تکرار سناریوی کمبود و گرانی گوشت و مرغ این بار با سه‌گانه کمبود‌ها

_ روزنامه همشهری نوشت: سناریوی کمبود و گرانی گوشت و مرغ یک‌بار دیگر با تشدید خشکسالی، کمبود و گرانی علوفه و کاهش عرضه و گرانی نهاده‌های دام و طیور در حال تکرار است؛ تولید‌کنندگان نسبت به‌احتمال افت شدید تولید و گرانی این اقلام تا نیمه دوم امسال هشدار می‌دهند.

 

خشکسالی بی‌سابقه زمینه خشک شدن مراتع و تشدید مشکلات دامداران برای تامین علوفه را فراهم کرده است. از سوی دیگر، گفته می‌شود وزارت جهادکشاورزی از ابتدای امسال ثبت سفارش واردات نهاده‌های دامی را برای تخصیص و تامین ارز به بانک مرکزی ارسال نکرده، در نتیجه میزان واردات این نهاده‌ها به‌شدت کاهش یافته، همزمان افزایش قیمت جهانی، موجب گرانی کنجاله سویا، ذرت و یونجه و جو در بازار نهاده‌های دامی شده است. مجموعه این مشکلات به افزایش کشتار دام‌های مولد و کشتار دام با وزن پایین منجر شده و زنگ هشدار کمبود و گرانی گوشت قرمز در نیمه دوم امسال را به صدا درآورده است.

 

همزمان مرغداران نیز نسبت به تأثیر کمبود و افزایش قیمت نهاده‌های دامی و جوجه یک‌روزه بر رشد هزینه تمام‌شده تولید، افت جوجه‌ریزی، کمبود و گرانی مرغ و بازگشت صف‌های خرید در آینده نه چندان دور هشدار می‌دهند. برخی وارد‌کنندگان نهاده‌های دام و طیور در گفتگو با همشهری ضمن امتناع از ذکر نامشان از توقف یا کندی فرایند تخصیص ارز برای ثبت سفارش واردات نهاده‌های دامی در پروسه تأیید وزارت جهادکشاورزی و بانک مرکزی از ابتدای امسال خبر می‌دهند.

 

آمار‌های رسمی نشان می‌دهد وضع واردات و ذخایر نهاده‌های دامی مورد نیاز برای تامین خوراک دام و طیور، نظیر دانه‌های روغنی، کنجاله سویا، جو و ذرت، نه‌تن‌ها نسبت به‌مدت مشابه پارسال بهبود نیافته بلکه با کاهش واردات وضع بدتر نیز شده است.

 

از نظر وزنی میزان واردات نهاده‌های دامی در فاصله زمانی ابتدای فروردین تا ۲۳ اردیبهشت امسال، در مجموع ۵۳ درصد نسبت به‌مدت مشابه پارسال کاهش داشته است. بر این اساس میزان واردات جو ۳۲ درصد، ذرت ۶۸ درصد، کنجاله سویا ۶۴ درصد و دانه‌های روغنی ۵۱ درصد نسبت به‌مدت مشابه پارسال کاهش داشته است. پارسال نیز میزان واردات نهاده‌های مذکور شرایط مناسبی نداشته و میزان واردات جو در سال ۹۹ نسبت به‌مدت مشابه سال ۹۸ معادل ۵۵ درصد کاهش داشته است. انتقال مسئولیت ثبت سفارش نهاده‌های دامی از وزارت صنعت به وزارت جهادکشاورزی یکی از دلایل کندی فرایند ثبت سفارش و تخصیص ارز واردات نهاده‌های دامی تلقی می‌شود که موجب شده میزان واردات این نهاده‌ها حتی در مقایسه با پارسال که کشور با مشکلات ارزی بیشتری مواجه بود، با سرعت کمتر و درحجم کمتری صورت گیرد.  

 

علاوه بر آن، در شرایطی که براساس آمار‌ها میزان واردات روغن خام از ابتدای امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲۰۰ درصد افزایش داشته، وزارت جهادکشاورزی نتوانسته رایزنی‌های لازم را با بانک مرکزی برای تخصیص ارز و ترخیص نهاده‌های دامی انجام دهد. افت واردات و عرضه نهاده‌های دامی موجب کمبود و افزایش شدید قیمت این اقلام در بازار، آن هم در شرایطی شده است که امسال به‌دلیل خشکسالی شدید، دامداران با فقر مراتع مواجهند و گرانی هزینه تمام‌شده تولید و تثبیت قیمت گوشت و شیر زمینه ناتوانی تولید‌کنندگان در تامین خوراک دام و افزایش حجم کشتار دام مولد یا با وزن کم در کشتارگاه‌ها را فراهم کرده است. خطر دیگر کمبود و گرانی نهاده‌های دامی، افزایش شدید قیمت و بازگشت صف‌های مرغ و تخم‌مرغ با کاهش جوجه‌ریزی و تولید این محصولات در چند ماه آینده است.

