تحریم روسیه علیه ترکیه، فضا را برای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی ایران باز کرده است

- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.

یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.

«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.

 

آرتور پریماک
تحلیلی از پریماک با موضوع روابط بازرگانی روسیه و ایران با محوریت «جمهوری داغستان روسیه» در وبگاه ریسی وجود دارد.

 

در این تحلیل، داغستان مهم‌ترین بندر تجاری ایران و روسیه خوانده شده و نویسنده ضمن اشاره به نشست معاون وزیر غذا و کشاورزی فدراسیون روسیه و رئیس جمهور داغستان با وزیر جهاد کشاورزی ایران، نحوه مراودات کالا میان روسیه و ایران را از طریق بندر داغستان به روسیه رسیده و این همان مسیری است که آن را «کریدور شمال-جنوب «یا راه سبز می‌نامند.

 

تحریم غرب علیه روسیه و تحریم روسیه علیه ترکیه موجب شد که فضا برای تولیدکنندگان محصولات کشاورزی ایران باز شود.

 

با این حال، این همکاری‌های تجاری به صورت عمودی و افقی توسعه یافت؛ بدین معنا که علاوه بر سبزیجات توافق شد سایر محصولات کشاورزی ایران نیز به بازار روسیه راه یابند و همچنین این موارد زمینه‌ای شد برای تبادل نظر در خصوص عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، نویسنده به نظر برخی کارشناسان ارجاع داده است که گفته بودند، تا زمانی که پروژه داغستان وجود دارد سایر پروژه‌ها مؤثر نخواهند بود، اما از نظر پریماک، این بدان معنا نیست که ایران فقط از طریق داغستان کالاهای خود را انتقال خواهد داد. در واقع، علاوه‌بر داغستان، سایر جمهوری‌های قفقاز نیز می‌توانند مسیری برای انتقال کالا‌های ایرانی باشند.

 

از دیدگاه کارشناسان روس، ایان مورد برای ایران برتری بیشتری دارد؛ زیرا می‌تواند ترکیه را پشت سر بگذارد و علاوه بر این، ایران چه بسا درباره مسیر آذربایجان نیز با باکو مذاکره کند. مورد اخیر می‌تواند زمینه‌ای برای توسعه روابط تجاری ایران با دولت‌های اروپایی باشد؛ از جمله این اقدامات تسهیل ارتباط خطوطی ریلی ایران و آذربایجان بود.

به طور کلی، نویسنده این ایده را طرح می‌کند که ایران در حالی که در پی تحریم‌های اروپا علیه روسیه و مناسبات پر افت‌وخیز روسیه با ترکیه، زمینه مناسبی را برای بهبود جایگاه تجاری روسیه به دست آورده، خود را فقط به خط ترانزیتی داغستان وابسته نکرده و سایر خطوط ترانزیستی را نیز توسعه داده است. این مورد بر وابستگی ایران به مسیر روسیه کاسته است. مسیر فوق همچنین زمینه دسترسی ایران به بازار اروپا را نیز فراهم آورده است.

 آنتون مارداسوف
مارداسوف یکی از محققان مرتبط با ریسی در تحلیلی که با عنوان «روسیه و آمریکا منتظر جنگ بر سر ایران هستند» نگاشته و در وبگاه مرکز ریسی باز نشر شده، این سؤال مطرح کرده است که اگر آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود چه روی خواد داد.

 

در این مقاله، ابتدا به مواضع ترامپ در خصوص برجام در دوره نامزدی وی در انتخابات ریاست جمهوری اشاره شده است. ترامپ بار‌ها گفته بود در صورت انتخاب شدن به مقام ریاست جمهوری آمریکا، در توافق با ایران بازنگری خواهد کرد. در سخنرانی او در آیپک یا تماس تلفنی‌اش با نتانیاهو این مواضع تکرار شده بود.

 

مارداسوف به تلاش‌های دولت اوباما برای ترغیب ترامپ به اجرای برجام و نیز تحلیل‌هایی اشاره کرد که در خصوص این ادعا صو رت گرفته، از جمله تحلیل اژدر کورتوف که بعید می‌دانست ترامپ برجام را کمانر بگذارد؛ زیرا می‌گفت هم ایران اولیت اول ترامپ نیست و هم ترامپ برای مقابله با افراط‌گرایی به ایران و متحدان آن نیاز دارد.

 

با این حال، مارداسوف سناریو‌های پیشِ روی ایران و آمریکا را درصورت رها کردن برجام توسط ترامپ نیز بررسی کرد. او بر این باور است که ایران نیز ابزار‌هایی را برای تحت فشار قرار دادن آمریکا در اختیار دارد که یکی از آن‌ها قایق‌های تندروست مارداسوف به این سوال پاسخ می‌دهد که در صورت رها شدن برجام توسط آمرزیکا و تشدید تخاصم علیه ایران، روسیه چگونه با شرایط مواجه خواهد شد. پاسخ وی این است که در چنین شرایطی، تهران بیشتر به سوی مسکو خواهد آمد.

 

این مورد زمینه همکاری‌های نظامی-فنی دو طرف را فراهم خواهد آورد؛ اما رژیم صهیونیستی مانعی بر سر راه همکاری‌هاست.

 

با این حال، برای روسیه همکاری با همه طرف‌ها منافعی را دربردارد؛ اما این کشور باید بداند که رژیم صهیونیستی هم به گرجستان سلاح می‌دهد و هم دفتر نمایندگی خود را در اوکراین دایر کرده است؛ در نتیجه، باید از پذیرفتن اولویت‌های رژیم صهیونیستی اجتناب کند. در چنین شرایطی است که رژیم صهیونیستی نیز به منظور متقاعد کردن روسیه به قطع همکاری نظامی_فنی با ایران به مذاکره روی خواهد آورد.

مارداسوف در امتداد خط مشی ریسی موضوع مهمی را بررسی کرده است. از لحن مقاله پیداست که نویسنده، اول احتمال رها کردن برجام توسط ترامپ را محدود می‌داند؛ دوم، ایران را در برخورد نظامی با آمریکا، بازیگر منفعل فرض نکرده است؛ سوم مسکو را ترغیب می‌کند که در صورت تخاصم آمریاک با ایران، همکاری‌های نظامی_فنی با تهران را بپذیرد و در انجام این همکاری‌های تحت تأثیر رژیم صهیونیستی قرار نگیرد.