آخرین تحولات برجامی/ ایران و گروه ۱+۴ روز گذشته چه توافقی کردند؟

- پس از سه ماه از آغاز به کار بایدن به عنوان رئیس جمهور جدید رژیم آمریکا، اولین نشست کمیسیون مشترک برجام به صورت حضوری بین کشور‌های ۱+۴ روز گذشته ۱۷ فروردین در وین، برگزار شد.

این نشست، نشست ادواری فصلی کمیسیون مشترک بین ایران و ۱+۴ است که در ماه‌ها و سال قبل هم برگزار شده بود.

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی دستگاه دیپلماسی در خصوص این نشست گفته بود آنچه که اتفاق می‌افتد، هیچ فرقی با کمیسیون‌های مشترک که تا الان برگزارشده، ندارد. نشست ادواری فصلی کمیسیون مشترک بین ایران و ۱+۴ است که در ماه‌ها و سال قبل هم این نشست را داشتیم.

خطیب‌زاده یادآور شد: این نشست قرار بود اسفندماه  برگزار شود که تاریخ نهایی نشد و قرار شد اوایل فروردین برگزار شود. قسمت اول این نشست به صورت آنلاین برگزار شد که گفت‌وگو‌ها ناقص ماند و ادامه آن به صورت حضوری برگزار می‌شود.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: دستور کار این جلسه رفع تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده بر علیه ایران یا به تعبیری چگونگی اجرای تعهدات طرف‌های مقابل بوده است. در این جلسه مشخص می‌شود که آیا ۱+۴ می‌تواند موارد مورد نظر ایران را تامین کند یا خیر.

بیانیه نشست قبلی کمیسیون مشترک برجام
آخرین جلسه حضوری کمیسیون مشترک برجام که با حضور نمایندگان ایران، روسیه، چین، سه کشور اروپایی و به ریاست دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه در ۱۲ شهریور ۹۹ در وین برگزار شد، بیانیه‌ای به شرح زیر صادر کرده بود:

۱. نشست کمیسیون مشترک برجام در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۹۹ در وین برگزار شد. بر اساس برجام، کمیسیون مشترک مسئولیت نظارت بر اجرای این توافق را بر عهده دارد. این نشست به ریاست خانم هلگا اشمید، دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه، به نمایندگی از طرف آقای جوزپ بورل نماینده عالی اتحادیه اروپایی، و با حضور نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و جمهوری اسلامی ایران، در سطح معاونین وزرای خارجه/ مدیران سیاسی برگزار شد.

۲. تمامی اعضاء، با یادآوری اینکه برجام یک عنصر کلیدی از ساختار عدم اشاعه جهانی است که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد نیز تایید شده است، بر اهمیت صیانت از این توافق تاکید کردند. اجرای کامل توافق از سوی تمامی طرف‌ها دارای اهمیت اساسی است.

۳. در پرتو مباحث مطروحه اخیر در شورای امنیت ملل متحد در نیویورک در خصوص تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های ملل متحد که قبلا لغو شده‌اند، اعضاء تاکید دوباره کردند که آمریکا در تاریخ ۸ می ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه، توقف مشارکت خود در برجام را اعلام کرد و از آن پس، در هیچ یک از فعالیت‌های مرتبط با برجام مشارکت نداشته است. اعضاء مجددا تاکید کردند که بنابراین آمریکا را نمی‌توان یک دولت عضو برجام محسوب کرد.

در این رابطه، اعضاء همچنین بیانیه‌ها و مکاتبات مختلف قبلی خود با شورای امنیت ملل متحد در این خصوص، از جمله بیانیه مورخ ۲۰ اوت ۲۰۲۰ نماینده عالی اتحادیه اروپایی در ظرفیت هماهنگ کننده برجام که بیان می‌کند آمریکا نمی‌تواند فرایند بازگشت تحریم‌های ملل متحد تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز نماید، مجددا تایید کردند.

۴. اعضاء، از بیانیه مشترک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مورخ ۲۶ اوت ۲۰۲۰، که اجرای آن آغاز شده است، استقبال کردند. در همین زمینه، آن‌ها نقش مهم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان تنها سازمان بین‌المللی مستقل و بی‌طرف مسئول راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات عدم اشاعه هسته‌ای را یاداور شدند.

۵. کمیسیون مشترک موضوعات هسته‌ای و همچنین رفع تحریم‌ها ذیل برجام را مورد توجه قرار داد. کارشناسان به بحث در خصوص تمامی موضوعات مورد نگرانی ادامه خواهند داد.

۶. اعضاء مجدداً اهمیت پروژه‌های عدم اشاعه هسته‌ای، بویژه، پروژه مدرن‌سازی راکتور اراک و پروژه ایزوتوپ‌های پایدار در فردو را تکرار کردند. با عنایت به آثار و عواقب بالقوه تصمیم آمریکا در ماه می‌برای پایان دادن به اسقاطیه‌های مرتبط با پروژه اراک، اعضاء حمایت قاطع و مسئولیت جمعی خود برای ادامه این پروژه را تکرار کردند.

