انهدام بیش از ۳ میلیون مین و مهمات عمل نکرده از سال ۸۴

معاون مهندسی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح با اشاره به وضعیت مین زدایی در کشور اظهار کرد: حدود هزار و ۲۰۰ کیلومتر از مرز مشترک خشکی با عراق به بیش از ۲۰ میلیون انواع مین و مواد منفجره باقیمانده از جنگ آلوده شد که بلافاصله در همان سال ۱۳۶۷ فعالیت‌های مین زدایی و رفع آلودگی از مواد منفجره از شهر‌های مرزی آغاز گردید. از سال ۶۷ تا سال ۸۲، عملیات پاکسازی توسط ارتش و سپاه و تحت مسئولیت وزارت کشور انجام شد تا اینکه پیرو مصوبه هیئت دولت، این امر خطیر به وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح سپرده شد.

وی ادامه داد: این وزارتخانه در انتهای سال ۱۳۸۴ با تاسیس مرکز مین زدایی به صورت تخصصی این امر را پیگیری نمود. مرکز مین زدایی نیز از بدو تاسیس تا کنون بیش از ۲ میلیون انواع مین و نزدیک به یک میلیون انواع مهمات عمل نکرده از جمله بمب ها، گلوله‌ها، خمپاره‌ها و نارنجک‌ها را کشف و منهدم نموده است.

سلیمانی افزود: در حال حاضر، پاکسازی اراضی آلوده در بسیاری از نقاط مرزی به دلیل سیلاب‌های فصلی، جابجایی لایه‌های خاک، عدم وجود جاده‌های دسترسی به برخی از اراضی آلوده، آبگرفتگی، جابجایی مین ها، گذشت زمان و پوسیده شدن مین‌ها به شرایط سخت و پیچیده‌ای رسیده است و این دلایل باعث کندی روند پاکسازی در مناطق مرزی شده است تا جایی که در بسیاری از موارد نیرو‌های مین بردار در اعماقی در حدود یک تا ۶ متر نیز مین‌ها و انواع مهمات عمل نکرده را از زمین خارج می‌نمایند.

سلیمانی خاطرنشان کرد: به غیر از فعالیت‌های متمرکز در مناطق مرزی، گروه‌های اورژانسی نیز در قرارگاه‌های پاکسازی این مرکز در ۵ استان آلوده تشکیل شده اند تا در صورت مشاهده انواع مهمات عمل نکرده توسط ساکنین و یا نیروی انتظامی، سریعا وارد عمل شده و مهمات مکشوفه را از آنجا جمع آوری و در محل امنی منهدم می‌نمایند. در طول سالیان گذشته حدود ۷ هزار عملیات موردی اورژانسی در سطح شهرها، روستا‌ها و اراضی کشاورزی توسط قرارگاه‌های استانی مرکز انجام و در پی این عملیات‌ها حدود ۸۰ هزار تیر انواع مین و گلوله عمل نکرده و ۱۷۶ فروند بمب عمل نکرده کشف و منهدم شده است.

وی درباره علت عدم علامت گذاری همه زمین‌های آلوده به مین برای جلوگیری از ورود انسان‌ها و ساکنین مناطق مرزی تاکید کرد: علامتگذاری میادین مین توسط یگان مین گذار در برخی موارد اجرا شده، لکن در بسیاری موارد یا این علائم دست کاری یا حذف شده اند؛ به عنوان مثال در خصوص میادین مینی که به صورت تعجیلی در زمان جنگ کاشته شده اند علائمی وجود ندارد. ذکر این نکته ضروری است که میدان مین باید از دید و تیر برخوردار باشند، یعنی نیازمند محافظت و نگهداری است.

معاون مهندسی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع افزود: متاسفانه حجم وسیعی از این میادین در پنج استان درگیر ما فاقد علائم بوده و اجرای علامتگذاری موقت برای آن‌ها مفید فایده نبوده و بواسطه عوامل انسانی یا جوی از بین می‌روند. مرکز مین زدایی بنا به اولویت بندی این مناطق از منظر احتمال مواجهه با خطر اقدام به علامتگذاری دائم نموده است که با صرف هزینه زیادی همراه بوده است.

