امینی: نثر عاشقانه سعدی سرآمد جهان است/ از گنجینه‌های ادبی مراقبت کنیم
اسماعیل امینی در گفت‌وگو با پیرامون روز بزرگداشت سعدی گفت: سعدی یکی از شاعران سرآمد و از بزرگان ادبیات فارسی محسوب می‌شود کمتر کسی توانسته خود را همپای این شاعر بزرگ همزمان در شعر و نثر ادبیات فارسی برساند و خوش بدرخشد، البته افرادی همچون عطار و مولوی هستند که چه در حوزه نظر و چه در حوزه شعر افرادی برجسته محسوب می‌شوند، اما سعدی در روزگار خود سرآمد همه شاعران محسوب می‌شد.
وی به بررسی علت توانمندی سعدی در حوزه ادبیات فارسی پرداخت و افزود: اگر امروز سعدی همچنان نامش به عنوان یکی از بزرگترین شاعران شعر و حوزه نثر برای تارک تاریخ ایران می‌درخشد علتش را باید در حوادث و رخداد‌های بی‌ثبات دوران زندگی این شاعر بزرگ دانست. او در زمانی می‌زیست که مصادف بود با حملات خانمان سوز مغولان این امر سبب شده بود که حکومت‌ها ناگزیر شوند به گونه‌ای یا در مقابل حملات مغولان ایستادگی کنند و یا با آنان به نحوی کنار بیایند البته استان فارس و شهر شیراز با هوشمندی حاکم این شهر توانست از بسیاری تخریب‌ها مصون باقی بماند.
این پژوهشگر ادبیات فارسی پیرامون علت توانمندی اشعار سعدی اظهار کرد: سفر‌های متعددی که سعدی به نقاط مختلف جهان کرد کوله باری از تجربه را برای وی به همراه داشت و این امر تاثیر فراوانی در آثار سعدی گذاشت به نحوی که در همه آثارش رد پایی از جامعه شناسی، اعتدال و همچنین تجربه و توجه به وضعیت اجتماعی دیده می‌شود این عناصر سعدی را سرآمد‌ترین شاعران روزگار خود و از مطرح‌ترین شاعران ادبیات ایران تبدیل کرد.
وی شهرت سعدی را در زمان حیاتش مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: استواری شعر سعدی سبب شد که بسیاری از حاکمانی که در زمان حیات این شاعر بزرگ می‌زیستند از او با احترام یاد کنند و او را مصلحی اجتماعی بدانند، او هرگز به ستایش هیچ یک از پادشاهان و یا مسئولین زمان خود نپرداخت و این هوشمندی سبب شد شعرش از جنس آسمانی و هم از جنس زمینی شود شعر سعدی به لحاظ محتوایی نیز بی نظیر است.
امینی به الگو قرار گرفتن اشعار سعدی اشاره و بیان کرد: آثار سعدی همواره مورد استقبال قرار گرفته اگرچه در بسیاری از موارد مانند الگو سبب شده است تا کتاب‌هایی بر وزن گلستان و همچون بهارستان جامی که در قرن نهم سروده شده شکل بگیرد، اما هرگز هیچ یک از این اشعار و آثار همپای خود شعر سعدی به ظهور و بروز نرسیده است.
وی تمایز شعر سعدی با سایر شاعران را مورد بررسی قرار داد و افزود: قدرت سخنوری سعدی بیشتر است و مهارتش در آرایه‌ها و فنون بلاغی همچنین نوع نگاه او زمینه را برای جذابیت جامعه به آثار او فراهم کرده و به ماندگاری شعرش کمک فراوان کرده نکته قابل توجه دیگر نثر عاشقانه سعدی است که سرآمده بسیاری از شعر‌های عاشقانه محسوب می‌شود.
