کتابی که با حاج قاسم عجین شده است
- طبق اعلام مراسم رونمایی از کتاب «سور سوریه» به قلم محمدقائم خانی، عصر دیروز با حضور علی‌محمد مؤدب، مدیرعامل مؤسسۀ شهرستان ادب، حجت‌الاسلام حمید سبحانی‌صدر نویسنده و پژوهشگر، محمدعلی مرادیان، عضو هیئت مدیرۀ انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل، اسماعیل سلطانی مدیرعامل انتشارات چاپ و نشر بین‌الملل و میثم رشیدی، نویسنده و خبرنگار در کتابفروشی چاپ و نشر بین‌الملل برگزار شد.
میثم رشیدی که اجرای این مراسم را به عهده داشت با اشاره به اینکه «سور سوریه» هم دربارۀ سوریه است و هم دربارۀ سوریه نیست گفت: محمدقائم خانی که تحصیلات عالی در رشتۀ مهندسی دارد، در این کتاب به سراغ روایت‌های عاطفی‌احساسی نرفته و با نگاهی پخته و عمیق به مسائل پرداخته است.
محمدقائم خانی دربارۀ اینکه چرا نوروز را برای سفر به سوریه انتخاب کرده است، گفت: پیش از اینکه ما به این سفر برویم تعداد زیادی از نویسندگان به این مناطق سفر کرده بودند و از بین این‌ها کتاب اکبر صحرایی با عنوان «کتیبه ژنرال» منتشر شده است. قرار بر این بود که بعد از ما هم نویسندگان دیگر به آن مناطق سفر کنند که یورش ارتش سوریه به اِدلب شروع شد، گفتند فعلا دست نگه‌دارید. پس از آن آشوب‌های لبنان شروع شد و پرواز‌های غیرنظامیان به دمشق هم به همین خاطر کنسل می‌شد. پس از آن اغتشاشات عراق شروع شد و پس از آن اربعین و اغتشاشات آبان در کشور خودمان، شهادت حاج قاسم و کرونا؛ همگی دست به دست هم دادند، فکر نمی‌کنم در این ایام و پس از آن کسی به این مناطق سفر کرده باشد.
نویسنده این کتاب در ادامه با اشاره به اینکه مهدی کفاش در سال ۹۶ که ماجرای سوریه مطرح شد، پیشنهاد این سفر را داد، اما من هیچ‌وقت پیگیر مسائل منطقه نبودم گفت: متفاوت بودن نگاه مهدی کفاش در کتاب «قرار مهنا» مشخص شد. ایشان خیلی پیگیر بودند و من هم اعلام آمادگی کردم و در زمانی که امنیت کامل برقرار بود در یک گروه سه‌نفره به این سفر رفتیم. اما دلیل اصلی برای سفر در نوروز این بود که آن سال دومین سالی بود که آرامش بر فضای منطقه حاکم بود.
خانی ضمن اشاره به اینکه علی‌اکبر عزتی‌پاک نویسنده کتاب «اجاره‌نشین خیابان الامین» هم در این سفر بود، گفت: ما اواخر سفر همراه خاصی نداشتیم، اغلب نیرو‌ها مرخصی رفته بودند. ایشان در کتابش آورده است که زمانی که یکی از نیرو‌ها در خلال صحبت‌هایش و بیان وقایع تاریخی به این جمله اشاره کرد که: «من هم این‌ها را باور نمی‌کردم تا اینکه اینجا کربلا را به چشم خودم دیدم» و پس از آن ماجرایی را تعریف کرد که شرح مفصل ماوقع را در کتاب «اجاره‌نشین خیابان الامین» می‌توانید بخوانید.
خانی در پاسخ به این شبهه که در مقدمه کتاب «سور سوریه» آن‌قدر شخصیت حاج قاسم پررنگ است که برخی‌ها ادعا می‌کنند همراه حاج قاسم به سوریه بودم، گفت: خیر این‌طور نبود است، مقدمه کتاب فقط یک ادای دین به حاج قاسم بود. من تا شش‌ماه پس از سفر درگیر مطالعات منطقه بودم، حتی در تمام قسمت‌های کتاب هم خبری از حاج قاسم نیست. مطالعات من طول کشید تا به حادثه دی‌ماه رسیدیم. پس از آن دیدم که نه تنها خود حاج قاسم در این سفر نبود بلکه حتی یک کلمه هم از نیرو‌هایی که آنجا با ما همراه بودند هم درباره حاج قاسم چیزی نشنیدیم و من هم چیزی ثبت نکرده‌ام. فقط یکبار از زبان حاج علا اسم حاج قاسم را شنیدم که داشت ماجرای فیلم به وقت شام را توضیح می‌داد و می‌گفت که خود حاج قاسم شخصاً با حاتمی‌کیا همراه شده بود و ماجرا را شرح می‌داد؛ این شد که آن اختتامیه را برای کتاب نوشتم و افتتاحیه کتاب را هم به تشییع جنازه ایشان اختصاص دادم.