سلیمانی در ادامه در پاسخ به این پرسش که تکلیف مرزنشینانی که بر اثر برخورد با مین و مواد منفجره کشته و یا مجروح می‌شوند چیست؟ آیا شروط خاصی برای پوشش اینگونه از حادثه دیدگان وجود دارد؟ گفت: مرزنشیان و ساکنین مناطق آلوده مرزی که با مین و یا هرگونه مهمات عمل نکرده به جا مانده از جنگ برخورد می‌کنند، پس از تشکیل پرونده جهت بررسی به کمیسیون ماده ۲ فرمانداری استان مربوطه ارجاع می‌شوند، در نهایت پس از انجام امورات اداری و تصویب کمیسیون بر اساس شدت حادثه و جراحت، احکام شهید و یا جانباز دریافت کرده و در صورت احراز شرایط تحت پوشش یکی از نهاد‌های حمایتی از جمله بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی قرار می‌گیرند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص باید به وزارت محترم کشور و یا استانداری‌ها و یا فرمانداری‌های استان‌های مرزی آلوده مراجعه نمایید.

وی در پاسخ به سوالی در مورد ضرورت مین زدایی در کشور گفت: از جمله آثار مهم رفع این معضل در کشور به جز کاهش تلفات انسانی ناشی از برخورد با مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ، احیای صد‌ها هزار هکتار از اراضی کشاورزی و هزاران هکتار از اراضی نفتی و توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده و نشان دهنده این موضوع است که مین زدایی تا چه میزان می‌تواند در دستیابی به برخی از اهداف توسعه پایدار از جمله مهاجرت معکوس، پاکسازی اراضی کشاورزی و برداشت میلیون‌ها تن انواع نباتات، پاکسازی اراضی صنعتی، توسعه گردشگری، توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد شبکه‌های برق، گاز و آب، پاکسازی مناطق حفاظت شده زیست محیطی و حمایت از انواع گونه‌های جانوری، نقش بسزایی ایفا نماید.

معاون مهندسی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع گفت: به هر ترتیب در وهله اول شاید هزینه‌های مربوط به مین زدایی بار مالی سنگینی بر دوش دولت تحمیل کند، اما زمانی که به آثار رفع این معضل نگاهی بیندازیم مشاهده خواهیم کرد که به ازای هر هکتار پاکسازی اگر حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه می‌شود درآمد‌های حاصله از آن بسیار بیشتر از این مبلغ خواهد بود. کافی است نگاهی به بازارچه‌های مرزی بیندازیم، می‌بینیم که تا چه میزان توانسته به توسعه اجتماعی و اقتصادی مناطق مرزی کمک کند حال به این موضوع فکر کنید که بازارچه‌های مرزی سالیان قبل بدلیل آلودگی مین و مواد منفجره وجود نداشتند و تردد مسافران و انتقال کالا انجام نمی‌گرفت. نمونه بارز آن بازارچه مرزی مهران است که بدلیل آلودگی امکان تردد وجود نداشت و حالا سالیانه میلیون‌ها نفر بدون هیچ خطری از این مرز برای سفر به عتبات عالیات استفاده می‌کنند.

سلیمانی درباره همکاری‌های بین‌المللی ایران با سایر کشور‌های متاثر از آلودگی مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ در حوزه مین زدایی خاطرنشان کرد: مرکز مین زدایی از بدو تاسیس تاکنون، با هدف انتقال تجربیات و اشتراک گذاری دانش و انعکاس اطلاعات مرتبط با حوزه مین زدایی به داخل ایران و نیز انعکاس فعالیت‌ها و اقدامات بشردوستانه ایران در جوامع بین المللی، ضمن حضور در کنفرانس‌ها و سمینار‌های مختلف، با کشور‌های متاثر از آلودگی و سازمان‌های بین المللی درگیر با معضل مین، ارتباطات خود را ایجاد نموده و درحال توسعه است.

