۱۰۴۲ سالگی شاهنامه فردوسی

_ روزنامه خراسان نوشت: هزار و چهل و دو سال از سرودن شاهنامه فردوسی می‌گذرد؛ هزار و چهل و دو سال است که گنجی به نام شاهنامه، جزو دارایی‌های ایرانی‌ها شده‌است. فردوسی عمرش را بر سر شاهنامه گذاشت؛ بار‌ها برای سرودن شاهنامه تنگنای مالی پیدا کرد و باز ادامه داد تا کار نظم حماسه ملی ایرانی‌ها زمین نماند. وقتی هم که شاهنامه را به دربار محمود غزنوی برد و بی‌اعتنایی او را دید، آن صله ناچیز و بی‌مقدار را میان اهل کوی و برزن تقسیم کرد و دست خالی برگشت. امروز ۲۵ اسفند، سالروز پایان کار پررنج و طاقت‌فرسای فردوسی است.

 

در بعضی صفحات و سایت‌ها درباره آغاز سرودن شاهنامه، مطالبی به اشتباه دست به دست می‌شود مبنی بر این‌که فردوسی به دستور سلطان محمود غزنوی، نظم شاهنامه را آغاز کرده‌است. در حالی که فردوسی خیلی قبل‌تر از این‌که محمود به سن پادشاهی برسد، شروع به نظم شاهنامه کرده‌بود.

 

وقتی فردوسی در سال ۳۶۷ هجری قمری شروع به سرودن شاهنامه کرد، ۳۸ ساله بود و محمود غزنوی ۶ ساله! محمود غزنوی در سال ۳۸۷ هجری بر تخت پادشاهی نشست و در آن زمان فردوسی ۵۸ سال داشت و ۲۰ سال از شروع شاهنامه‌سرایی‌اش می‌گذشت. فردوسی در اصل کار دوست و رفیقش، دقیقی‌توسی را کامل کرد. دقیقی هزار بیت از شاهنامه را سروده بود که به قتل رسید. فردوسی هزار بیت سروده دقیقی را هم در شاهنامه جای داد. این هزار بیت مربوط به پادشاهی گشتاسب و چگونگی روی کار آمدن اوست که در پایان پادشاهی کیخسرو آمده‌است.

 

از آن‌جا که در دست‌نویس‌های شاهنامه برای زمان پایان نظم شاهنامه، دو تاریخ آمده (سال‌های ۳۸۴ و ۴۰۰ هجری قمری)، محققان بر این باور هستند که فردوسی در تاریخ ۳۸۴، نسخه اولیه را سرود و در سال ۴۰۰ آن را کامل کرد. جالب این‌که فردوسی در پایان داستان یزدگرد، به روز ۲۵ اسفند (روز ارد سفندارمذ) اشاره کرده و سروده است: «سرآمد کنون قصه یزدگرد/ به ماه سفندارمذ روز ارد/ ز هجرت شده پنج هشتاد بار/ به نام جهان‌داور کردگار».

 

دکتر خالقی‌مطلق، شاهنامه‌پژوه برجسته درباره این‌که آیا ۲۵ اسفند مربوط به سال ۳۸۴ است یا سال ۴۰۰، می‌نویسد: «با در نظر گرفتن این که نه تنها اکثریت بزرگ دست‌نویس‌های اساس تصحیح ما، بلکه کهن‌ترین و به نسبت معتبرترین آن‌ها، تاریخ ۲۵ اسفند را در ارتباط با سال ۴۰۰ آورده‌اند، می‌توان گفت که به احتمال بسیار، روز ۲۵ اسفند تاریخ پایان نهایی سرایش شاهنامه است.»