در ادامه محمدقائم خانی با بیان اینکه در دوران دانشجویی هم سفرنامه‌هایی را نوشته‌ام گفت: من خیلی علاقه‌ای به ادبیات و رمان نداشتم. در زمان دانشجویی سفرنامه‌هایی را از سفر‌های دانشجویی که می‌رفتیم، برای خودم می‌نوشتم، این شروع نوشتن من بود. زمانی که برای این سفر هم آماده می‌شدم فقط یک دفترچه کوچک با خودم بردم و تصمیمی برای نوشتن نداشتم، اما در فرصت‌هایی که پیش می‌آمد چیز‌هایی را می‌نوشتم.
علی‌محمد مؤدب دیگر مهمان این مراسم گفت: با این کتاب باید خردخرد ارتباط گرفت، باید خردخرد خواند و لذت برد. حس‌وحال ابتدایی کتاب هم که با حاج قاسم عجین شده است، بسیار لذت‌بخش است. لحن شعرگونه این کتاب برای من شاعر بسیار شیرین و جذاب بود. محمدقائم خانی یک کتاب خوب نوشته که پر از لحظات شیرین و تجسم‌کردنی است.
وی با اشاره به اینکه سوریه برای ما و انقلاب اسلامی یک پدیده جدی است گفت: سوریه جزئی از جهان ماست و نمی‌شود به راحتی از کنار آن گذشت. شناخت و درک وقایعی که در سوریه اتفاق افتاد و درگیری سوریه با جبهه استکبار مغتنم است. نویسندۀ این کتاب، هوشمندانه به عمق وقایع رفته و آن‌ها را انتخاب کرده است. گفتگو‌ها و آدم‌هایی را که انتخاب کرده برای چیدن پازل شناخت سوریه کمک‌کننده است، این‌ها همه اشاره به این دارد که نویسنده مطالعه و شناخت کافی از منطقه دارد و همین‌ها برای روایت هرچه بهتر وقایع مؤثر است.
مؤدب با اشاره به اینکه چندین سال است که بنا به دلایلی نتوانسته به سفر برود بیان کرد: اصول شناخت درست در فرصت‌های خاص پدید می‌آید. یکی از فرصت‌های خوب شناخت، سفر است و یکی از فرصت‌های معرفت جنگ است. انسان هم در مواقع حساس خودش را می‌شناسد. حالا هم در جنگ سوریه پدیده‌های زیادی دست‌به‌دست داده تا شناخت و معرفت حاصل شود. شناخت سوریه در این زمان، فرصت مغتنمی است و این شناخت برای ایران ارزشمندتر است. انسان در شرایط مطلوب لذت را درک نمی‌کند و روزمرگی هم مزید بر علت شده تا درک واضحی از لذت‌ها نداشته باشیم.
مدیر شهرستان ادب ضمن اشاره به این موضوع که جنگ نرم، اصلاً جنگ نیست بلکه یک مهمانی است گفت: این عبارت فقط برای درگیرکردن اذهان است و در جنگ نرم و در مقام سیاست‌گذاری کمک‌کننده است، ولی برای کنش‌گران این معنا را نمی‌دهد. کلمۀ جنگ نرم فقط یک مشترک لفظی است برای درک مطلب که خودش غلط‌انداز شده است.
در پایان این مراسم حجت‌الاسلام سبحانی‌صدر که کار ویرایش این کتاب را به عهده داشت ضمن اشاره به این موضوع که کتاب به خودی خود جامع و کامل بود گفت: من خودم هم نویسنده هستم، برخی قسمت‌ها دیگر قلم در اختیار تو نیست و کار خودش را می‌کند. این نکته در مقدمه و متن این کتاب به وضوح مشخص است و چیزی که من را جذب کرد همین قلم خواندنی و گرم آقای خانی بود. همچنین همۀ ما نیاز داریم که زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی سوریه را بشناسیم و درک کنیم.
در پایان نیز با حضور محمدقائم خانی، علی‌محمد مؤدب، حجت‌الاسلام حمید سبحانی‌صدر، محمدعلی مرادیان، اسماعیل سلطانی و میثم رشیدی کتاب «سور سوریه» رونمایی شد.