وی اضافه کرد: کمیسیون همکاری‌های مشترک مین زدایی فی مابین ایران و عراق، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی مابین مرکز مین زدایی جمهوری اسلامی ایران و کمیته بین المللی صلیب سرخ، حضور نمایندگان مرکز در نشست سالانه بین المللی روسای ملی مین زدایی و مشاوران سازمان ملل در ژنو، میزبانی از رئیس مرکز بین المللی مین زدایی بشردوستانه ژنو و بازدید ایشان از مناطق عملیاتی مین زدایی در ایران، برگزاری سالانه مراسم روز جهانی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن در ۴ آوریل هرسال، برگزاری و حضور در نشست کشور‌های فارسی زبان در حوزه مین زدایی، تبادل هیئت با برخی از کشور‌های متاثر از آلودگی مانند کرواسی، عراق و افغانستان، بازدید سفیران و نمایندگان کشور‌های حامی مالی و متاثر از آلودگی از مناطق عملیاتی مین زدایی ایران در استان خوزستان و برگزاری اولین نشست بین المللی مین زدایی در تهران از جمله فعالیت‌های این مرکز در جهت توسعه روابط بین المللی است. البته در سال جدید نیز قصد دارد روابط خود را توسعه بخشد و امیدوار است که بتواند زمینه صدور خدمات فنی و دانشی مین زدایی را فراهم کند.

وی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره هدف تاسیس مرکز آموزش بین المللی مین زدایی و امکانات این مجموعه اظهار کرد: مرکز مین زدایی به منظور ارتقاء سطح علمی مرتبط با فعالیت‌های مین زدایی بشردوستانه، در سال ۱۳۹۸ به تاسیس یک مجموعه آموزشی با عنوان «مرکز آموزش بین المللی مین زدایی بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران» نمود تا بتواند با ارائه آموزش‌های مرتبط با این حوزه در سطح استاندارد‌های ملی و بین المللی، به دیگر کشور‌های درگیر این معضل نیز کمک کند.

معاون مهندسی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع افزود: ماموریت این مرکز گردآوری، دستیابی، توسعه، تدوین و نشر دانش و همچنین تربیت نیروی انسانی متخصص ملی و بین المللی در زمینه مین زدایی بشر دوستانه است. این مجموعه شامل اقامتگاه فراگیران، کلاس‌های تخصصی مین، مهمات، تجهیزات پاکسازی و کلاس آموزش و آگاهسازی خطر مین و مهمات عمل نکرده، مجموعه نمایشگاهی دستگاه‌های انفجاری ابتکاری، نمایشگاه مهمات هوایی و دریایی، کارگاه شبیه ساز رایانه‌ای پاکسازی، میدان مین آموزشی، میدان آزمون و ارزیابی فلزیاب‌ها و نیز میدان آزمون و ارزیابی ماشین‌های مکانیزه پاکسازی است.

سلیمانی در پایان با اشاره به دورنمایی تاسیس مرکز مین زدایی کشور گفت: اگر نگاهی به کشور‌های همسایه ایران بیندازیم مشاهده می‌کنیم که افغانستان، عراق، آذربایجان و سوریه، به دلیل جنگ و درگیری‌های تروریستی با معضل مین و مواد منفجره روبرو هستند و این مرکز که با مطالعه دقیق مراکز آموزش مین زدایی سایر کشور‌ها تجهیز شده است، می‌تواند زمینه ساز ارتقاء سطح علمی و فنی مین برداران فعال در این کشور‌ها باشد و این آمادگی را دارد تا با پذیرش فراگیران کشور‌های درگیر انواع مین و گلوله و مواد منفجره با دانش و تجربه خود در راستای آموزش مقابله با این تهدیدات و استقرار صلح و امنیت جهانی گام‌های اساسی را بردارد.