 

از هم‌اکنون که زمزمه‌های کمبود و گرانی مرغ شنیده شده، نرخ خرده‌فروشی این ماده پروتئینی به مرز ۳۰ هزار تومان در هر کیلوگرم نزدیک شده است. استفاده از گندم برای تامین خوراک دام و طیور و به خطر افتادن امنیت غذایی مردم روی دیگر سکه کمبود و گرانی نهاده‌های دامی است، زیرا فاصله نرخ مصوب ۵ هزار تومانی هر کیلوگرم گندم در سال‌جاری و نرخ ۶ هزار و ۵۰۰ تومانی برای هر کیلوگرم جو زمینه اقبال دامداران به جایگزینی گندم خوراکی در سبد تغذیه دام و طیور را فراهم کرده است.

 

رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی که پیش از این از رشد کشتار دام‌های مولد به‌دلیل خشکسالی و کمبود علوفه انتقاد کرده بود، گفت: به‌دلیل ‎خشکسالی و کمبود ‎نهاده دامی، کشتار دام‌های مولد یا با وزن پایین به‌صورت بی‌رویه انجام می‌شود. علی‌اصغر ملکی افزود: نگرانی جدی برای کمبود ‎گوشت قرمز در نیمه دوم سال و جهش قیمت‌ها و در نتیجه برگشت ‎صف گوشت وجود دارد.  

 

مشاور عالی هیأت مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی نیز با بیان اینکه وزارت جهادکشاورزی در تلاش است تا کارخانه‌های خوراک دام، دان آماده را به‌صورت تنخواه با قیمت مصوب در اختیار مرغداران قرار دهد، گفت: تأخیر در تامین نهاده‌های دامی دولتی موجب می‌شود مرغداران بخشی از نیاز خود را از بازار آزاد تامین کنند.  

 

اکنون از ثبت درخواست سهمیه نهاده در سامانه بازارگاه تا تحویل آن به مرغدار پس از جوجه‌ریزی فاصله زمانی زیادی وجود دارد. محمدعلی کمالی‌سروستانی با بیان اینکه تامین به موقع نهاده‌های دامی تأثیر زیادی بر کاهش هزینه تولید دارد، افزود: تحویل تنخواه نهاده‌های دامی به این شکل است که کارخانه‌های خوراک دام دان آماده را در زمان جوجه‌ریزی با قیمت مصوب تعیین شده در اختیار مرغداران قرار می‌دهند، اما باید درنظر داشت قیمت مصوب تعیین شده برای پیش‌دان، دان دوره پرورش و دان دوره انتهایی با توجه به مواد تشکیل‌دهنده آن متفاوت است. او در توضیح وضع تامین و قیمت جوجه یک‌روزه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مولفه‌های تولید مرغ، گفت: همچنان جوجه یک‌روزه چندبرابر قیمت مصوب در بازار عرضه می‌شود و دستگاه‌های نظارتی در برابر این تخلف اقدامی درخور انجام نمی‌دهند.  او افزود: مرغداران امکان اثبات تخلف فرصت‌طلبان را ندارند، زیرا آن‌ها فروش جوجه را دو فاکتوره انجام می‌دهند، به این معنی که در یک فاکتور قیمت مصوب و در فاکتور دیگر اضافه مبلغ دریافتی را ثبت می‌کنند.

 

رئیس شورای تامین دام کشور نیز با بیان اینکه امسال به‌دلیل خشکسالی و کمبود نهاده‌ها، خوراک چندانی برای تغذیه دام‌ها وجود ندارد، گفت: خشک شدن مراتع و گرانی نهاده‌های دامی موجب شده دامداران در تعلیف دام‌های خود با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند. ناتوانی دامداران در تعلیف دام‌ها آن‌ها را وادار کرده دست به عرضه دام‌های مولد خود بزنند.  

 

منصور پوریان با بیان اثر خشکسالی بر بخش دامپروری افزود: اگرچه جمعیت دام افزایش داشته، اما خوراکی برای تغذیه آن‌ها وجود ندارد، در این شرایط تمایل دامداران برای قاچاق عجیب نیست و با وجود کاهش نرخ ارز اگر دامدار برای تامین نقدینگی در تنگنا قرار گیرد تنها گزینه‌ای که در مقابل خود می‌بیند، قاچاق دام است. او شرایط بد اقتصادی، جمعیت زیاد دام، مرز‌های طولانی و اختلاف قیمت در خارج مرز‌ها با داخل ایران را از مواردی بر شمرد که زمینه‌ساز قاچاق دام است و افزود: هنوز در گوشت قرمز دام سبک به‌دلیل عرضه بسیار بالا تغییر قیمتی اتفاق نیفتاده و فقط در دام سنگین تغییر قیمت دیده می‌شود که آن نیز افزایشی نبوده و بازگشت قیمت به نرخ‌های یک ماه گذشته است.