«کاهش جمعیت کیفری» و «باز اجتماعی شدن زندانیان» با کلید خوردن طرح پایش و غربالگری زندان‌ها در سال ۹۹
- در سال ۹۹ نیز همچون سال قبل آن، بنا بر تاکیدات آیت‌الله رئیسی، رئیس دستگاه قضا، سیاست‌ها و اقدامات قوه قضاییه در زمینه بهبود شرایط زندان و زندان‌های کشور، ادامه یافت.
طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، یکی از اقدامات صورت گرفته در دوره تحول در حوزه ساماندهی امور زندانیان است. طرحی که گامی بسیار مهم در جهت نیل به سیاست‌های حبس‌زدایی و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها محسوب می‌شود.
به موجب بخشنامه صادره از سوی رئیس قوه قضائیه، در قالب طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، وضعیت زندانیان و تحقق اهداف اجرای حبس، رصد و پایش می‌شود.
بازنگری دقیق وضعیت تکتک زندانیان
آیت‌الله رئیسی، روز ۱۳ آذر ۹۹ در جریان جلسه پیگیری اجرای مصوبات سفر‌های استانی خود به البرز و یزد، بر اجرای کامل طرح پایش زندانیان در سراسر کشور تأکید کرد و گفت: باید وضعیت تکتک زندانیان به دقت بازنگری شود تا کسی بدون دلیل در زندان نماند و حتی یک مورد هم نباید از قلم بیفتد.
رییس قوه قضاییه در همان جلسه تأکید کرد: اگر طرح غربالگری زندانیان به طور دقیق و همهجانبه اجرا شود، اتفاق مبارکی خواهد افتاد و آثار فراوانی در کاهش جمعیت کیفری کشور و باز اجتماعی شدن زندانیان خواهد داشت.
رصد مستمر وضعیت زندانیان برای کمک به آزادی آنها
به طور کلی، در فرآیند اجرای طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، رصد و کنترل مستمر در چرخه اصلاح و تربیت زندانیان و همچنین اشراف اطلاعاتی دقیق نسبت به وضعیت آنها از حیث کمی و کیفی با تهیه و تنظیم فرم‌های اطلاعاتی در جریان است.
طبق گفته حاج‌محمدی رئیس سازمان زندان‌ها، در قالب طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، بناست کسانی که از زندان بودن‌شان نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود شناسایی شوند و برای آنها تصمیم فوری و فوق‌العاده اتخاذ شود؛ چرا که نباید کسی بی‌جهت در زندان بماند و در زندان رها باشد. در مواردی حبس نه ضرورت دارد نه فایده؛ اگر هدف از حبس تنبیه به امید تنبّه است، برای بعضی حبس نه نقش تنبیهی دارد نه تنبّهی.
ایجاد زمینه آزادی مشروط ، کاهش و یا تعلیق مجازات محکومان
بخشنامه ناظر بر طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، این امکان را میسر کرده است که مسئولان زندان که به عنوان متولی اصلی فرآیند اصلاح و تربیت عمل می‌کنند در صورت مشاهده تغییر رفتار در زندانیان گزارش آن را برای مراجع قضایی ارسال نمایند تا آنها نیز بتوانند با استفاده از ظرفیت‌های قانونی زمینه آزادی مشروط، کاهش و یا تعلیق مجازات محکومان را فراهم نمایند.
همچنین به موجب بخشنامه پایش وضعیت زندانیان، بیمارانی که توانایی تحمل حبس ندارند یا افرادی که در طول یک سال گذشته هیچ ملاقات کننده‌ای نداشتند یا افرادی که در مواعد قانونی در خصوص ادامه بازداشت‌شان تصمیم گیری نشده است و یا کسانی که مستحق برخورداری از از ارفاقات قانونی همچون آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و ... می‌باشند بیش از گذشته مورد توجه و پیگیری واقع می‌شوند.
در قالب طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، ملاقات چهره به چهره قضات با زندانیان بیش از گذشته صورت خواهد گرفت؛ همچنین چنانچه قرار باشد به موجب تصمیم قضائی تغییری در وضعیت زندانیان موضوع بخشنامه پایش ایجاد نشود، ملاقات قاضی با زندانی در زندان یا دادگاه الزامی است.
روشن شدن وضعیت ۲۰ هزار زندانی در نتیجه اجرای طرح غربالگری و پایش زندانیان
آیت‌الله رئیسی رئیس قوه قضاییه در جریان آخرین جلسه شورای عالی قوه قضاییه در سال ۹۹ با اشاره به اجرای طرح غربالگری و پایش زندانیان در شش ماه دوم سال ۹۹ اعلام کرد: با اجرای این طرح وضعیت بیش از ۲۰ هزار زندانی روشن شده است.
علی‌ایحال همانطور که حاج‌محمدی رئیس سازمان زندان‌ها، اشاره کرده است، بخشنامه ناظر بر طرح پایش و غربالگری زندان‌ها، مصداق و نشانه واضحی است که در الگوی زندانبانی اسلامی زندانی، عائله تحت تکفل حکومت می‌باشد و می‌بایست دائما تحت رصد و کنترل در چرخه اصلاح و تربیت باشد.