داشته است. اما آنچه اکنون مورد تاکید این نوشتار است عدم جدیت نظام آموزشی و رصد تدریس و کیفیت تدریس در این حوزه می‌باشد.

خارج از موضوع کیفیت تدریس و نحوه اختصاص ساعاتی برای این درس چنانچه در حدود ۵۰ ساعت آموزشی برای تدریس و تفهیم محتوای ۶ فصل این کتاب اعلام شده است، اما برخی مدارس ساعتی برای تدریس این درس را اختصاص نداده اند و دانش اموزان به این گمان که کتاب فوق کتابی برای مطالعه بیشتر آن‌ها محسوب می‌شود، این کتاب را کنار گذاشته اند.

دانیال دانش آموز پایه دهم در مورد کتاب سواد رسانه‌ای گفت: کتاب سواد رسانه‌ای در مدرسه ما تدریس نشده است، از زمانی که ان را تحویل گرفته ام در کتابخانه ام خاک می‌خورد.

ریحانه نیز در پاسخ به این سوال که آیا توضیحی در مورد نحوه تدریس و مطالعه این کتاب به شما داده شده است یا نه؟ گفت:من نمیدانستم که برای این کتاب باید دبیر و کلاس داشته باشیم، فکر می‌کردم کتابی برای مطالعه بیشتر خودمان است از سر کنجکاوی صفحاتی از آن را خواندم به نظرم کتاب جالب و متفاوتی است.

مهشاد در مورد کتاب درسی تفکر و سواد رسانه‌ای به میزان گفت: چند روز پیش برای پیدا کردن یکی از کتاب هایم در کتابخانه ام چشمم به این کتاب افتاد، اصلا فراموش کرده بودم چنین کتابی به ما داده شده است وقتی از بچه‌ها سوال کردم گفتند، کتاب مهمی نیست، چون کلاس و معلمی ندارد امتحانی هم ازین کتاب قرار نیست بدهیم.

با توجه به این موارد اگر قصد و هدف نظام آموزشی، آموزش جدی و علمی این عنوان درسی به دانش آموزان است، برنامه مدونی برای تدریس این کتاب توسط تمامی مدارس صورت پذیرد، چرا که این کتاب صرفا برای علاقمندان و فعالان این حوزه تدوین نشده است بلکه برای نوجوانانی است که که بدون هیچ نوع سواد ارتباطی با بمباران رسانه‌ای و نرم افزاری وسخت افزاری تکنولوژی رو برو هستند، اما راه استفاده صحیح از ان را نیاموخته اند.

آنچه باید به عنوان هدف قرار بگیرد این موضوع است اگر کتابی برای تدریس در برنامه آموزشی گنجانده می‌شود، تضمیناتی را نیز برای تدریس و حتی بالاتر سطح کیفیت آن و استفاده از دبیران کارآزموده و آموزش دیده برای تدریس خلاقانه از نظام اموزشی و همه مدارس مطالبه شود.

برخی بحث اولویت بندی دروس را مطرح می‌کنند که اگر اولویت بندی در دروس مطرح است چه مبحثی مهم‌تر از تدریس این درس بویژه در شرایطی که  رسانه وفضای مجازی تمام جوانب زندگی اجتماعی افراد را در خود جای داده است.

با توجه به فصولی که در این کتاب برای تدریس آورده شده است در زمان حال که دانش اموزان درگیری بیشتری با فضای مجازی دارند و هم به عنوان ساعتی برای تفکر خلاقانه و پرورش و مهارت آموزی تمامی مفاهیم کتاب آموزنده و کاربردی است چرا که علاوه بر فهم شناخت رسانه و فضای مجازی نحوه مهارت‌های ارتباطی آموزش داده شده است.

ازین رو نه تنها باید تدریس این کتاب در برنامه‌های اصلی مدارس قرار داده شود بلکه با توجه به شرایط موجود کتاب‌هایی با این محتوا برای پایه‌های پاییین تحصیلی نیز تدوین شود. ازین رو آموزش سواد رسانه‌ای به دانش آموزانی که در بحران کرونا به استفاده وسیع از شبکه‌های مجازی رو آورند لازم و ضروری است.

در پایان ذکر این نکته ضروری می‌نماید که استفاده وسیع از رسانه‌ها بویژه رسانه‌های مجازی وجود دارد، اما نحوه استفاده از آن آموزش داده نشده است. امروز جای خالی کتاب هایی، چون سواد رسانه‌ای نه فقط برای دانش آموزان پایه دهم بلکه برای تمامی کودکان و نوجوانانی که به این فضا ورود می‌کنند احساس می‌شود.