۷. این نشست در فضای متأثر از شیوع ویروس کرونا برگزار شد. اعضاء، با تمامی کشور‌هایی که از این بیماری متاثر شدند، در تلاش‌هایشان برای مقابله با شیوع این بیماری اعلام همبستگی کردند. به دلیل محدودیت‌های مسافرتی، اخیراً امکان برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام فراهم نشده بود.

اخیراً و در آستانه برگزاری این نشست، ادعا‌های فراوانی درخصوص بازگشت آمریکا به برجام مطرح می‌شود، اما مقامات تهران بار‌ها تاکید کردند آمریکا در صورتی میتواند بر سر میز مذاکره برجامی برگردد که تحریم‌های آمریکا نه به صورت مرحله‌ای و گام به گام، بلکه به صورت یکجا رفع شده و راستی‌آزمایی انجام شود.

خطیب‌زاده همچنین در این خصوص عنوان کرد که ما تنها یک گام داریم و آن هم برداشته شدن تمام تحریم‌های ایالات متحده است و در مقابل ایران نیز آمادگی دارد تمام اقدامات جبرانی خود را که به خاطر نقض پیمان طرف‌های مقابل بوده، به عقب برگرداند.

سخنگوی وزارت امور خارجه اضافه کرد: وزارت امور خارجه، لیست تمامی تحریم‌هایی که باید برداشته شوند، از تمام ارگان‌ها و نهاد‌ها استعلام کرده است، به همین دلیل گفت‌وگو‌ها با ۱+۴، فنی و حقوقی است.

همچنین در روز جمعه ۱۳ فروردین ماه نشستی مجازی کمیسیون مشترک، به ریاست معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی از طرف نماینده عالی اتحادیه اروپا و با حضور نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایران در سطح معاونین/ مدیران سیاسی وزرای امور خارجه برگزار شد، طرف‌های برجام ضمن تاکید بر تعهدشان جهت حفظ برجام، تصمیم گرفتند این جلسه کمیسیون مشترک را جهت تداوم رایزنی‌ها در وین از سر بگیرند.

عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه پس از این نشست تاکید کرد که هیئت ایرانی هیچ‌گونه مذاکره‌ای با هیئت آمریکایی در هیچ سطحی نخواهد داشت.

«سید عباس عراقچی» که در نشست روز گذشته (۱۷ فروردین) ریاست هیئت ایرانی را بر عهده داشت، در این نشست گفت: رفع تحریم‌های آمریکا، اولین و ضروری‌ترین اقدام جهت احیای برجام است و جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد به محض رفع تحریم‌ها و پس از راستی آزمایی آن، اقدامات جبرانی هسته‌ای خود را متوقف کرده و به اجرای کامل برجام برگردد.

معاون طریف پس از پایان جلسه نتایج آن را تشریح کرد و افزود: توافق کردیم که دو گروه کاری تشکیل بشود؛ یکی در حوزه تحریم‌ها و دیگری در حوزه هسته‌ای و این دو گروه کاری که متشکل از همه اعضای کمیسیون مشترک یعنی این کارشناسان ایرانی به اضافه کارشناسان کشور‌های ۱+۴ بدون حضور آمریکا.

معاون سیاسی وزارت امور خارجه اضافه کرد: قرار ما این هست که روز جمعه صبح یک بار دیگر کمیسیون مشترک کار این دو کارگروه را بررسی بکند و پیشرفت کار، مشکلات و موانع را ارزیابی کنیم. اگر پیشرفتی وجود نداشته باشد ما به کار خود خاتمه خواهیم داد.

عراقچی همچنین تاکید کرد: در مجموع فعلاً در مسیر درستی قرار گرفتیم، ولی ادامه این مسیر بستگی به رفتار جدیت و حسن نیت طرف مقابل دارد و ما به محض اینکه احساس بکنیم چنین حسن نیت و جدیتی وجود ندارد طبیعی است که به این مسیر ادامه نخواهیم داد و هیچ عجله و شتابی هم نداریم.

از این رو باید دید که کشور‌های ۱+۴ که اصرار بر احیای برجام دارند، به چه شکل آمریکا را راضی خواهند کرد که شروط ایران را برای بازگشت به میز بپذیرند؛ چراکه همانطور که مقامات تهران بار‌ها تاکید کرده‌اند، ایران در صورتی موافق بازگشت رژیم آمریکا به میز برجام خواهد بود که این رژیم تحریم‌های خود را نه به صورت گام به گام، بلکه به صورت کامل و یکجا رفع کرده و پس از انجام راستی‌آزمایی از سوی ایران، مذاکرات از سر گرفته شود.