کلید‌های ورود به شب‌های پربرکت قدر

_ روزنامه وطن امروز نوشت: حجت‌الاسلام محمدمهدی ماندگاری؛ کارشناس مسائل مذهبی: ورود به شب‌های قدر نیازمند آمادگی و تمهیداتی است که قبل از آن برای فراهم کردنش باید تکاپو کرد. شما اگر اعمال مستحب شب قدر را هم نگاهی بیندازید، اینکه ورود به آن دارای آداب خاصی است و نیازمند آمادگی است را متوجه خواهید شد.  

 

از جمله کلید‌های ورود به شب قدر، «غسل» است. این عمل مستحبی نشان می‌دهد نخستین شرط ورود به شب قدر و دریافت فیوضات الهی در این شب، «کسب طهارت» است. ادراک انوار الهی و دریافت واردات ملکوتی، با قلبی که آلوده به خباثت‌ها و چرک‌ها و تعفن‌ها باشد، امکان‌پذیر نیست.  

 

شست‌و‌شویی کن و آنگه به خرابات خرام/ تا نگردد ز تو این دیر خراب آلوده

پاک و صافی شو و از چاه طبیعت به در آی/ که صفایی ندهد آب تراب آلوده

 

برای کسب طهارت، به غیر از غسل کردن، راه‌های دیگری هم در شریعت مشخص شده است که از آن جمله می‌توان به صدقه اشاره کرد.  

 

خداوند در سوره توبه خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید: 

خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلَاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ وَاللهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ «از اموال آنان صدقه‌اى بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه‌شان سازى، و برای‌شان دعا کن، زیرا دعاى تو براى آنان آرامشى است، و خدا شنواى داناست».  

 

طبق این آیه، صدقه دادن موجب طهارت نفس می‌شود. پس زیبنده است مومنان از این فضیلت بزرگ و از این فرصت بی‌نظیر برای کسب طهارت استفاده کنند. این را هم در نظر داشته باشید که صدقه دادن فقط به اعطای مال نیست؛ گاهی لبخند به روی یک مومن یا نشر یک مطلب علمی و مفید هم صدقه حساب می‌شود. دایره صدقه وسعت زیادی دارد، اما این هم قابل انکار نیست که صدقه مالی و گره‌گشایی از مشکلات یک انسان و شاد کردن دل او، تاثیر فوق‌العاده و ویژه‌ای در تعالی روحی و کسب طهارت نفسی دارد.  

 

این را بدانید که اگر انسان بتواند در شب‌های قدر از کسی دستگیری کند، همین موجب دستگیری از او خواهد شد و سرنوشت و مقدراتش بر مبنای رحمت و لطف الهی مکتوب خواهد شد.  

 

در بخش دیگری از اعمال شب قدر، شما توصیه به استغفار را خواهید دید. استغفار هم از آن شاهراه‌های کسب طهارت است. خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله بهجت را که مکررا به استغفار توصیه می‌کردند.  

 

حضرت آیت‌الله بهجت قدس‌سره استغفار را در مواردی، چون رفع آثار وضعی گناه، نفی خواطر، رفع کینه، ادای قرض، برطرف شدن مشکلات و گرفتاری‌های زندگی، تحمل مصائب زندگی، شفای بیماران، ایجاد علاقه بین زن و شوهر، از بین رفتن علاقه به لغویات و برطرف شدن مرگ‌های ناگهانی سفارش می‌کردند و می‌فرمودند: «استغفار هم رافع است هم دافع»؛ یعنی هم رفع‌کننده مشکلات است و هم سبب می‌شود مشکلات پیش نیاید.   همه این مواردی که در اینجا گفته شد، مقدمات و راه‌های کسب طهارت بود تا قلب ما آماده دریافت فیوضات الهی در شب قدر شود.  

 

یکی از مباحثی که در شب‌های قدر مطرح است، رفتن زیر سایه قرآن و اسماء حسنای اهل‌بیت (علیهم‌السلام) است. اینکه قرآن بر سر می‌گیریم و خداوند را به قرآن و به اسماء حسنای اهل‌بیت قسم می‌دهیم، لزوم تمسک همزمان به قرآن و عترت را برای رستگاری نشان می‌دهد. از دیگر سو، این عمل، خود نمادی از این است که «کسب معرفت» نسبت به قرآن و اهل‌بیت چقدر در ایجاد یک سرنوشت خوب و سعادتمند موثر است. معرفت کیمیایی است که بسیاری از بزرگان اهل معنا، عمر خود را برای کسب مدارج بالای معرفت وقف کردند.  

