آموزش مجازی چه ضرباتی به دانش آموزان می‌زند؟

- خواه ناخواه درگیری با ویروس کرونا نظام آموزشی کشور را به سمت استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی سوق داده است.

تا پیش از این استفاده از این فضا صرفا جهت سرگرمی صورت گرفته و ظرفیت‌های آموزشی آن مغفول واقع شده بود. آموزش در فضای مجازی اگر چه ظرفیت‌های جدید را به سوی ما گشوده، اما همواره با چالش‌هایی نیز رو برو است.

کارشناسان همواره بر این موضوع تاکید دارند که اگرچه راه برون رفت در چنین فضایی استفاده از ظرفیت های تعاملی فضای مجازی بود اما نباید از معایب و معضلات آن غافل شد.

در ادامه به بررسی برخی از معایب و مزایا آن خواهیم پرداخت.

مزایا و معایب فضای مجازی به عنوان ابزاری جهت آموزش

 توجه به اوضاع بوجود آمده و استفاده از ظرفیت های حوزه مجازی و استفاده از پلتفرم های موجود ایرانی و خارجی موفقیت های زیادی کسب کرده است و باعث پیشبرد نظام آموزشی در شرایطی که آموزش حضوری ممکن نبوده است.

اما معایب حاصل از این نوع از آموزش از جمله فراهم نبودن زیر ساخت های لازم آن در کشورمان به ویژه در ماه های اولیه آموزش مجازی، فقدان آموزش چهره به چهره بویژه برای مقاطع پایین تحصیلی که دانش آموز احساس نیاز بیشتری برای لمس فیزیکی حضور معلم دارد و همچنین این نکته که تا پیش از این فضای مجازی به عنوان فضای سرگرمی مورد استفاده دانش آموزان و اولیای آنها و دانشجویان بوده است و برای استفاده از ظرفیت های آموزشی در این حوزه آموزش ویژه ای ندیده اند.

مقاومت دانش آموزان و اولیا در برابر آموزش مجازی

 ازین رو در ابتدای همراهی آنها با شیوه مجازی مقاومت‌های زیادی از جانب این گروه ها مشاهده شده است.

اولیای دانش آموزانی که وادار به استفاده از این فضا بودند به این دلیل که به طور کامل توجیه نبوده اند دچار تشویش و نگرانی هایی شدند که این بار روانی را به فرزندان وارد کرده  اند. ازین رو دانش آموزان با اعتماد به نفس کافی نمی توانستند به حضور فعالانه و حتی تولید محتواهای آموزشی به عنوان فعالیت های فوق برنامه بپردازند.

ضعف بنیه علمی با طفره رفتن از حضور مداوم و مستمر

دانش آموزان مقاطع بالا و دانشجویان نیز به این جهت که حضور در اکثرکلاس ها نیاز صرف به اعلام حضور در ابتدا و انتهای کلاس، با بهانه هایی چون عدم دسترسی به اینترنت پر سرعت و مشکلات مربوط به اتصال به پلتفرم های معرفی شده از سوی نهاد های اموزشی از حضور دائم در کلاس طفره می رفتند.

از این رو دانش آموزان و دانشجویان در سال های آتی با با بنیه ضعیف علمی دست و پنجه نرم خواهند کرد، از این رو هزینه های زیادی به نظام آموزشی کشور وارد خواهد آمد.

اختلال در فرآیند اجتماعی شدن به عنوان رسالت نظام آموزشی

اگر رسالت نظام آموزشی را تربیت و آموزش سبک زندگی و همچنین تکمیل فرایند اجتماعی شدن در نظر بگیریم این مهم با آموزش مجازی موفقیت چندانی نخواهد داشت.

آموزش مجازی و آینده بدون اعتماد به نفس

فرآیند اجتماعی شدن برای دانش آموزان، بویژه دانش آموزان سال اول ابتدایی در دو سال تجربه اموزش مجازی راه به جایی نبرده است چرا که این فضا به ویژه در مباحث پرورشی نمی تواند به اندازه فضای حقیقی موثر باشد، این مساله در آینده می تواند این دانش اموزان را با مشکلات عدیده ای از جمله فقدان اعتماد به نفس و استقلال  مواجه کند.

مزایا و معایب فضای مجازی به عنوان ابزاری جهت سنجش

 با توجه به این که طی دو سال گذشته برگزاری امتحانات از طریق فضای مجازی نشان داده است که امکان سنجش دانش آموزان و دانشجویان در این فضا وجود دارد اما با چالش هایی همراه است که می توان گفت امکان سنجش صحیح وجود ندارد، مگر اینکه ملاک های سنجش همچون شیوه آموزش تغییر کند.

 تکیه صرف به شیوه های سنجش پیشین چون امتحانات کتبی که دانش آموزان در فرصت در اختیار قرار گرفته به سوالات موجود پاسخ دهند معیار ارزیابی مناسبی نیز از سوی دیگر به جز امتحانات پایان ترم و گاها امتحانات مهم همچون میان ترم قابلیت نظارت بر دانش آموزان از سوی مراقبان در حین امتحان وجود ندارد.

مقام آموزش و پرورش: کنترل کامل دانش آموزان غیرممکن است

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت آموزش و پرورش هم تلویحا با تایید گزاره فوق می گوید: «پلتفرم‌های مختلفی در آموزش و پرورش در دست بررسی و تدوین به منظور تعیین شاخص‌های امنیت آزمون است؛ هرچند چالش ها و محدودیت هایی نیز در این زمینه وجود دارد، هیچ سامانه ای را نمی توان به طور کامل کنترل کرد و ممکن است والدین و اطرافیان کمک کنند که دانش آموز به سوالات پاسخ بدهد.»

آموزش مجازی جایگزین مناسبی برای آموزش حضوری نیست

 به طور کلی در شرایط فعلی اگرچه آموزش مجازی بسیار کارگشاست اما نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری شود بلکه باید به‌ عنوان یک فرصت در کنار آموزش حضوری به آن توجه داشت و از ظرفیت‌های آن برای ارتقای کیفیت آموزش بهره گرفت.در غیر این صورت و با طولانی شدن بحران کرونا باید به شکلی خلاقانه و با طراحی دقیق بر مشکلات مذکور فائق آمد.