امکان توزیع واکسن در بازار سیاه وجود دارد؟

_ روزنامه همشهری نوشت: روند کُند واکسیناسیون علیه کووید- ۱۹، گمانه‌زنی‌ها درباره ورود این واکسن به بازار‌های غیررسمی را بالا برده است. در این میان برخی گزارش‌ها هم نشان می‌دهد که فروشندگان دارو در ناصرخسرو، واکسن کرونا را به قیمت ۴۵ تا ۶۰ میلیون تومان از طریق افراد خاص در بیمارستان‌های دولتی می‌فروشند. ابهامات درباره فروش واکسن کرونا در بازار‌های غیررسمی در شرایطی است که تاکنون نزدیک به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن اسپوتنیک وی روسی، آسترازنکا و واکسن چینی  وارد شده  و گفته می‌شود هنوز نیمی از کادر درمان موفق به دریافت واکسن کرونا نشده‌اند. وزارت بهداشت از زمان آغاز واکسیناسیون کادر درمان تاکنون آماری از تعداد افراد واکسینه‌شده، ارائه نداده و مشخص نیست واکسن‌ها برای چه کسانی استفاده شده است. حالا در این میان، به دستور وزیر بهداشت، هیچ‌کس در این وزارتخانه مجوز مصاحبه ندارد جز کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی و مدیر روابط‌عمومی وزارت بهداشت که او هم پاسخگو نیست و پیگیری‌های چندروزه، برای دریافت پاسخ مشخص، بی‌نتیجه مانده است. این وزارتخانه هنوز واکنشی نسبت به احتمال ورود واکسن به بازار‌های غیررسمی نشان نداده است. در این وضعیت، سازمان نظام پزشکی که از چهارشنبه هفته گذشته، متولی واکسیناسیون کادر درمان بخش خصوصی شده است، درباره ماجرای ابهامات ورود واکسن کرونا به بازار‌های غیررسمی توضیح‌هایی می‌دهد.

 

علی تاجرنیا که معاون رئیس سازمان نظام پزشکی است می‌گوید چندین نفر در پروسه نظارت و اجرای واکسیناسیون حضور دارند. یکی نماینده مرکز مربوطه است که قرار است واکسیناسیون برای زیرمجموعه‌اش انجام شود. این شخص فهرستی از اسامی افراد دارد که مشخصات آن‌ها ثبت و با آنچه در سامانه سیب آمده، مطابقت می‌شود. اگر مغایرتی وجود دارد، واکسیناسیون برای فرد انجام نمی‌شود و اگر قبلا واکسن تزریق کرده باشند، دیگر امکان تزریق مجدد برایشان وجود ندارد. موقع ثبت مشخصات هم شماره پیگیری درنظر گرفته می‌شود که ویال واکسن در آن آمده است و پس از واکسیناسیون نیز کارت برای فرد واکسینه‌شده صادر می‌شود. در ادامه، پس از پایان هر جلسه واکسیناسیون، پوکه‌های خالی ویال‌ها جمع و صورتجلسه می‌شود. به‌گفته تاجرنیا، مجموعه این اقدامات جزو پروسه واکسیناسیون به‌شمار می‌رود، بنابراین برای خارج‌شدن واکسن از این چرخه، نیاز به هماهنگی با تعداد زیادی از افراد هست.

 

او به نکته دیگری اشاره می‌کند که آن‌هم مشکلات جابه‌جایی و خروج واکسن اسپونیک وی از سازوکار درمان است. او می‌گوید واکسن اسپوتنیک وی روسی باید در دمای منفی ۲۰ درجه نگهداری شود، درحالی‌که سایر واکسن‌ها این ویژگی را ندارند و می‌توانند در درجه منفی ۲ تا ۸ درجه هم نگهداری شوند. هم‌اکنون بیشتر واکسیناسیون در ایران، با واکسن روسی انجام می‌شود. به‌گفته تاجرنیا، امکان دسترسی به واکسن اسپوتنیک وی به‌طور غیررسمی وجود ندارد؛ «از زمانی‌که واکسن از زنجیره سرد منفی ۲۰ درجه خارج می‌شود تا استفاده شود، تنها دو ساعت مهلت مصرف دارد، بنابراین واکسن‌هایی که خارج از این وضعیت، مورد استفاده قرار می‌گیرند، چند مسئله دارند؛ یکی اینکه ممکن است اساسا آن واکسن‌ها، تقلبی باشند، یا اگر واکسن‌ها واقعی باشند، به‌دلیل رعایت‌نکردن زنجیره سرد خاصیتشان از دست رفته باشد. نکته دیگر این است که واکسن کرونا باید در مکان مخصوصی تزریق شود و نمی‌توان هر جایی آن را تزریق کرد.»

مسئله، اما تنها فروش واکسن در بازار‌های غیررسمی نیست، در هفته‌های گذشته، از طریق روابط‌عمومی یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی با افرادی غیر از کادر درمان تماس‌هایی گرفته‌شده و به آن‌ها گفته‌شده درصورت تمایل می‌توانند برای واکسیناسیون مراجعه کنند. نکته قابل تامل اینجاست که افراد تماس‌گیرنده خودشان هم جزو کادر درمان نبودند، اما اختیار واکسیناسیون داشتند. تاجرنیا در این‌باره هم می‌گوید که براساس سیاست‌های وزارت بهداشت و توافقاتی که با ارگان‌های مختلف داشته‌اند، خارج از اولویت اول واکسیناسیون، واکسن برای افرادی مثل پاکبان‌ها هم انجام شده است. به‌گفته او، در بیمارستان، زمانی‌که واکسن از حالت فریز خارج می‌شود، باید طی ۲ تا ۳ ساعت تزریق شود، گاهی بیمارستان با ۱۰۰ نفر برای واکسیناسیون هماهنگ می‌کند، اما تمام آن‌ها در محل حاضر نمی‌شوند، به همین دلیل، اگر واکسن را استفاده نکنند، باید آن را دور بریزند، اما به‌جای آن از افراد در دسترس استفاده می‌کنند چراکه امکان فریز دوباره واکسن وجود ندارد. البته این موضوع هم استثناست و این‌طور نیست که اعلام شده باشد. براساس اعلام تاجرنیا، مدیریت واکسن در کشور به‌عهده مدیر بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت است.

