نگاهی به تدابیر ویژه دستگاه قضا برای مصون ماندن زندانیان از بیماری کرونا؛ از «اعطای مرخصی به بیش از ۱۰۰ هزار زندانی» تا «تجهیز ۹۰۰ اتاق دادرسی الکترونیک»

- یکی از جلوه‌های ملموس تحول در دستگاه قضایی، اقدامات صورت گرفته در جهت بهبود شرایط زندانیان و زندان‌های کشور است.

نگاهی به آمارهای مرتبط با حوزه زندان‌ها و زندانیان کشور در حوزه‌‎هایی نظیر «عفو زندانیان» ، «اعطای مرخصی به آنها در دوران شیوع کرونا»، «ارتقاء وضعیت بهداشتی و پزشکی زندان‌ها» ، «حبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری» ، «پایش و غربالگری مستمر زندانیان» ، «تجهیز گسترده واحد دادرسی الکترونیکی در زندان‌ها» و ... بیانگر بهبود ملموس وضعیت زندان‌ها و زندانیان کشور است.

اهتمام جدی دستگاه قضا بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در فضای زندان‌ها

غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی دستگاه قضا روز سه‌شنبه ۲۴ فروردین در جریان نخستین نشست خبری خود در سال ۱۴۰۰  به ارائه آمارهایی در بحث بهبود وضعیت زندان‌ها و زندانیان کشور پرداخت و تصریح کرد: در سال ۹۹ و ایام کرونا، قوه قضاییه اهتمام جدی بر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در فضای زندان‌ها داشته است.

به طور کلی، بزنگاه شیوع کرونا یکی از عرصه‌هایی بود که در آن، اوج رأفت و کرامت در قبال زندانیان و مددجویان در نظام زندانبانی جمهوری اسلامی ایران، به منصه ظهور رسید.

تدابیر ویژه بهداشتی و پیشگیرانه در زندان‌ها

در پی شیوع ویروس کرونا در کشور، از همان روزهای نخست قوه قضاییه در کنار قوای دیگر و همگام با جامعه پزشکی و ستاد ملی مقابله با کرونا، اقدامات ویژه‌ای را در دستور کارخود قرار داد و تدابیر ویژه بهداشتی و پیشگیرانه در زندان‌ها اتخاذ کرد. اقدامات و تدابیری که تحسین مراکز و مراجع جهانی همچون کمیسرعالی حقوق بشر سازمان ملل را برانگیخت.

اگر پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی در زندان‌ها مراعات نمی‌شد، به دلیل تراکم جمعیت و زندگی جمعی در زندان‌ها، شاهد فراگیری ویروس کرونا در محیط زندان‌ها بودیم؛ اما اهتمام به مسائل بهداشتی و رعایت دستورالعمل‌های ضدکرونایی، مانع شیوع بیماری در زندان‌ها شد و عملکرد زندان‌های کشور در این زمینه از بسیاری از واحد‌های دیگر مطلوب‌تر بود.

آمار مرخصی‌های اعطایی به زندانیان در دوران شیوع کرونا

در همین راستا، از زمان شیوع کرونا در ایران، در چند مقطع با دستور رییس قوه قضاییه، به زندانیان مرخصی اعطاء شد.

نخست در همان روزهای ابتدایی اسفند ۹۸، بیش از ۵۴ هزار نفر از زندانیان به مرخصی رفتند.

در ۲۷ اسفندماه سال ۹۸ نیز سخنگوی دستگاه قضا از اعطای مرخصی به حدود ۸۵ هزار نفر از زندانیان در راستای بخشنامه ریاست قوه قضاییه خبر داد.

در دهم فروردین ماه ۹۹ نیز اعلام شد که متعاقب مرخصی اعطایی از ناحیه ریاست قوه قضاییه به زندانیان کشور، قریب به ۱۰۰ هزار نفر از زندانیان از این مرخصی اعطایی بهره‌مند شده‌اند.

موج دوم اعطای مرخصی به زندانیان از ۱۸ تیر ۹۹ آغاز شد و در این مرحله نیز حدود ۸۷ هزار نفر از زندانیان به مرخصی رفتند و علاوه بر این افراد که به مرخصی رفتند، عده‌ای از زندانیان با استفاده از شرایط بخشنامه مرخصی زندانیان، مرخصی پایان حبس گرفتند.

اعطای مرخصی به بیش از ۱۰۰ هزار زندانی در دوران کرونا

به طور کلی، اعطای مرخصی به زندانیان برای حفظ سلامت آنها در دوران شیوع کرونا در تمامی مقاطع سال ۹۹ بویژه در دوران اوج‌گیری کرونا استمرا داشت. بنا بر اعلام اسماعیلی سخنگوی دستگاه قضا،در دوره یکساله کرونا، در هر روز حداقل ۵۰ هزار نفر از زندانیان در مرخصی بودند و در ایام اوج کرونا، عدد زندانیان مرخصی رفته، از ۱۰۰ هزار نفر هم تجاوز کرد.

تجهیز ۹۰۰ اتاق دادرسی الکترونیک در زندان‌ها و انجام بیش از ۱۱۱ هزار دادرسی الکترونیکی

«تجهیز گسترده واحد دادرسی الکترونیکی در زندان‌ها»، یکی دیگر از اقدامات مثمرثمر دستگاه قضایی برای مصون ماندن زندانیان از بیماری کرونا بود. با راه‌اندازی واحدهای دادرسی الکترونیکی در زندان‌های کشور، از میزان انتقال زندانیان به محاکم جهت پیگیری امور قضایی آنها کاسته شد و همین امر در پیشگیری از انتقال ویروس کرونا به آنها در نتیجه رفت و آمدها مکرر، مؤثر بود.

طبق اعلام سخنگوی دستگاه قضا، در سال ۱۳۹۹ با تجهیز ۹۰۰ اتاق دادرسی الکترونیک بیش از ۱۱۱ هزار دادرسی الکترونیکی از داخل زندان‌ها یا مراجع قضایی بدون اعزام زندانی صورت گرفت.

مراقبت الکترونیکی از ۳ هزار و ۲۰۰ زندانی

همچنین در سال ۱۳۹۹، سه هزار و دویست نفر زندانی تحت نظارت و مراقبت‌ها و پابند‌های الکترونیکی قرار گرفتند و اکنون محکومیت خود را در خارج از زندان سپری می‌کنند.

علاوه بر موارد فوق‌الذکر، «تجهیز قرنطینه زندان‌ها به مواد ضدعفونی‌کننده» ، «تست مستمر وضعیت سلامت کادر زندان و زندانیان و توزیع دائمی اقلام بهداشتی بین آنها» ، «ایجاد اتاق ایزوله در زندان‌ها»، «تعطیلی فعالیت‌های اجتماعی‌محور»، «رعایت تناسب جمعیتی در بند‌ها» و «رعایت فاصله اجتماعی در ملاقات زندانیان با خانواده‌ها» از اقدامات بهداشتی صورت گرفته در زندان‌های کشور در دوران کرونا است که بواسطه این اقدامات و تدابیری که در سطور بالا تشریح شد، زندانیان و زندان‌های کشور در دوران شیوع کرونا با مشکلی مواجه نشدند.