نویسنده کتاب «لبخند سعدی» دلیل موفقیت شعر سعدی برای قرن‌ها را مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: اگر امروز با گذشت چندین قرن شاهد استقبال جامعه از شعر سعدی هستیم به این سبب است که سعدی بسیار خوب به زبان مسلط بوده و گفتار او به نحوی مطرح شده که همچنان مورد استقبال قرار گرفته و برای جامعه قابل درک است.
امینی پیرامون آوازه بلند سعدی در جهان ابراز کرد: شعر سعدی به حدی ارزنده است که حتی به سایر زبان‌ها نیز ترجمه شده اگرچه در زمان ترجمه همواره بسیاری از قابلیت‌های اثر ادبی وی از بین می‌رود، اما در ترجمه بوستان که صورت گرفته، اما همچنان شاهد ارزندگی مطالب و محتوای مضامینش هستیم.
وی پیرامون بررسی آثار سعدی ابراز کرد: کتاب‌های متعددی پیرامون کتاب‌های سعدی نوشته شده است، ولی همه آن‌ها نشان می‌دهد که سعدی درحوزه ظنز نیز دستی توانا داشته لذا می‌توان سعدی را شاعری طنزپرداز و بسیار ماهر دانست نگاه او به مناسبات‌ها و طبقات مختلف اجتماعی همچنین انتقاد او به حاکمان نکات ظریفی در محتوای ظنز ارائه کرده است. لحن طنز آلود سعدی مدبرانه مطرح شده این آثار اطلاعات ارزشمندی را از زندگی جامعه آن روز برای نسل‌های بعدی نیز بیان می‌کند و بسیاری از نکاتی که برای مردمان آن روزگار به صورت طنز نبوده سعدی با مهارت ویژه‌ای به آن پرداخته و آن را با زبانی طنز مطرح کرده است.
این شاعر معاصر پیرامون غزل‌های سعدی تاکید کرد: غزل‌هایی که سعدی بیان کرده علاوه بر جنبه‌های طنز بسیار ویژه و خاص هستند وقتی به ابیات و ساختار غزل‌های طنزآمیز سعدی نگاه کنیم متوجه جذابیت طنز‌ها و فنون بلاغی و برخی ساختار‌های ویژه و مناسبتی در این شعر‌های عاشقانه خواهیم شد.
نویسنده کتاب «بوستان بی درخت» انتقادی به نحوه آموزش جامعه جوان در حوزه ادبیات داشت و تاکید کرد: متاسفانه امروزه حوزه تعلیم و تربیت نتوانسته حق مطلب را نسبت به شاعران بزرگی همچون سعدی به انجام برساند خواندن متونی همچون گلستان سعدی بسیار ارزنده است و حداقل هر ایرانی باید یک دور از روی گلستان خوانده باشد، حذف این گونه فعالیت‌ها در حقیقت نوعی آسیب به زبان و ادبیات فارسی است.
وی همچنین به سایر آسیب‌های موجود عرصه ادبیات اشاره و افزود: متاسفانه برخی از افراد آثاری همچون گلستان سعدی را گردآوری کرده و با حذف لغات عربی و جایگزینی کلمات فارسی به این میراث ادبی صدمه می‌زنند آنان به گمان خود به فارسی سازی آثار پرداختند، اما در حقیقت به اصل اثر صدمه وارد کردند این رویداد ناگوار نه تنها در آثار سعدی بلکه حتی در دیوان حافظ نیز دیده می‌شود.
امینی پیرامون حفظ آثار ادبی ارزنده به عنوان میراث بزرگ برای ادبیات ایران خاطرنشان کرد: باید بپذیریم که رسم الخط فارسی را در آثار قدیمی نمی‌توان تغییر داد و باید به آن احترام گذاشت با ایجاد چنین رویکرد‌هایی قطعاً به آثار صدمات فراوانی وارد می‌شود و پشتوانه شعر و ادبیات ایران با چالش مواجه خواهد شد لذا باید با نگاهی واقعیت‌گرا به این موضوع توجه کرد.