 

حسین کرمانپور، مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام پزشکی و رئیس اورژانس بیمارستان سینا، جزئیات واکسیناسیون کادر درمان بخش خصوصی زیرنظر سازمان نظام پزشکی را توضیح می‌دهد و می‌گوید که این روند با نظارت دقیق از سوی مأمور حراست، نماینده دانشگاه علوم‌پزشکی و نماینده نظام‌پزشکی، انجام می‌شود و پروسه به‌شدت امنیتی است؛ «سازمان نظام‌پزشکی از هفته گذشته مسئول واکسیناسیون بخش خصوصی درمان شده است و تمام این پروسه هم با بررسی کدملی افراد در سامانه سیب انجام می‌شود. اسامی را سازمان نظام پزشکی اعلام کرده و براساس آن برای پزشکان بالای ۵۰ سال واکسیناسیون انجام می‌شود. حتی به افراد اجازه داده نمی‌شود سهم خودشان را برای فرد دیگری استفاده کنند.»

 

کرمانپور با اعلام اینکه ۱۵ بیمارستان خصوصی برای واکسیناسیون در تهران مشخص شده و واکسن‌ها از طریق دانشگاه‌های علوم‌پزشکی شهیدبهشتی و ایران اختصاص داده می‌شود، تأکید می‌کند که تا این لحظه، حتی برای یک نفر هم خارج از فهرست، واکسیناسیون بخش خصوصی درمان انجام نشده است؛ «این واکسیناسیون تنها برای مطب‌داران است نه پزشکان بیمارستان‌ها، چراکه بیمارستان‌ها خودشان سهمیه دارند.» براساس اعلام کرمانپور، قرار است به‌زودی واکسیناسیون افراد زیر ۵۰ سال هم شروع شود: «واکسن را وزارت بهداشت در اختیار دانشگاه علوم‌پزشکی قرار می‌دهد و آن‌ها واکسیناسیون را براساس سهمیه توزیع می‌کنند.» او می‌گوید تاکنون ۴۵ هزار دوز واکسن اسپوتنیک وی برای پزشکان بالای ۵۰ سال بخش خصوصی، درنظر گرفته شده است که به‌صورت روزانه تزریق می‌شود. او به دیگر محدودیت‌های واکسیناسیون با اسپوتنیک وی اشاره می‌کند.

 

به‌گفته کرمانپور، واکسن اسپوتنیک وی، در دو مرحله، آن‌هم از دو منبع متفاوت تزریق می‌شود و مانند واکسن آسترازنکا یا سایر واکسن‌ها نیست که هر دو دوز یکسان باشد؛ یعنی واکسن مرحله اول آن با مرحله دومش، متفاوت است؛ بنابراین اگر قرار باشد در بازار آزاد فروخته شود باید هر دو دوز در اختیار فرد باشد، درحالی‌که هم‌اکنون هر آنچه تزریق شده، مرحله اول است و به فاصله ۲۱ تا ۲۸ روز مرحله دوم آن در اختیار قرار می‌گیرد. فروشنده این واکسن در بازار غیررسمی چطور می‌تواند تامین مرحله دوم آن را برای خریدار تضمین کند؟

 

براساس اعلام کرمانپور، به‌احتمال زیاد آنچه به‌عنوان واکسن کرونا قرار است فروخته شود، آب مقطر و واکسن تقلبی است؛ «نمونه این اتفاق برای داروی رمدسیور هم رخ داد و ویال مترونیدازول به‌عنوان این دارو میلیون‌ها تومان فروخته شد.»

 

مینو محرز، عضو کمیته کشوری مقابله با کرونا، هم به مردم هشدار می‌دهد که قطعا این واکسن‌ها تقلبی است و تأکید می‌کند: «تن‌ها از منابع رسمی، منتظر واکسیناسیون باشند».

 

او می‌گوید که فروشندگان دارو در بازار‌های سیاه، به‌دنبال سود‌های میلیونی هستند، بنابراین مردم فریب نخورند و برای واکسینه‌شدن، عجله نکنند. این را هم توجه کنند که همه چیز با واکسیناسیون تمام نمی‌شود. بعد از واکسن هم باید ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود؛ «برخی تصور می‌کنند بعد از واکسیناسیون می‌توانند به‌راحتی دورهمی‌هایشان را داشته باشند، درحالی‌که این‌طور نیست و واکسن تنها آن‌ها را در برابر مرگ و بستری‌شدن در بخش‌های مراقبت‌های ویژه در امان نگه می‌دارد.»

 

او هم تأکید می‌کند که واکسیناسیون در وزارت بهداشت با نظارت خاصی انجام می‌شود و از همه این‌ها گذشته تعداد واکسن وارد‌شده آن‌قدر کم است که به‌خود کادر درمان هم نرسیده، چه رسد بخواهد از این چرخه خارج شود.