دانستنی‌هایی از «عمارت کاظمی» یا خانه موزه تهران قدیم

_ روزنامه همشهری نوشت: اینجا سرای کاظمی است، خانه‌ای که هنوز ردپای معماری سنتی و اصیل ایرانی و اسلامی را می‌توان در آن پیدا کرد. ردپایی که در حال محو شدن بود، ولی با کمک مدیران فرهنگی شهرمان دوباره جان گرفت و تبدیل به یک مرکز فرهنگی و موزه شد. شاید نخستین تصویری که از مفهوم خانه‌های تاریخی و با هویت تهران در ذهن‌مان شکل می‌گیرد، خانه‌های ویران یا در آستانه ویرانی است. حالا بر هیچ‌کس پوشیده نیست که این معماری و این هویت پایتخت در خطر است.

 

این خانه زیبا که در تصویر می‌بینید تبدیل به یک مرکز فرهنگی تمام‌عیار در قلب پایتخت و در محله امامزاده‌یحیی (ع) شده است. پس از تملک خانه کاظمی توسط شهرداری که خود این اقدام هزینه‌بر و زمان‌بر بود، بخش اصلی کار که بازسازی و مرمت بنا بود آغاز شد. ویژگی خاص سرای کاظمی حفظ هسته اصلی بنا و بافت سنتی آن بود. قسمت‌های مهم خانه ازجمله مطبخ خانه، بادگیر، اصطبل خانه، رختشویخانه، آب انبار و هشتی‌ها و ورودی‌ها و تالار اصلی شکل خود را حفظ کرده است.

 

استفاده از چوب برای ساختن در، پنجره، ستون‌ها و تیر سقف و چهارچوب از ویژگی‌های معماری ایرانی، اسلامی است که در بخش‌های مختلف سرای کاظمی می‌توانید استفاده از چوب را مشاهده کنید. درخت‌های تبریزی، سپیدار، چنار، کاج و گردو ازجمله درخت‌هایی هستند که از چوب آن‌ها برای این کار استفاده می‌شود.

 

یکی از عناصری که در سرای تاریخی کاظمی به‌کار رفته، شیشه است. در معماری ایرانی و اسلامی از شیشه‌های الوان به رنگ‌های سرخ، آبی، بنفش و سبز برای تأمین روشنایی و تزیین در و پنجره و قاب‌های گنبدخانه و شبستان‌ها استفاده می‌شده است. مرمت شیشه‌های سرای کاظمی با دستان هنرمند این استادکار انجام شد.

 

تا دلتان بخواهد می‌توانید خانه‌های قدیمی در تهران پیدا کنید که عنصری به نام معماری داخلی در ساخت آن‌ها مشهود است. با دیدن این خانه‌های قدیمی که نسل‌شان در حال انتقراض است می‌توان دریافت که فرهنگ و هویت ایرانی برای خودش تعریف و مشخصه‌هایی دارد که در معماری بنا‌ها به آن‌ها توجه می‌شده است.

 

سرای کاظمی فقط یک خانه تاریخی نیست که بازسازی شده، در زیرزمین این خانه حالا یک موزه مردم‌شناسی دیدنی هم برپا شده است. در این موزه شما می‌توانید اطلاعات بسیار جالبی در مورد تهران قدیم و مردم آن دوران به‌دست بیاورید و حتی برخی را در قالب عکس، فیلم و ماکت با چشم خود ببینید!  

 

سرای کاظمی فقط یک خانه تاریخی نیست که بازسازی شده، در زیرزمین این خانه حالا یک موزه مردم‌شناسی دیدنی هم برپا شده است. در این موزه شما می‌توانید اطلاعات بسیار جالبی در مورد تهران قدیم و مردم آن دوران به‌دست بیاورید و حتی برخی را در قالب عکس، فیلم و ماکت با چشم خود ببینید!  

 

سرای کاظمی در سال۱۳۰۳ توسط سیداحمدخان کاظمی مستوفی که از ملاکان بنام و مشهور تهران بوده از علی اصغرخان سرخه‌ای خریداری شد. طرح و شکل بنا در اواخر دوران قاجار شکل گرفت و در دوران پهلوی اول تکمیل شد. این بنا که حدود ۱۰۰ سال از ساخت آن می‌گذرد، با توجه به جدا شدن ازساختمان‌های کناری، با مساحتی حدود ۲۰۳۳ مترمربع باقی مانده است که شامل ۱۲۱۵مترمربع عرصه و فضای باز و ۶۵۰ مترمربع عیان و زیر بناست.

 

مرمت این خانه زیبا از سال۱۳۸۶، به سفارش معاونت فنی و عمرانی شهرداری منطقه۱۲ طراحی و آغاز شد و کاربری مناسبی که در شأن محله و بنا باشد برای آن درنظرگرفته شد. حالا این خانه تبدیل به مرکز فرهنگی زیبایی شده است که علاوه بر کتابخانه تهران قدیم، نگارخانه‌ای بزرگ، مرکز نمایش فیلم‌های تهران قدیم، موزه مردم‌شناسی، مرکز مدیریت بافت تاریخی تهران قدیم و کلاسی آموزشی را در دل خود جای داده است.