 

در راه کسب معرفت باید بدانیم که از وساطت اهل بیت و تمسک به قرآن نباید چشم بپوشیم. در واقع این دو، ۲ بال صعود و معراج به آسمان‌های معرفت هستند، چنانکه پیامبر خدا در حدیث معروف ثقلین از آن یاد کردند: 

انی تارک فیکم الثقلین کتاب‌الله و عترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابداً: کتاب‌الله فیه الهدی و النور حبل ممدود من السماء الی الارض و عترتی اهل بیتی و ان اللطیف الخبیر قد اخبرنی انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض وانظروا کیف تخلفونی فیهما؛ «من در میان شما ۲ امانت نفیس و گران‌بها می‌گذارم؛ یکی کتاب خدا [قرآن]و دیگری عترتم اهل‌بیت را. تا وقتی که از این ۲ تمسک جویید، هرگز گمراه نخواهید شد و این ۲ یادگار من هیچ‌گاه از هم جدا نمی‌شوند تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند».

 

وجود مبارک رسول‌الله در این حدیث هم بر لزوم تمسک همزمان به قرآن و عترت تاکید فرموده‌اند، و هم بر اینکه با این ۲ هیچ گاه انسان روی ضلالت را نخواهد دید.  

 

یکی از مهم‌ترین اعمال شب‌های قدر، دعا و مناجات است. ما نباید از این فضیلت بزرگ غافل باشیم. در روایت است که «الدعا مخ العباده»؛ دعا مغز و جان عبادت است. نیایش، یک عمل مقدس، تعالی‌بخش، نشانه فروتنی، اظهار فقر و نیاز به درگاه خداوند بی‌نیاز است. نیایش حقیقت هستی انسان را نشان می‌دهد و انسان را وارد وادی دلدادگی و محبت به خداوند می‌کند. اگر کسی نیایش را جزو برنامه‌های خود قرار بدهد، همین نیایش او را به قله‌های معرفت و عشق به خداوند می‌رساند.  

 

بعد از بیان این موارد، باید به نکته مهمی اشاره کنم. شاید بالاترین عمل شب قدر «معرفت به، ولی خدا» باشد. معرفت به واسطه بین زمین و آسمان که، ولی الله اعظم یعنی امام زمان (عج) هستند، معرفت به اینکه اگر خدا بخواهد به ما چیزی عنایت کند با واسطه امام زمان است. باید سعی کنیم در این شب‌ها، یک جاده اتصالی بین قلب خودمان و قلب امام زمان (عج) باز کنیم و این مسیر را همیشه باز نگه داریم و با توسلات دائمی و روزانه به حضرت، آن را تقویت کنیم.  

 

از بهترین و بلندمرتبه‌ترین ادعیه در شب‌های قدر، دعای فرج است که فرج مومنین و مومنات و فرج ما در همه مسائل و مشکلات در لوای فرج امام زمان (عج) است، لذا برای سلامتی و فرج امام زمان و فرج مظلومان عالم و گرفتاران باید دعا کنیم.  

 

اما در پایان نکته‌ای را هم درباره شب‌های قدر امسال که به خاطر شیوع کرونا وضعیت ویژه‌تری دارد، بیان کنم. ما اعتقاد داریم همچنان که نیاز‌های مادی ما تعطیل‌بردار نیستند، نیاز‌های معنوی هم تعطیل‌بردار نیستند. مردم برای رفع نیاز‌های مادی در ایام کرونا، شیوه‌ها را تغییر دادند، برای نیاز‌های معنوی هم باید یک تبدیلی انجام شود. حتما به احیا، دعا، مناجات و شب زنده‌داری شب قدر نیاز داریم، اما این احیا باید با حفظ فاصله‌ها و مراقبت‌های بهداشتی انجام شود، ولی تعطیل نشود.